Quantcast
Channel: Portale - LitNet
Viewing all 1436 articles
Browse latest View live

Dana Snyman: Commendatio by die oorhandiging van ’n ATKV-oorkonde

$
0
0

Op Vrydag 20 November 2020 is Dana Snyman deur die ATKV met ’n oorkunde vereer. Marlene le Roux, voorsitter van die direksie, het die oorkonde oorhandig.

Die nominasie om Snyman te vereer het gekom van die ATKV se Kaapstad-tak, die oudste ATKV-tak in die land. Die tak was ook verantwoordelik vir die opstel van die commendatio, wat deur die ATKV se hoofkantoor aan LitNet beskikbaar gestel is vir plasing.

Marius Ungerer, ATKV-direksielid, Marlene le Roux, voorsitter van die ATKV-direksie, Dana Snyman en die sanger Jodi Jantjies. (Foto: Izak de Vries)

Dana Snyman (1963–)

In haar resensie oor een van Dana se vele boeke (Beeld, 9 November 2009) som Joan Hambidge hom soos volg op:

Dana Snyman is die optekenaar, ironies, sardonies. Hy skryf tydsdokumente wat vir Jan en Alleman bedoel is. Alles word beskryf in helder, sober Afrikaans en wanneer hy Engels inspan, is dit met woorde soos “side­board”, wat sy plek in die volksmond gekry het. In ’n verhaal word hy as “klein­dominee” aangespreek en wanneer hy met sy pa gesels, is daar vergifnis en begrip. Snyman het ’n natuurlike talent. Maar deur hierdie uit-die-hart-uit-stories gee hy ’n nuwe lewe aan gemoedelike, lokale realisme waarop daar al neergesien is. Dalk sou ’n mens Snyman ten beste kon opsom as ’n be-oefenaar van nostalgie en sy beskrywing van ’n nagmaalfees op Soebatsfontein, kan as een van die sterkste voorbeelde daarvan gesien word. Hy beskryf alles met erbarming, terwyl hy homself as waarnemer en op­tekenaar daarstel.”

Dana Snyman is in 1963 in Stellenbosch gebore, die enigste kind van Coenraad en Sara Snyman. Sy pa was predikant en Dana vertel in Rooi Rose van Maart 2007 aan Ilse Salzwedel:

My pa was een van daardie predikante wat byna altyd sy beroepe aanvaar het. Dus het ons min of meer elke drie jaar getrek: van Grootfontein in die ou Suidwes-Afrika na Daniëlskuil in die Noord-Kaap. Toe Naboomspruit toe. Ons het ook op Skeerpoort naby die Hartbeespoortdam en in Johannesburg gewoon. Dis moeilik om te sê waar was dit vir my die lekkerste. Miskien Naboomspruit. Ek was 12 jaar oud, die eienaar van ’n Challenger-resiesfiets, en onskuldig, so salig onskuldig.

Dana het van kleins af ’n voorliefde vir stories gehad. Sy oupa was ’n groot storieverteller en daar was altyd stories in die huis.

Nadat Dana in 1980 aan die Hoërskool Nylstroom gematrikuleer het, kry hy werk as veiligheidswag in Pretoria, maar vind die werk baie vervelig. Daarna gaan maak hy ’n draai in die weermag en kry werk in ’n boekwinkel. Toe verkoop hy in ’n stadium kaartjies by die Sunnypark-bioskoop en begin by Sterland-bioskoop werk waar hy tot skakelbordoperateur bevorder is.

En tussen die oproepe en mense met mekaar verbind deur het hy besluit hy wil joernalistiek studeer. Hy gaan studeer aan die destydse Technikon Pretoria en gaan werk daarna by Die Laevelder. Hierna begin hy as misdaadverslaggewer by Beeld in Pretoria werk. Jare later word hy artikelskrywer by Huisgenoot, waar hy vir tien jaar werk, maar gaan voort om sy gewilde rubrieke vir Beeld se “Beeld-Deurloop” te skryf. In 2007 word hy as reisjoernalis by die reistydskrif Weg aangestel. Sedert 2016 maak hy sy verskyning in sy eie televisiereeks, Op pad met Dana. Snyman skryf sy eerste verhoogteks in 2006 vir die eenmankomedie Die uwe, Pottie Potgieter deur Frank Opperman. In 2008 word Die uwe, Pottie Potgieter opgevolg met Wyk 14. Weer is Dana die skrywer en Opperman die akteur. Hierna skryf Dana nog ’n eenmanstuk vir Opperman getiteld Rooikaart. In 2014 span Dana en Frank saam met ’n solovertoning getiteld Die klaagliedere van ds Tienie Benade met Gerrit Schoonhoven as regisseur. Dit vertel van ’n Afrikaner-dominee in ’n tyd wanneer mense nie meer so gereeld kerk toe gaan nie. En weer is dit ’n sukses, met Frank wat aan die ontvangkant is van ’n Fiësta vir Beste Solovertoning in 2015. Selfs predikante het gesê dat die stuk baie raakvat.

Op die hakke van Ds Tienie kom Dana in 2016 met Hond vorendag en weer is dit ’n solostuk met Frank as die hoofspeler en Gerrit Schoonhoven weer as regisseur. Dit het by die Innibos Fees op Mbombela gedebuteer. Dana se teks gaan oor ’n joernalis wat op vryskutbasis vir Huisgenoot skryf en wie se hond dan siek word. Die joernalis moet ’n storie skryf oor ’n gesin wat in die parkeerterrein van ’n mall in ’n Toyota Camry woon. Maar dan word hy deur Rapport gescoop. Toe word hy aangesê om ’n storie te skryf oor sy hond wat aan die doodgaan is. “Dit vertel die storie van ’n ou wat nooit huil nie, maar nou ’n breakdown kry. As jy Hond sien, gaan jy hardop lag terwyl jy huil,” sê Frank vir Jaco Nel (Rapport, 19 Junie 2016).

Dana geniet sukses as rubriekskrywer en die volgende logiese stap was dat sy rubrieke gebundel sou word. In 2005 word sy eerste boek, Uit die binneland, gepubliseer. Hierna volg vele ander besteverkopers:

  • Anderkant die scrap, 2006
  • Op die agterpaaie, 2008
  • Op die toneel: stories, reise en stemme, 2009
  • Hiervandaan: op reis in die geliefde land, 2011
  • Onder die radar: stories uit ons land, 2013
  • In die blou kamp: Facebook-stories, 2015
  • Op pad: ’n reisjoernaal, 2017

’n Keur van artikels deur Snyman is ook op die internet beskikbaar gestel.

So pas, aan die begin van November 2020, het ’n keur van sy verhale by NB-uitgewers verskyn onder die titel Onder een dak: 100 ou en nuwe stories deur Dana Snyman.

Dana se program Op pad met Dana word in 2016 op DStv uitgesaai. Vir die maak van hierdie program het hy saam met ’n televisiespan bestaande uit Niel van Deventer (vervaardiger), Charlenè Brouwer (regisseur), Christiaan Scheepers (redigeerder en kameraman) en Leon Human (kameraman) van dorp tot dorp deur die land gereis. Dana se indrukke en ervarings is op kamera vasgevang. Sy grootste uitdaging tydens die program was om gewoond te raak aan die kameras wat hom oral agtervolg, het hy aan tvplus (17 Februarie 2016) vertel: “Ook was dit nogal moeilik om die kopskuif te maak dat die kameras my visuele rol as skrywer oorneem. Maar dit bring ook ’n nuwe dimensie aan die manier waarop ek reis.”

Dana word gereeld vir toekennings benoem. Voorbeelde hiervan is:

  • naaswenner van die AngloGold Ashanti/Aardklop-Smeltkroestoekenning
  • goue Technikon-raadsmedalje in 1990 vir buitengewone prestasie op akademiese, kultuur- en sportgebied
  • bekroning in die Suid-Afrikaanse tydskrifwêreld in 2008 as die Pica-wenner vir Reisskrywer van die jaar
  • in 2005, tydens die jaarlikse Mondi-kompetisie, bekroning in die kommentaarkategorie vir sy Hans Wallaby-artikel oor die omstrede vleuel Clyde Rathbone
  • in 2005 en 2006 die ATKV-prys vir gedrukte media in die kategorie vir tydskrifjoernaliste, ‘n prys wat toegeken word aan joernaliste wat deur middel van die gedrukte media die meeste gedoen het om ’n kreatiewe bydrae tot die Afrikaanse taal en kultuur te lewer
  • in 2008 die gesaghebbende Pica-toekenning as Reisskrywer van die Jaar
  • in 2011 ’n Mondi-koeranttoekenning in die afdeling Artikelskryf
  • in 2012 ’n ATKV-Mediaveertjie in die kategorie Rubrieke vir die verhaal van Rooikappie in SMS-taal wat in Die Burger en Beeld verskyn het
  • in 2013 herhaling van die prestasie toe hy weer ’n ATKV-Mediaveertjie vir beste rubriekskrywer ontvang.

Een van Dana se bekende sêgoed is: “Stories is soos brood vir die hart. ’n Mens het stories nodig soos jy water nodig het – as jy ’n betekenisvolle lewe wil lei. Stories is groter as mense” (Die Burger, 4 Mei 2007).

Met dank aan: Erika Terblanche vir die ATKV|LitNet-Skrywersalbum.

Lees ook:

Dana Snyman (1963–)

Dana Snyman: "Ek skryf nie maklik nie ..."

Resensie: Soekmekaar deur Dana Snyman

Soekmekaar deur Dana Snyman: 'n lesersindruk

Op pad deur Dana Snyman: ’n lesersindruk

Boekresensie: In die blou kamp deur Dana Snyman

The post Dana Snyman: Commendatio by die oorhandiging van ’n ATKV-oorkonde appeared first on LitNet.


Bekendstelling van Randfigure – Stemme van toe tot nou

$
0
0

Vroeg in Desember 2020 vind die bekendstelling van die bundel Randfigure – Stemme van toe tot nou by vier geleenthede plaas. Oor hierdie eerste publikasie in die NG Kerk in SA se Argiefreeks, skryf Christo Lombaard van Unisa soos volg:

As ’n mens op die rand staan, sien jy anderste raak hoe dinge lyk. En kan ons uit latere geslagte meer leer by jou ... En dít het ons hier, met dié boek. Vroue van nou skryf oor verlede-vroue wie se lewensgrepe ons nou nog aangryp.

Die medeskrywers se argivale navorsing lei dan ook tot die uiteenlopende biografiese verhale van vroue wie se stemme gehóór is – al was dit vanaf die periferie van die “binnekringe”. Rethie van Niekerk skryf oor Ella Neethling, een van die eerste vroueskrywers in Afrikaans; Lisel Joubert beskryf haar soektog na haar sending-ouma, Margaret Vlok; Bianca Botha neem ons op die spoor van Alice Brink na Soedan; Pascal Pienaar belig die rol van Emma Murray as mens in eie reg en uitsonderlike huweliksgenoot vir Andrew Murray; Isabel Murray is in gesprek met Audrey Halloran oor haar mediese werk in Morgenster; Maretha Smith belig die Tshilidzini-bydrae van haar ma, Ellen Faul; Hanneke Meyer skryf oor die predikante-egpaar Jan en Britta van Zijl; en Lizelle Smith vergelyk die ervarings van twee mediese dokters, Jane Waterston en Pauline Murray, in Nyasaland.

Hierdie projek is moontlik gemaak met die finansiële ondersteuning van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns en die NG Kerk se Wes-Kaapse Sinode.

Bespreek u plek voor 30 November 2020 (Pretoria tot 2 Desember) by collette@kaapkkerk.co.za. Hier is meer inligting oor die bekendstellings.

The post Bekendstelling van <i>Randfigure – Stemme van toe tot nou</i> appeared first on LitNet.

Swart Vrydag- en Kubermaandag-winskopies by die WAT

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met derdepryswenner Merwe van Gent

$
0
0

Merwe van Gent (regs). Fotobron: https://atkv.org.za/neem-deel/kultuurprojekte/tienertoneel/

ATKV-Tienertoneel se formaat was vanjaar heeltemal anders. Die deelnemers moes toon hoe aanpasbaar hulle kon wees. Hulle moes hul eie toneelstukke skryf en dit digitaal vir die ATKV-Tienertoneelkompetisie inskryf.

Hier is nog agtergrond van hoe die kompetisie vanjaar gewerk het.

Nichola Viviers van die Hoër Meisieskool Bloemhof in Stellenbosch met Bonuspunt is as die wenner aangewys. Jeanne-Marié Koekemoer van die Hoërskool Stellenbosch was tweede met Val. Merwe van Gent van die Hoërskool Wesvalia in Klerksdorp was vanjaar se kykerskeuse en het die derde plek behaal met sy produksie Ingeperk.

Naomi Meyer het met Merwe van Gent van Hoërskool Wesvalia gepraat.

Baie geluk met jou toekenning in die ATKV se tienertoneelkompetisie van hierdie malle jaar, 2020. Dit was ook 'n jaar waar jy uitsonderlike talent getoon het, want jy moes nie net 'n drama opvoer nie, jy moes een skryf. Oor die vreemdste tyd ooit. Waar sal ons begin? Wat was vir jou die grootste uitdaging en die grootste inspirasie van hierdie hele kompetisie – die skryf van die toneelstuk of die opvoer daarvan?

Die grootste uitdaging van die hele kompetisie was vir my sonder twyfel die opvoer van my monoloog. Enige iets aangaande my spel, of ek dit nou wil erken of nie, het my opgestres. Omdat my skool in 2018 laas aan die ATKV-Tienertoneel deelgeneem het, was ek nie meer seker hoe my spel sou vergelyk met dié van ander jong akteurs en aktrises nie, en boonop moes ek nou kompeteer teen talent van regoor Suid-Afrika. Vanjaar kon ons ook privaat inskryf om deel te neem en ek het ek weer die geleentheid gehad om deel te wees.

Alhoewel die terugvoer van die mentors baie hulpvaardig was en ek sonder twyfel ongelooflik baie by hulle geleer het, was ek maar baie benoud wanneer daar gedink moes word hoe ek dit gaan toepas en inkorporeer in my monoloog. Gelukkig het Ilne Fourie my deur elke ronde ondersteun en was sy altyd reg om iets te verduidelik of my moed in te praat. Ek en my ma het na elke ronde ten minste tien keer na die terugvoer van die mentors geluister en daarna met ’n baie kritiese oog my monoloog geanaliseer. Ek sou sonder twyfel nie so ver kon gekom het sonder die hulp van my ma nie!

Omdat ek deel daarvan self geskryf het, was die vertolking en die karakterisering van Cronjé en sy situasie vir my effens makliker, alhoewel nog steeds ’n baie groot uitdaging. Ek het myself nie net probeer plaas in Cronjé se skoene nie, maar ook in dié van elke jongmens wat hulle dalk in dieselfde situasie bevind. Dit was vir my belangrik om aan die gehoor die geleentheid te bied om die persoon agter sy seksualiteit raak te sien. Wanneer mense die muur wat hulle self gebou het, tussen hulle en mense soos Cronjé afbreek, gaan nie net hulle oë oop nie, maar hulle harte ook. My doelwit was uit en uit om dit te bewerkstellig en dit het my baie gehelp om Ingeperk en die boodskap wat dit oordra te regverdig.

Ek het ook baie gaan kyk na video’s op YouTube waar mense vertel van hulle ervarings as deel van die LGBT-gemeenskap. Sommiges het die uitdagings daarvan baie makliker ervaar, maar ander se lewens is heeltemal daardeur verwoes. Ek wou deur Cronjé se storie te vertel ’n lig skyn op hierdie onderwerp en hopelik terselfdertyd baie mense se sienings daaroor verander. Dit was juis omdat ek ’n baie groot boodskap gehad het om oor te dra dat die spel vir my so ‘n groot uitdaging was.

Hoe het die skryfproses vir jou gewerk?

In die begin van die jaar, toe die DigiToneel net aangekondig was, het ek ’n baie lang selfoonoproep met Ilne gehad. Ons het onder andere gesels oor die kompetisie en my monoloog. Ek het toe vir Ilne ’n stukkie wat ek self geskryf het, aangestuur en sy het dit omskep in die stuk kuns wat vandag bekend is as Ingeperk. Ek is nie eers heeltemal seker wanneer ek die stuk geskryf het of hoekom nie, maar ek het onmiddellik geweet dat dit is wat ek wil doen in dié jaar te Tienertoneelkompetisie, aangesien die onderwerp iets is wat baie naby aan my hart lê. Ek sal tot in ewigheid dankbaar wees vir Ilne se hulp en haar bydrae tot die skep van Ingeperk en die kragtige boodskap wat dit oordra.

Vertel my van jou toneelstuk. Die storie, jou hoofkarakter, die gebeure in sy lewe?

Ingeperk gaan vir my nie net oor Cronjé en die feit dat sy ouers hom dwing om ’n sielkundige te gaan sien oor iets waaroor niemand beheer het nie; dit verteenwoordig vir my die hele gemeenskap van jongmense wat uitgeskuif word en gedwing word om ’n valse beeld van hulself voor te stel sodat hulle aanvaar kan word.

Cronjé vat ons deur sy kinderjare waar hy reeds opgemerk het dat hy anders is. Van hierdie jong stadium af was hy deur sy ouers gestraf omdat hy belangstel in dinge wat deur die samelewing gesien word as uitsluitlik vir meisies. Cronjé het van hierdie stadium af ’n sin van verwerping gevoel wat hy as kind saam hom moes dra. Hy is deur sy ouers aangemoedig om eerder aan meer gepaste dinge deel te neem, maar sonder enige sukses.

Alhoewel Cronjé geweet het dat sy ouers dit glad nie sal goedkeur nie, het hy steeds toegelaat dat sy beste vriendin hom ’n "makeover" gee en dit was natuurlik die laaste strooi. As kleuter kan Cronjé nie verstaan hoekom daar so groot fout is met sy belangstellings nie. Hy is van jongs af ingeperk. Hy word gedwing om iemand te wees wat almal rondom hom gelukkig sal maak, maar ongelukkig betaal hy elke dag die prys daarvoor.

Ten spyte daarvan het Cronjé in sy tienerjare genoeg moed bymekaar geskraap om vir sy ouers te vertel dat hy gay is. Weer eens is hy vertel dat daar fout is met hom en dat dit nie aanvaarbaar is nie. Dus sit hy teen sy wil by ’n sielkundige.

Cronjé se storie is nie baie ingewikkeld nie. Die feit dat hy van die reg ontneem is om ’n normale, gelukkige lewe te lei is eerder waarop daar gefokus moet word. Net soos Cronjé is daar talle ander kinders wat ingeperk word deur die mense wat veronderstel is om hulle onvoorwaardelik lief te hê.

Was dit vir jou blootstellend of bevrydend om oor jou gevoelens en ervarings in hierdie tyd te skryf? Was dit vir jou iets wat jy eenvoudig geweet het jy wou doen, of het 'n onderwyser jou dalk aangemoedig? Kan jy ook iets onthou wat jou laat besluit het: Ja, hiervoor moet ek inskryf?

Dit was vir my baie belangrik om mense se aandag te kon vestig op die tema van homoseksualiteit, juis omdat daar nie genoeg daaroor gepraat word in Suid-Afrika nie. Van ’n baie jong ouderdom af kon ek nie juis verstaan hoekom mense van die LGBT-gemeenskap uitgeskuif word of anders hanteer word nie, en op skool was dit ’n alledaagse gebeurtenis. Kinders gebruik baie geredelik die woord "moffie" teen mekaar as ’n belediging, en soos wat ek ouer geword het, het ek begin wonder hoekom mense gestraf moet word vir iets waaroor hulle nie beheer het nie.

Dit was vir my baie lekker om uiting te kon gee aan hierdie frustrasie en vir een oomblik ’n spreekbeurt te kon gehad het sonder dat iemand jou in die rede val met een of ander teenargument. Ek het glad nie gedink dat ek in dié jaar ’n monoloog oor hierdie tema sou doen nie, maar toe ek en Ilne begin beplan, het ek onmiddellik gevoel dat ek vir haar my skryfstuk moet aanstuur.

My ma het my verskriklik baie aangemoedig oom deel te neem aan vanjaar se kompetisie. Wanneer ek koue voete gekry het, het sy my herinner dat hierdie immers die loopbaan is wat ek wil volg en dat ek nie kan toelaat dat hierdie geleentheid deur my vingers glip nie. Ek onthou dat ek as graad 8-seuntjie gedroom het daarvan om my hoërskoolloopbaan met ’n eenmanstuk by Tienertoneel te kan afsluit, en in werklikheid het dit gebeur.

Hou jy van teater bywoon? Ek bedoel nou in die tyd voor Covid. Dink jy dis belangrik, of van waarde vir die mensdom? Watter toneelstukke het al tot jou gespreek?

Beslis! Ek is mal daaroor om teater by te woon. Van kleins af het my ma my elke jaar Aardklop toe gevat om toneelstukke te gaan kyk. Ons het basies by die Tienertoneel-opvoerings geboer en ek is daarvan oortuig dat dit ’n enorme bydrae gelewer het tot my liefde vir toneelspeel. Teater is sonder twyfel vir my ’n noodsaaklikheid. Nie net gun dit mense die geleentheid om te ontspan nie, maar dit gee ook aan mense die geleentheid om sosiale kwessies aan te spreek en hulle stemme te laat hoor. Teater is vir my net so noodsaaklik soos water. Daarsonder sal die samelewing inmekaar tuimel. Mens kan soveel leer uit teater uit. Teater kan jou vat na wêrelde waarvan jy nog net gedroom het. En die belangrikste van alles – teater leer jou om dinge te sien vanuit iemand anders se posisie.

Ek kan nie eers onthou hoeveel toneelstukke ek al gekyk het nie, maar die meer onlangses wat ek gekyk het en nooit sal vergeet nie, is Tennessee Williams se Katvoet (verwerk deur Nico Scheepers) en Tom Lanoye se Koningin Lear. Die mees onlangste stuk wat ek gaan kyk het, was The Rocky Horror Picture Show en ek was so oorweldig met vreugde dat dit my tot trane gedryf het! Stel jouself voor ’n wêreld sonder teater: Absolute chaos.

Dink jy teater gaan verander – mense gaan meer in kleiner groepe teater kyk, of gaan dalk meer dinge verfilm in plaas van lewende teater op 'n verhoog? Hoe voel jy oor 'n hibriede samelewing, waar so baie dinge op 'n skerm gebeur of waar mense iets by die huis opvoer en kyk. En wat het hierdie ervaring van die ATKV se kompetisie jou geleer?

Ek hoop van harte dat dit nie die geval sal wees nie. Alhoewel ’n skerm teater meer toeganklik maak, neem dit tog iets weg van die magiese ervaring. Ek is verskriklik lief vir films en sal graag eendag in films wil speel, maar as ek lus is om ’n toneelstuk te gaan kyk of selfs om toneel te speel op ’n verhoog wil ek graag die opsie hê. Tot tyd en wyl dink ek ons het nie regtig ’n ander keuse as om die nuwe vorme van teater te verdra nie, maar ek dink dat dit uiters sleg sal wees as dit vir ewig so sal moet bly. Mense het teater – egte, lewende teater – nodig.

In dieselfde asem wil ek ook sê dat ek tog dankbaar is dat ons dié jaar ons monoloë moes opneem. Ek het baie geleer van kamerawerk en redigering, en dit gaan definitief tot my voordeel tel in my toekoms. Ek moes hierdie jaar my oudisie om aan die Universiteit Stellenbosch te gaan drama studeer ook opneem, en gelukkig was ek ‘n bietjie meer touwys te danke aan die ATKV-Tienertoneel.

Vanjaar se ATKV-Tienertoneel het my nie net geleer hoe om ’n beter akteur te wees nie, maar ook ’n beter kameraman!

Daar was ontsettend baie belangstelling in die ATKV se toneelkompetisie vanjaar, ten spyte van die jaar en die virus. Wat het jou die energie gegee om hieraan te kon of te wou deelneem? En dink jy dit was belangrik om so 'n kompetisie te kon hê vanjaar, so virtueel? 

Ek dink nie dat ek dié geleentheid met soveel selfvertroue en energie sou kon aangepak het sonder die ondersteuning van my ma nie. Die feit dat dit my laaste jaar op skool is en dat ek dit ten spyte van die omstandighede op ’n hoogtepunt wou afsluit, het ook ’n baie groot bydrae gemaak. Ek het gevoel dat die graad 8-seuntjie binne my wat so graag ’n eenmanstuk wou doen my nooit sou kon vergewe het as ek nie hierdie kompetisie met albei hande aangegryp het nie.

Ek het ook gevoel dat ek daaraan moet deelneem om te sien of ek ooit nog kan toneelspeel. Dit was baie lekker om weer te kon sien waar ek lê in vergelyking met ander akteurs en aktrises van my ouderdom. Dit het my beslis ‘n bietjie meer selfvertroue gegee om my studies as dramastudent in 2021 te kan aanpak.

Ek is baie dankbaar vir die ATKV wat ten spyte van die virus steeds so baie moeite gedoen het om aan ons as hoërskoolleerders die geleentheid te bied om aan Tienertoneel te kan deelneem. As ’n matrikulant was daar soveel dinge waarna ek uitgesien het in my laaste matriekjaar en nooit kon ervaar nie, maar te danke aan die ATKV is Tienertoneel nie een van daardie dinge nie.

Hierdie kompetisie het my, en ek glo ook vele ander, gered van die "lockdown blues". Dit het my definitief geleer om bo my omstandighede uit te styg, en ek is seker dat wanneer ek voor toekomstige struikelblokke staan ek sal terugdink daaraan en dan weer die moed sal hê om aan te kan gaan.

Kyk in jou kristalbal. Hoe lyk die toekoms? Vertel my wat jy sien.

Ek kan sien dat ek my jare aan die Universiteit Stellenbosch baie gaan geniet. Ek sien dat ek nog baie uitdagings gaan oorwin. Ek sien al die wonderlike mense wat ek gaan leer ken en by wie ek soveel gaan leer. Ek sien dat ek gaan groei in myself en ook as akteur voor die kamera en op die verhoog.

Wanneer ek dink aan my toekoms, word ek oorrompel met opgewondenheid. Daar is een spesifieke beeld wat ek kan raaksien wat my hart vinniger laat klop en my genoeg moed gee om enige berg te verskuif. Laastens kan ek sien hoe sit ek saam met my ma en my pa aan ’n pragtig-gedekte tafel by die Oscars. My ma gesels met haar nuwe beste vriendin, Meryl Streep, en my pa vertel vir Tom Hanks hoe baie hy Forrest Gump geniet het. Ek sit net en staar in bewondering en dankbaarheid wetend dat my grootste droom uiteindelik ’n realiteit geword het.

The post ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met derdepryswenner Merwe van Gent appeared first on LitNet.

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met naaswenner Jeanne-Marié Koekemoer

$
0
0

Jeanne-Marié Koekemoer (regs). Fotobron: https://atkv.org.za/neem-deel/kultuurprojekte/tienertoneel/

ATKV-Tienertoneel se formaat was vanjaar heeltemal anders. Die deelnemers moes toon hoe aanpasbaar hulle kon wees. Hulle moes hul eie toneelstukke skryf en dit digitaal vir die ATKV-Tienertoneelkompetisie inskryf.

Hier is nog agtergrond van hoe die kompetisie vanjaar gewerk het.

Nichola Viviers van die Hoër Meisieskool Bloemhof in Stellenbosch met Bonuspunt is as die wenner aangewys. Jeanne-Marié Koekemoer van die Hoërskool Stellenbosch was tweede met Val. Merwe van Gent van die Hoërskool Wesvalia in Klerksdorp was vanjaar se kykerskeuse en het die derde plek behaal met sy produksie Ingeperk.

Naomi Meyer het met Jeanne-Marié Koekemoer van die Hoërskool Stellenbosch gepraat.

Baie geluk met jou toekenning in die ATKV se tienertoneelkompetisie van hierdie malle jaar, 2020. Dit was ook ’n jaar waar jy uitsonderlike talent getoon het, want jy moes nie net ’n drama opvoer nie, jy moes een skryf. Oor die vreemdste tyd ooit. Waar sal ons begin? Wat was vir jou die grootste uitdaging en die grootste inspirasie van hierdie hele kompetisie - die skryf van die toneelstuk of die opvoer daarvan?

Sjoe, baie dankie! Dis ’n reusebeloning om te kan terugsit en te sien hoe alles verloop het en te sien wat ander se interpretasie is van jou werk (as ek dit ooit so mag noem). Ek was al van kleins af lief vir die kunste, en veral die uitvoerende kunste, en ek het eers onlangs begin skryf. Ek is wel mal daaroor om te skryf en beide afdelings was vir my ewe lonend, maar aangesien die skryf ’n redelik nuwe terrein is, was dit die grootste inspirasie om te sien watter effek dit op beide my en op diés rondom my het. Met dit gesê, was die skryf daarvan vir seker ook die grootste uitdaging van die twee. Verder was dit alles ’n absolute nuwe ervaring, maar beslis ook ’n uitdaging om my eie teks op te voer.

Hoe het die skryfproses vir jou gewerk?

Ek was bevoorreg genoeg gewees om die wonderlike Alma Nel as my mentor deur die proses te kon hê. Ek het vir ’n rukkie ideeloos gesit en toe stel sy voor ek skryf bloot ’n eerlike brief aan myself in die hoop om een of ander impuls van inspirasie daaruit te trek. En so, die hooftema wat daaruit gekom het was vryheid, verlange en soeke na antwoorde. So toe kom Alma op met die idee om dit heeltemal absurd te maak en alles in surrealistiese metafore te versteek. Ek was mal oor die idee en het dadelik begin skryf. Dit was wel ongelooflik uitdagend – ek moes ’n vrag YouTube-video’s kyk vir wenke oor hoe om dit reg te kry! Dit was ook in hierdie tyd maar moeilik om jou kop daarom te draai en idees toe te laat om uit te vloei, maar ek is ongelooflik dankbaar daarvoor, want anders sou dit ewig in my kop opgesluit gebly het!

Vertel my van jou toneelstuk. Die storie, jou hoofkarakter, die gebeure in haar lewe?

Baie van my toneelstuk kom uit my eie ervaring en is eie aan myself. Soos ek bo verduidelik het, het alles die vorm van absurde magiese realisme aangeneem, struktuurgewys. Alles draai om absolute eksistensialisme waardeur hierdie mens leef. Dit kom daarop neer dat alles gestroop en leeg is en dat sy in hierdie laagtepunt en in hierdie warboel sit en probeer sin maak van al die eksistensiële gedagtes wat uit haar kop vloei – alles simbole van verskillende kompartemente binne haarself en haar ervaring. Die karakter is eintlik ’n verwronge weergawe van myself – sekere eienskappe meer prominent in haar as in my. Verder het baie daarvan, vreemd genoeg, hul oorsprong in my drome gevind – die Clicks-visioen was iets waaroor ek een aand gedroom het. En die konsep van spring en val en vryheid en beheer en afwesigheid daarvan kom van ’n idee wat al in my kop van die begin van die jaar af was nadat ek by Dreunkrans in Hermanus in die see afgespring het tydens ’n graadkamp en sedertdien konstant daaroor droom. Alles is baie persoonlik en gestroop en uitgetap, geïnspireer deur Woody Allan se Blue Jasmine (een van my gunstelingfilms). Dis ook om dié rede dat ek gekies het om dit teen ’n swart agtergrond voor te stel, met die boks en die mens wat wegsmelt in die middel onder ’n warm kouete.

Was dit vir jou blootstellend of bevrydend om oor jou gevoelens en ervarings in hierdie tyd te skryf? Was dit vir jou iets wat jy eenvoudig geweet het jy wou doen, of het ’n onderwyser jou dalk aangemoedig? Kan jy ook iets onthou wat jou laat besluit het: Ja, hiervoor moet ek inskryf?

Ek onthou my drama-onderwyseres (my ewige motivering, mentor en omgee), Andrea Winckler, het my nog die een middag aan die begin van die jaar gebel en met aansteeklike opgewondenheid daarvan vertel. Dit het my onmiddellik opgewonde gemaak en ek het vir seker geweet ja, hiervoor moet ek inskryf. Hierdie is al my vierde jaar wat ek deelneem aan Tienertoneel, maar die idee in daardie oomblik was oorweldigend en angswekkend. Ek het in daardie stadium redelik uitgebrand gevoel en het baie amper nie deelgeneem nie en eerder die besluit geneem om nie water uit ’n leë kraan te tap nie. Ek is wel dankbaar ek het dit deurgesien en ek dink dit was goed om myself uit te daag, vorentoe te stoot en te ontwikkel. Dit was fantasties lekker en opwindend om tussen al hierdie wonderlike tieners, almal in dieselfde bootjie, te kon speel en te kon veilig voel op ’n manier wat nie sommer elders gevind was gedurende hierdie jaar nie. Ek sal die groei en vordering wat ek gemaak het deur die proses, vir niks anders verruil nie.

Hou jy van teater bywoon? Ek bedoel nou in die tyd voor Covid. Dink jy dis belangrik, of van waarde vir die mensdom? Watter toneelstukke het al tot jou gespreek?

Ja! Ek is op my gelukkigste en in my absolute element in ’n teater! Dis vir my die heiligste plek op aarde en so broodnodig in almal se lewens. My gunsteling- Afrikaanse toneelstuk tot dusver is Kleedkamer Blues, wat ek in 2019 (twee maal) by die Woordfees gesien het en enigiets sou gee om weer te sien! ’n Ander hoogtepunt was om Les Misérables in die West End in Londen te kon sien. Dit was iets waaroor ek al van kleins af droom en voorwaar, in alle voorreg, kon laat realiseer. Net soos met Kleedkamer Blues sal ek wat gee om dit keer op keer weer te beleef en het ek van begin tot einde geween soos ’n baba. Daar is iets daaromtrent om in die donker te sit met ’n groep vreemdelinge wat vir ’n paar uur meer word as net die kuns wat julle saam aanskou.

Dink jy teater gaan verander – mense gaan meer in kleiner groepe teater kyk, of gaan dalk meer dinge verfilm in plaas van lewende teater op ’n verhoog? Hoe voel jy oor ’n hibriede samelewing, waar so baie dinge op ’n skerm gebeur of waar mense iets by die huis opvoer en kyk. En wat het hierdie ervaring van die ATKV se kompetisie jou geleer?

Dit is ongelooflik om te sien hoe mense aanhou aanpas en vervorm binne hul gegewe omstandighede en ek dink dis vreeslik nodig om aan te hou beweeg, te verander en groei en dan met dinge soos digitale vertonings dit wel regkry en wel iewers kom. Maar, met dit gesê dink ek ook dis moeilik, want so baie van die waarde daarvan raak verlore sonder die lewende element. Ek dink en ek glo dat ons iewers ’n middeweg sal vind en sal moet vind om vorentoe te beweeg.

Daar was ontsettend baie belangstelling in die ATKV se toneelkompetisie vanjaar, ten spyte van die jaar en die virus. Wat het jou die energie gegee om hieraan te kon of te wou deelneem? En dink jy dit was belangrik om so ’n kompetisie te kon hê vanjaar, so virtueel?

Dis vir seker ongelooflik belangrik om die kompetisie te laat aangaan, virtueel. Dit bied ’n ongelooflike sin van normaliteit tussen die chaos en dien ook as ’n konstante herinnering dat ons kan aangaan en dat ons kan oorkom. Dat dit wel moontlik is. En dan ook is die kunste, ten minste vir my, en ek is seker vir só baie ander, die beste hulpmiddel om aan vas te hou in hierdie vreemde, vreemde tyd.

Kyk in jou kristalbal. Hoe lyk die toekoms? Vertel my wat jy sien.

Sjoe. Ek is nou op daardie punt waar my hele lewe voor my lê en ek nou moet besluit hoe ek daardeur sal loop. En hoewel dit vreesaanjaend is, is dit terselfdertyd onbeskryflik opwindend. My grootste wens is dat ek eendag in alle eerlikheid, sonder skroom en sonder bewustheid van self, as ’n vaartuig kan dien en kollektief stories vertel deur my kuns. Die droom sal wees om eendag in film te kan werk, as regisseur en as akteur. As ek eendag my eie film kan maak, sal ek gelukkig kan sterf. Daar is so baie kleur wat voor ons lê en ek kan nie wag om langs verskeie en diverse storievertellers deur die lewe te wandel nie.

Lees ook:

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met wenner Nichola Viviers

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met derdepryswenner Merwe van Gent

The post ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met naaswenner Jeanne-Marié Koekemoer appeared first on LitNet.

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met wenner Nichola Viviers

$
0
0

Nichola Viviers (regs). Fotobron: https://atkv.org.za/neem-deel/kultuurprojekte/tienertoneel/

ATKV-Tienertoneel se formaat was vanjaar heeltemal anders. Die deelnemers moes toon hoe aanpasbaar hulle kon wees. Hulle moes hul eie toneelstukke skryf en dit digitaal vir die ATKV-Tienertoneelkompetisie inskryf.

Hier is nog agtergrond van hoe die kompetisie vanjaar gewerk het.

Nichola Viviers van die Hoër Meisieskool Bloemhof in Stellenbosch met Bonuspunt is as die wenner aangewys. Jeanne-Marié Koekemoer van die Hoërskool Stellenbosch was tweede met Val. Merwe van Gent van die Hoërskool Wesvalia in Klerksdorp was vanjaar se kykerskeuse en het die derde plek behaal met sy produksie Ingeperk.

Naomi Meyer het met Nichola Viviers van die Hoër Meisieskool Bloemhof gepraat.

Baie geluk met jou toekenning in die ATKV se tienertoneelkompetisie van hierdie malle jaar, 2020. Dit was ook ’n jaar waar jy uitsonderlike talent getoon het, want jy moes nie net ’n drama opvoer nie, jy moes een skryf. Oor die vreemdste tyd ooit. Waar sal ons begin? Wat was vir jou die grootste uitdaging en die grootste inspirasie van hierdie hele kompetisie - die skryf van die toneelstuk of die opvoer daarvan?

Hierdie jaar was beslis allesbehalwe waarvoor ek myself voorberei het. ’n Absolute mallemeule van verandering en aanpassing. Een van hierdie veranderinge was natuurlik die oorgang van teater-Tienertoneel na DigiToneel, wat tegelyk ’n teleurstelling en ’n absolute opwindende geleentheid was. ’n Teleurstelling siende dat ek reeds ’n teks gereed gehad het vir die leerderproduksiekategorie van ATKV en ons geselskap klaar besig was met gereelde oefeninge, maar die geleentheid om individueel ’n monoloog te skep, my regisseurs- en akteursvermoë te ontwikkel en om met ’n kamera te speel was ’n uitdaging wat my besonder gefassineer het. My grootste doelwit met Bonuspunt was om iets te skryf wat eerlik is en waarmee mense sal kan identifiseer, en Bonuspunt is dus ’n samevatting van alles wat ek op daardie tydstip van die jaar werklik gevoel het: vasgevang, gemiddeld en onseker. Die grootste uitdaging was beslis die skep van die teks, waaroor ek by die volgende vraag sal uitbrei. Alhoewel die skryfproses nie maanskyn en rose was nie, het die plaas en spel van die fisiese stuk meer natuurlik geval en het ek met elke karakterondersoek meer geleer en kon ek nie wag om elke keer met die kamera te werk nie.

Hoe het die skryfproses vir jou gewerk?

Na twee maande by die huis het ek myself in ’n kreatiewe leemte bevind. Ek het presies geweet wat ek wou sê, maar ek kon dit bloot nie op papier sit nie; ek was later bang om my skootrekenaar aan te sit en Word oop te maak omdat dit gevoel het asof ek met die woorde moes baklei. En vir iemand wat hoop om vir die res van haar lewe te skryf en regisseur te wees, was hierdie sukkel-sukkel beslis nie aanmoedigend nie. Ek wonder of mens as skrywer ooit tevrede met jou eindproduk sal wees: Mens is maar altyd onseker of jou teks die regte mengsel van komedie en tragedie bevat, of mense daarmee sal kan identifiseer, of dit relevant genoeg is, eerlik genoeg is. Ek het konstant aan die teks geskaaf en verander tot die naderende sluitingsdatum my tot ’n punt gebring het waar ek moes besluit, genoeg is genoeg: Hierdie is my finale teks.

Vertel my van jou toneelstuk. Die storie, jou hoofkarakter, die gebeure in haar/sy lewe?

Mia Benade is ’n 17-jarige (amper 18!) ietwat oorgewig matriekmeisie aan die Hoërskool Strand. Sy bly in ’n gewone woonbuurt in Brackenfell, in ’n gewone enkelverdieping-, rooibaksteenhuis waar hulle Saterdae-middae braai en Sondae-aande Carte Blanche kyk. Haar ma is ’n eiendomsagent, haar pa werk as ’n risikoanalis en haar ouer broer studeer aktuarieel. Heel eenvoudig en gemiddeld. Mia, aan die ander kant, droom van Meryl Streep, ernstige toneelspel en om eendag vir haar talent en kreatiewe genialiteit erkenning te kry. Hierdie droom kom egter in konflik met haar nie-ondersteunende familie en haar konfrontasie met haar eie, eintlik heel gemiddelde, spelvermoë. Met innerlike konflik en valse selfvertroue loop sy by haar drama-prakties-eksamen in waarvoor sy nie haar woorde ken nie, omdat haar selfgeskrewe stuk vir eindeksamendoeleindes (’n bewys van haar sogenaamde kreatiewe genialiteit) nie aanvaarbaar is nie en moet sy improviseer met ’n afgesaagde uittreksel uit Vaselinetjie. Hierdie interne spanning loop uit tot ’n langverwagte ineenstorting gedurende haar eksamen en die einde los die gehoor sonder katarsis. Bonuspunt en Mia gaan eintlik oor die ewige “sal-ek-ooit-goed-genoeg-wees”-element wat aan drama gekoppel word in ’n samelewing waar drome in die kreatiewe wêreld nie altyd ondersteun word nie.

Was dit vir jou blootstellend of bevrydend om oor jou gevoelens en ervarings in hierdie tyd te skryf? Was dit vir jou iets wat jy eenvoudig geweet het jy wou doen, of het ’n onderwyser jou dalk aangemoedig? Kan jy ook iets onthou wat jou laat besluit het: Ja, hiervoor moet ek inskryf?

Om Bonuspunt te skryf was 100% ’n bevryding van die opgekropte emosies, en om op so ’n publieke wyse van my gevoelens en ervaringe melding te maak het die vrees vir ’n loopbaan in skryf en spel amper minder gemaak en my vrede gegee. Ek het nooit gewonder of ek aan die DigiToneel-kompetisie sou deelneem nie – dit was van die begin af ’n sekerheid. Die afgelope paar jaar het toneel en drama ’n enorme deel van my lewe uitgemaak en was ek nie van plan om in my matriekjaar daardie proses op te gee nie. ’n Leerervaring bly ’n leerervaring, ongeag sy vorm.

Hou jy van teater bywoon? Ek bedoel nou in die tyd voor Covid. Dink jy dis belangrik, of van waarde vir die mensdom? Watter toneelstukke het al tot jou gespreek?

Blootstelling en deelname aan teaterstukke dmv ATKV-Tienertoneel, ander toneelkompetisies en groot feeste, soos Woordfees en KKNK, is die grootste oorsaak van die liefde en inspirasie wat ek vandag vir drama het en dra. Behalwe dat Tienertoneel my lewe totaal en al verander het, beide in my lewensuitkyk en persoonlike groei en vermoë, het Woordfees-produksies my oë vir die wêreld oopgemaak. Om net ’n paar te noem: Mi(SA), Godgodgod, Kraai, 10DuisendTon, Die sonkamer, Wag ek kry gou my foon en vele meer. Ek was bevoorreg genoeg om in die afgelope drie jaar oor die 30 Woordfees-produksies te kyk en die wyses waarop hierdie blootstelling my lewe verryk het, is oneindig. Teater is so belangrik vir opvoeding; dit is belangrik vir die gesprekke wat oopgemaak en begin word; dit is belangrik vir kreatiewe stimulering, om jou te herinner dat jy mens is, om by te dra tot die samelewing, om te motiveer, te inspireer. As elke kind die geleentheid kry om aan teater blootgestel te word, sal daar ’n hoogs emosioneel-intelligente generasie gekweek word wat die wêreld kan verander.

Dink jy teater gaan verander – mense gaan meer in kleiner groepe teater kyk, of gaan dalk meer dinge verfilm word in plaas van lewende teater op ’n verhoog wees? Hoe voel jy oor ’n hibriede samelewing, waar so baie dinge op ’n skerm gebeur of waar mense iets by die huis opvoer en kyk. En wat het hierdie ervaring van die ATKV se kompetisie jou geleer?

Alhoewel die virusregulasies leë teaters tot gevolg gehad het, het dit beslis die idee wat ons van teater het en kan hê, vir ewig en totaal verander. Omstandighede het kreatiewe skeppers forseer om nuwe maniere van kuns maak te skep en DigiToneel is maar net een klein voorbeeld van hierdie uiters voordelige aanpassings. Ek glo vas dat DigiToneel ’n groep kinders en jong volwassenes geskep het wat met ’n totaal nuwe aanslag rondom kamerawerk, filmwerk en teater op film die vermaakbedryf gaan betree. Dit is uiters belangrik, siende dat die grendeltydperk net weer eens bevestig het dat die aanlyn wêreld die toekoms is. En so ’n enorme platform gaan net meer mense na teater lok en ’n liefde vir teater by mense ontwikkel.

Daar was ontsettend baie belangstelling in die ATKV se toneelkompetisie vanjaar, ten spyte van die jaar en die virus. Wat het jou die energie gegee om hieraan te kon of te wou deelneem? En dink jy dit was belangrik om so ’n kompetisie te kon hê vanjaar, so virtueel?

My motivering vir hierdie kompetisie was die feit dat ek met my stem kan bydra tot die samelewing en inspireer met wat ek skep. Dit was beslis nie maklik nie – ek bedoel, die kompetisie was ’n totaal en al nuwe uitdaging en ek het eintlik glad nie geweet wat ek doen nie, maar die enorme groei in my menswees en skeppingsvermoë getuig van die noodsaaklikheid om geleenthede te skep vir kunstenaars om hulle werk te wys. Hierdie geleentheid was ook net ’n bevestiging dat om te skep my bydrae tot die samelewing is en dat ek dit vir die res van my lewe wil doen. Ek het ook baie goeie vriende en opvoeders wat met elke nuwe weergawe noodsaaklike kritiek en oplossings en motivering gegee het, waarsonder ek heel waarskynlik nie vandag hierdie onderhoud sou hê nie.

Kyk in jou kristalbal. Hoe lyk die toekoms? Vertel my wat jy sien.

Ek studeer volgende jaar drama by die Universiteit Stellenbosch. Ek beplan om nuwe dinge te leer, om aan ander mense en hulle kuns blootgestel te word, om te eksperimenteer met my vermoë as skrywer, regisseur en akteur, om ’n oneindige aantal produksies te kyk en om film en kamerawerk in my kuns in te sluit. Die belangrikste is om net meer te weet en meer te ervaar. Ek wil die vermaakindustrie betreë, my kreatiewe stem daar ontwikkel en transformasies te weeg bring. My grootste doelwit as kunstenaar is om ’n volhoubare, verwelkomende en ondersteunende industrie vir ander kunstenaars te skep, want Suid-Afrika is ’n kreatiewe goudmyn. Ons moet net die geleenthede na die tafel bring.

Lees ook:

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met derdepryswenner Merwe van Gent

ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met naaswenner Jeanne-Marié Koekemoer

 

The post ATKV-Tienertoneel 2020: ’n onderhoud met wenner Nichola Viviers appeared first on LitNet.

Uitnodiging: Klinkklaar – virtuele huiskonsert

Tuan Guru en die aartappelboer – oor Afrikaans en versoening

$
0
0

Foto van Hein Willemse: Naomi Bruwer. Alle ander foto’s is deur die skrywer verskaf.

LitNet publiseer graag Hein Willemse se toespraak wat hy op Donderdagaand, 3 Desember 2020, by die Afrikaanse Taalmuseum en -monument gelewer het.

Tuan Guru en die aartappelboer – oor Afrikaans en versoening1


Ten allereerste, my hartlike gelukwensing aan die wenners van die Afrikaanse Taalmuseum se Arabies-Afrikaanse-kompetisie. Hierdie is inderdaad ’n unieke viering van die verskeidenheid van oorspronge van Afrikaans, die verskillende skryfwyses en die uiteenlopende maniere om Afrikaans te wees. Dit sal u interesseer dat jare gelede Achmat Davids teenoor Muhammed Haron die moontlikheid geopper het om so ’n beweging aan die gang te sit. Niks het egter daarvan gekom nie, hoofsaaklik omdat die idee nie verder gevoer is nie. Hulle het gedink dat met toenemende verengelsing daar nie veel belangstelling sou wees nie. Hierdie geleentheid toon dat daar inderdaad moontlikhede bestaan. Ek wil u en u deelnemers en ondersteuners bedank vir hierdie sonderlinge inisiatief.

Na aanleiding hiervan, en ter herinnering aan Slawevrystellingsdag op 1 Desember, wil ek hulde bring aan diegene wat onder dwang na hierdie wêrelddeel gebring is – onder meer as slawe, ingeboektes, ballinge en ander. Talle het nie die reise oor land en die oseane oorleef nie. Meesal het hulle kontak met hul gebiede van oorsprong, gemeenskappe, tale en kultuurpraktyke verloor. Dié wat oorleef het, moes jare en dekades van dwang en lyding deurmaak. Hulle moes hier leer aanpas en vandag is ons die draers van daardie geskiedenis. Ons huldig hulle.

Een van die aandoenlike stories in ons Afrikaanse mondelinge tradisie is die verhaal van Tuan Guru en die aartappelboer. Dit word vertel dat Tuan Guru eendag tydens ’n veiling op Groentemarkplein navraag gedoen het oor die sakke groente op ’n boer se wa. "Wat het jy vandag gebring?" het hy gevra terwyl hy met sy kierie ’n steekhoutjie na ’n sak maak.

"Klippe," antwoord die boer, ergerlik met die nuuskierige ou man. Toe tik Tuan Guru die sakke en stap verder tussen die veilingsgoedere deur en later terug na sy huis op Dorpstraat 37.         

Toe dit die boer se beurt is om sy goedere op te veil, is daar inderdaad net klippe in die sakke. Die boer was kennelik nie bewus van Tuan Guru se bomenslike vermoëns nie. Dit gee ’n geskarrel af om die ouman met die kierie in die hande te kry, want as hy nie vandag sy goedere verkoop nie, besef die boer, sit hy en sy gesin sonder ’n inkomste. En die veiling is besig om af te loop. Na ’n soektog kry hy Tuan Guru.

"’Seblief," pleit die boer, "daar was aartappels in die sakke. Aartappels, nie klippe nie. Bring asseblief my aartappels terug," pleit die man.

Tuan Guru, in sy wyse vergewensgesindheid, loop toe af, terug na Groentemarkplein, met die boer al ylend agterna.

Sonder om ’n woord te sê, het Tuan Guru op elk van die sakke getik, en die klippe het weer aartappels geword.

Dit is ’n verhaal wat reeds 200 jaar bestaan. In die verhaal hoor ek die versugting van onderdrukte mense wat ’n voorspraakmaker en beskermer in Tuan Guru sien. Iemand wat bereid is om op te staan teen afjakkery, die kleinboetie van sosiale en politieke verdrukking. Tuan Guru het ’n legende geword en sy dade het mitiese afmetings aangeneem.

Tuan Guru het 226 jaar gelede, die eerste masjied, die eerste amptelike Moslem-aanbiddingsplek, in Dorpstraat 37 in die Bo-Kaap, begin. Drie jaar tevore het die vrygestelde slaaf Coridon van Ceylon ’n pakhuis vir ’n madressa, die eerste skool vir Moslem-geloofsonderrig, beskikbaar gestel.

Verskaf deur: Hesham Neamatollah Effendi Effendi (I)

Verskaf deur Hesham Neamatollah Effendi (II)

Onder die bewind van die Verenigde Oost Indische Compagnie (die VOC) kon slegs die Christelike godsdiens in die openbaar beoefen word. Ander godsdienste, onder meer Islam, het nie dieselfde erkenning geniet nie. Alhoewel Islam as tradisie onderdruk is, is dit geduld. Die gelowiges moes egter in die geheim byeenkom. Hierdie byeenkomste is dikwels gehou aan huise van Vryswartes, dit wil sê vrygestelde slawe.

Aan die Kaap het Islam reeds in 1693 beslag gekry met die aankoms van die balling sjeg Joesoef van Makassar. Tog is dit nie altyd beoefen volgens die neergelegde konvensies wat elders in Moslem-samelewings gegeld het nie. Die rede daarvoor was voor die hand liggend: Die slawe of vrygestelde slawe was meesal nie blootgestel aan formele godsdiensleierskap of -onderrig nie. ’n Honderd jaar na die aankoms van sjeg Joesoef sou dit Tuan Guru wees wat formele opleiding begin aanbied het. Sy geskrif Marifat al-Islam wal-Imān (Kennis van Islam en die Geloof), geskryf tydens sy ballingskap op Robbeneiland, is volgens kenners sy belangrikste nalatenskap. Vir Moslemgelowiges het die boek, geskryf in Arabies met Maleise en Boeginese vertalings, in die laat 18de en 19de eeu, sekerheid oor geloofsake en -gebruike gebring.

Wie was hierdie Tuan Guru? Sy naam was Abdullah ibn Qadi Abd ul-Salam, ook genoem die Prins van Tidore. Tidore is ’n eiland in die oostelike Mollukke-eilandgroep wat vandag deel is van Indonesië. Die titel Tuan Guru is ’n eretitel, wat in goeie Afrikaans vertaal sou kon word as "Meester" of selfs "Groot leermeester". Dit is natuurlik ’n algemene titel vir ’n onderwyser, maar in die Kaap het dit ’n eretitel geword – een wat Tuan Guru as grondlegger van Moslem-onderwys in ons land gestand gedoen het.

Hy beland op Robbeneiland nadat die VOC hom en drie ander makkers eers na Ceylon (vandag Sri Lanka) en later na die Kaap verban het. As adviseur van die Sultan van Tidore was hy ’n invloedryke man, omdat hy hom teen die VOC verset het. In 1780 land hier hy aan boord van die seilskip De Zeepard. So bang is die owerhede dat hy sy invloed ook in die Kaap sou laat geld dat hulle hom en sy makkers onmiddellik ná hulle aankoms na Robbeneiland verskeep. Hy was 68 jaar oud toe hy op die eiland in ballingskap gaan. Vir Tuan Guru was die Kaap ’n plek van eensaamheid en, in sy eie woorde, ’n "plek van hartseer". Hy sou nooit weer sy gesin en familie of die Tidore-gemeenskap sien nie. Hy het twee afsonderlike periodes van ballingskap op die eiland deurgemaak voordat hy uiteindelik vrygelaat is. Hy was 79 jaar oud toe hy finaal ’n vry man geword het.

Die Kramat van Tuan Guru in die Tana Baru, Bo-Kaap

Aan die Kaap het hy ’n nuwe gemeenskap gevind. Hy is ingeneem deur Coridon van Ceylon. Kort na sy vrystelling trou hy met Keija van de Kaap en hulle sou twee seuns hê. Hy begin sy madressa in 1793, pas na sy vrylating. Hy agiteer ook vir die reg om in ’n masjied te aanbid. Sy petisie aan die Hollandse owerhede is verwerp, maar heeltemal na sy aard bring hy gelowiges byeen in die uitgewerkte Bo-Kaapse steengroef, wat sommige kenners as die begin van die eerste moskee sien. Twee jaar later, in 1795, neem die Britte die Kaap die eerste keer in, en die politieke klimaat verander. Die Britse bevelvoerder laat groter godsdiensvryheid toe. Dit is toe dat Tuan Guru amptelik die pakhuis ook as ’n masjied begin gebruik.

En so kom die Auwal-masjied tot stand en kry Islam ’n formele instelling wat Tuan Guru voorspel "sal bestaan, vir solank as wat die wêreld bestaan". Dit is ’n verhaal wat onlangs weer vertel is in Shafiq Morton se From the Spice Islands to Cape Town. The Life and Times of Tuan Guru (2020).

Toe Tuan Guru in 1807 in sy 95ste jaar, sterf, was daar 375 leerlinge in dié insluitende madressa, meesal slawe en kinders van slawe en Vryswartes. Die onderrig was aanvanklik in Maleis, maar dit het baie gou geblyk dat die geskikste onderrigtaal die taal van die werkende mense was, naamlik Kaaps-Hollands. Teen 1832 was daar twaalf sulke godsdiensskole in die Kaap wat later naas godsdiensonderrig in die Arabiese skrif ook rekene en skryfkuns in Kaaps-Hollands en Engels sou aanbied.

Dit is Tuan Guru wat ’n tradisie van Moslem-geletterdheid aan die Kaap verdiep het wat daartoe gelei het dat met die vrystelling van slawe in 1834, en meer bepaald teen die 1840’s, ’n aantoonbare tradisie van onderrig in Kaaps-Hollands posgevat het. Uit die leerlinge se koples- of aantekeningboeke wat tot ons beskikking is, toon kenners aan dat die taal nie metropolitaanse Nederlands was nie, maar die vorm van Kaaps-Hollands wat in die onderklasse gepraat is en later Afrikaans genoem sou word.

Teen 1856, verneem ons, het die drukker MC Schonegevel ’n kort teks met die titel Gablomalien gedruk. Die titel is blykbaar ’n verwringing van Kitab al-Qawlu ’l-Matin fi Bayan Umur al-Din (Die boek van die ferme uitleg met betrekking tot sake rakende die geloof), ’n werk van Achmad al-Isjmoeni. Ons het plaaslik nie toegang tot ’n eksemplaar nie, maar na wat berig word, bestaan ’n mikrofiche-weergawe in die biblioteek van ’n Indonesiese instituut op die eiland Java, Tembaga Kemboedajaan Indonesia. In 1869 het die Turkse geleerde Abu Bakr sy Bayan al-Din (Uiteensetting van die Geloof) in Arabies-Afrikaans voltooi. Teen 1894 het sy seun Hisham Neamatollah Effendi drie kinderboeke die lig laat sien. Dit is in hierdie ortografie dat imam Achmat van Bengalen, die direkte opvolger van Tuan Guru, die eerste Kaaps-Hollandse vertaling van die Koran oorgeskryf het.

Uit: Humanities100, 1919–2019, bl 80

Die verhaal van die eerste madressa en masjied of moskee is ’n verhaal wat nie oral bekend is nie. Tuan Guru was in alle waarskynlikheid geen vlot spreker van die plaaslike Kaaps-Hollands nie. Dit sou waarskynlik eers na sy dood in 1807 wees dat die taal onder die leiding van die plaaslike imams, die vrygestelde slawe Achmat van Bengalen en later Jan van Boegies deurlopend in die Auwal- en Palmboommoskees as onderrigtaal gebruik is.

Tog is hierdie verhaal van die edelman van Tidore vir ons almal van belang, omdat sonder sy insig, aandrang en aktivisme die onderrig van Islam, die instelling van Kaaps-Hollands as onderrigtaal vir soveel jare uitgestel sou word of miskien glad nie sou plaasvind nie. Sy verhaal en dié van mense met soortgelyke persoonlike geskiedenisse gee vir ons ’n insig in die vele dimensies van ons land: van onderdrukking en verset, van deursetting en oorwinning, van versiendheid en die gevolge daarvan. Dit gee ons ook ’n omvattender beeld van die taalgeskiedenis van Afrikaans.

Daar bestaan ook ’n ander verhaal oor die opkoms van onderrig in Kaaps-Hollands, later genoem Afrikaans. Dit is ’n bekender verhaal, een wat waarskynlik in elke Afrikaanse taalgeskiedenisboek oorvertel word – dikwels in volledige besonderhede. Ses jaar na die oprigting van die Genootskap van Regte Afrikaners in 1875 in Gideon Malherbe-huis hier langsaan het die Gedenkschool der Hugenoten tot stand gekom. Op die plaas De Kleijne Bos is die skool in 1883 in ’n wynkelder opgerig, met as eerste onderwyser DF du Toit, ook bekend as die Patriot-skrywer Oom Lokomotief.

Vir kultuurhistorici is dit die plek waar die Eerste en Tweede Taalbewegings beslag gekry het, waar Die Patriot en Ons Klyntjie vorm aangeneem, waar SJ du Toit gewoon en gewerk het. So ook sy seun, die digter en Bybelvertaler Totius. Dit is die plek waar verskeie bekende vroeër skrywers, soos DF Malherbe en AG Visser, hul skoolloopbane begin het. Ek het egter nie nodig om dié geskiedenis in besonderhede te vertel nie, want die meeste Afrikaanssprekendes wat iewers op skool, kollege of universiteit Afrikaans studeer het, sal onthou dat die Hugenote Gedenkskool in Daljosafat as die eerste Afrikaanse skool beskou word. Dit is die enigste verhaal wat aan hulle voorgehou is.

Ek bied jaarliks ’n kursusmodule aan wat ek "’n Inleiding tot Swart Afrikaanse skryfwerk" noem. Onlangs het ek ook ’n video, Die versteekte geskiedenisse van Afrikaans, vrygestel wat ek aan my studente vertoon. Ek is telkens verbaas dat die meeste by die aanvang van die module slegs één verhaal van die opkoms van Afrikaans ken. My studente is egter nie uitsonderlik nie. Die meeste van hul eweknieë het dieselfde gapings in hulle kennis. Dankie tog dat daar tekens is dat ’n omvattender verhaal stadig maar seker besig is om neerslag te vind. Ons is immers op pad na die derde dekade van die 21ste eeu.

Waarom het die algemene publiek vir so lank hoofsaaklik hierdie een verhaal geken? Is dit omdat die inligting nie bekend was nie? Is dit omdat dié soort inligting slegs onlangs ontdek is? Of is dit omdat vir so lank slegs een verhaal op skool en in onderwyskolleges, universiteite en die media oorvertel is? Is dit omdat ’n voller omvang van die verhale van Afrikaans onderbeklemtoon of gewoon doodgeswyg is?

Dit is merkwaardig dat algemene kennisname vir so lank gebrekkig gebly het, want teen die 1960’s was daar reeds afdoende bewyse om ons gebrekkige kennis aan te vul. Die eerste Afrikaanse vakkundige publikasie, Arabies-Afrikaanse Studies I: 'n Tweetalige (Arabiese en Afrikaanse) Kategismus van Adrianus van Selms, ’n Semitiese geleerde, is reeds in 1951 bekendgestel. PJ Nienaber maak in sy Bibliografie van Afrikaanse boeke in 1943 melding van dié soort Afrikaanse tekste. MJ de Goeje vermeld Abu Bakr Effendi se Bayan al-Din in sy artikel "Mohammedaansche propaganda" in De Nederlandsche Spectator. Die datum is 1881. Wat meer is, Piet Meiring skryf hieroor in Die Burger op 25 November 1960; Mia Brandel-Syrier se Engelse vertaling van Bayan al-Din verskyn in 1971; en Van Selms se transliterasie volg in 1979. Ook die taalkundiges Fritz Ponelis en Theo du Plessis lewer daarna studies oor onder meer Arabiese Afrikaans.

Dit is dus verbasend dat hierdie kennis nie reeds in die 1960’s, of selfs die 1970’s, tot ons algemene Afrikaanse taalkennis deurgesypel het nie. Ons kan slegs tot die slotsom kom dat ’n omvattender taalgeskiedenis ónderbeklemtoon is omdat dit nie ingepas het in die oorheersende storie van Afrikaans nie. Die verhaal wat aan ons leerlinge en studente oorvertel is, gerugsteun deur bepaalde interpretasies van die Christelike godsdiens en ’n plaaslike taal- en politieke nasionalisme, is eensydig. Afrikaans word voorgestel as ’n taal wat in die 20ste eeu gevorm en beskerm word deur één deel van die Afrikaanssprekende bevolking, en waartoe die res van die bevolking slegs agterryers of bystanders is.

Die gevolg van hierdie oorbeklemtoning van ’n gemeenskaplike geskiedenis het ’n verreikende uitwerking gehad waarvan die slagspreuk "Afrikaans is the language of the oppressor" die ekstreme gevolg is. Selfs mense wie se moedertaal Afrikaans is, het ten diepste vervreemd gevoel. Geleidelik het hulle afstand van hul moedertaal geneem – om welke redes ook al: oor die politiek, of ’n gestigmatiseerde aksent, of vanweë ’n ervaring van ontheemding.

Maar daar is ook ’n ander manier om vreemd gemaak te word. Dit is wanneer jou bydrae tot die taalgeskiedenis, jou aksent of uitspraak tot eksotika verklaar word. Wat beteken dit om eksoties te wees? Dit is om nie in die patroon te pas nie. Dit is om ’n vreemdeling te wees wat eiesoortig aandoen. Dit is om nie te voldoen aan die vereistes van die binnestander nie. Dit is om as anders, as gebrekkig, kleurvol of belaglik beskou te word. Dit is wanneer jou kleredrag, tradisies en oortuigings as randverskynsels gemerk word. Dit is wanneer jou naam as vreemd en geheimsinnig bestempel word. Dit is om nie tot die kern te behoort nie. In kort: Eksoties is wanneer jy nie deel van ons is nie.

En dit is waar ons ons na soveel jaar bevind. Versoening in ons sosiale en politieke lewe beteken egter nie om dit wat oor soveel eeue tot onreg en agtergesteldheid gelei het, te vergeet nie; om voor te gee dat dit wat ook al verkeerdgeloop het, nie gebeur het nie. Of om skeldwoorde oor minderwaardigheid te uiter en dan voort te gaan met vorme van meerderwaardige besitname nie. Dit beteken om daadwerklike erkenning te gee, om die onreg uit te wys en uit te daag, om geleenthede te skep wat toegang geredeliker maak. Dit beteken om tot ’n omvattender insig te kom oor die pad vorentoe, oor ons gedeelde toekoms.

Tuan Guru is wesenlik vir ons almal se geskiedenis. Sy geskiedenis is een van lyding en opoffering, van ’n stoere geloofsinisiatief en die onvoorsiene gevolge vir Islam en vir Afrikaans. Dit is ’n geskiedenis van inklusiwiteit en ’n verbintenis tot sosiale geregtigheid. Selfs die legendes en versinsels van sy bomenslike vermoëns is deel van ons verhaalskat. Tuan Guru en die aartappelboer is deel van ons. Hulle ís ons.

Ek dank u.

1 ’n Toespraak gelewer op uitnodiging by die Afrikaanse Taalmuseum en Taalmonument, Paarl op 3 Desember 2020.

  • Alle foto’s en grafika is deur die skrywer verskaf.

The post Tuan Guru en die aartappelboer – oor Afrikaans en versoening appeared first on LitNet.


PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in November 2020

$
0
0

Hier is PEN Afrikaans se oorsig van Afrikaanse resensies wat in November 2020 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Daar is ook skakels na boekbesprekings of -gesprekke en voorlesings wat op die radio of TV uitgesaai is. 

Boeke24

Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende November in die Afrikaanse dagblaaie verskyn – onder redaksie van Laetitia Pople, die nasionale kuns- en vermaakredakteur, en Jo Prins, nasionale boekeredakteur:

2 November

Resensie: Besinnend, meditatief, woedend en liries...

Joan Hambidge resenseer ’n Vry vrou: Gedigte van Antjie Krog, saamgestel deur Karen de Wet

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/besinnend-meditatief-woedend-en-liries-20201101

 

Boekevat: Oordeel oor Haarhoff te dik vir ’n daalder

’n Rubriek deur Jean Meiring

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/boekevat-oordeel-oor-haarhoff-te-dik-vir-n-daalder-20201102

 

3 November

Profiel: Marais keer terug na jeugtyd met sy poësie

AJ Opperman skryf oor die digter Johann Lodewyk Marais en sy twee nuwe digbundels

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/marais-keer-terug-na-jeugtyd-met-sy-poesie-20201103

 

4 November

Boekenuus: Kry jou jeugroman reg vir Lapa se kompetisie

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/kry-jou-jeugroman-reg-vir-lapa-se-kompetisie-20201104

 

5 November

Profiel: Meyer het "moeilike jaar" voorsien toe hy Donkerdrif aanpak

AJ Opperman skryf oor Deon Meyer en sy nuwe boek

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/meyer-het-moeilike-jaar-voorsien-toe-hy-donkderdrif-aanpak-20201105

 

6 November

Profiel: Deon Meyer: "Ek weeg nog elke woord"

"Donkerder kan dit nie in Deon Meyer se jongste roman, Donkerdrif nie," skryf Mariana Malan

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/deon-meyer-ek-weeg-nog-elke-woord-20201103

 

7 November

Profiel: Sy hou aan skryf tot die storie klaar is

Elretha Britz in gesprek met die skrywer Dibi Breytenbach

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/sy-hou-aan-skryf-tot-die-storie-klaar-is-20201105

 

Nuus: Blind SA gaan betoog oor "boek-hongersnood"

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/blind-sa-gaan-betoog-oor-boek-hongersnood-20201106

 

Profiel: Daniel Hugo: ’n Dag sonder poësie bestaan nie

Die digter Daniel Hugo word by Tuin van Digters gehuldig. Hy gesels met AJ Opperman oor sy werk en lewe en sê ’n dag sonder poësie bestaan nie vir hom nie.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/daniel-hugo-n-dag-sonder-poesie-bestaan-nie-20201106

 

8 November

Boekenuus: Nuwe roman op RSG voorgelees

Draairivier, Engela Ovies se debuutroman, word op RSG voorgelees.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/nuwe-roman-op-rsg-voorgelees-20201108

 

Boekenuus: Joubert, Albertyn-du Toit wen letterkundepryse

Die digter Marlise Joubert en die skrywer Lize Albertyn-du Toit het elkeen ’n Suid-Afrikaanse Letterkundeprys (Sala) gekry.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/joubert-albertyn-du-toit-wen-letterkundepryse-20201108

 

9 November

Resensie: ’n Paar nuwe vrae plaas Hugenote in konteks in die Kaap

Fransjohan Pretorius bespreek Hugenote aan die Kaap deur Philippa van Aardt en Elaine Ridge

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-paar-nuwe-vrae-plaas-hugenote-in-konteks-in-die-kaap-20201108

 

Resensie: ’n Gotiese roman wat nekhare sal laat rys

Sonja van der Westhuizen resenseer Bone China deur Laura Purcell

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-gotiese-roman-wat-nekhare-sal-laat-rys-20201108

 

Resensie: ’n Brose skepsel in konteks van die lewe

Rudolf Stehle bespreek Skepsel deur Willem Anker

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-brose-skepsel-in-konteks-van-die-lewe-20201108

 

Resensie: Deur dik en dun saam met Nataniël 

J.B. Roux resenseer Dik Dun Thick Thin deur Nataniël

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/deur-dik-en-dun-saam-met-nataniel-20201108

 

Tuin van Digters: ’n Soeke na sleutels

AJ Opperman skryf oor die digtersfees wat van 27 tot 29 November in Ellington plaasvind.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-soeke-na-sleutels-20201108

 

11 November

Podsending: Azille Coetzee praat met Marita van der Vyver

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/luister-azille-coetzee-praat-met-marita-van-der-vyver-20201110

 

13 November

Boekenuus: Simposium ter herdenking van Elsa Joubert gehou

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/simposium-ter-herdenking-van-elsa-joubert-gehou-20201113

 

14 November

Profiel: "Skokkend kontemporêr", Rabie in ’n eeu

AJ Opperman skryf oor die Sestiger-skrywer Jan Rabie, wat onlangs 100 sou word.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/skokkend-temporer-rabie-in-n-eeu-20201114

 

16 November

Resensie: Drieluik eindig met ’n knal eerder as ’n kreun

Jonathan Amid resenseer Stom gode deur Dibi Breytenbach

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/drieluik-eindig-met-n-knal-eerder-as-n-kreun-20201115

 

Profiel: Deon Meyer pak die Groot Dors, gierigheid

Jo Prins skryf oor Donkerdrif deur Deon Meyer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/deon-meyer-pak-die-groot-dors-gierigheid-20201115

 

17 November

Boeke: Verstopte drein inspireer nuwe kinderboekreeks

Christiaan Boonzaaier skryf oor Jaco Jacobs se nuwe kinderboekreeks

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/verstopte-drein-inspireer-nuwe-kinderboekreeks-20201116

 

Podsending: Azille Coetzee praat met Ronelda Kamfer en Nathan Trantraal

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/luister-azille-coetzee-praat-met-ronelda-kamfer-en-nathan-trantaal-20201117

 

18 November

Boekenuus: 1ste Madibaland-boekfees begin Vrydag

AJ Opperman skryf oor dié aanlyn fees waarby plaaslike en internasionale skrywers betrokke is

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/1ste-madibaland-boekfees-begin-vrydag-20201117

 

19 November

Sterfteberig: Skrywer sterf dag ná verjaardag

Die skrywer Christine Barkhuizen-le Roux is ’n dag ná haar verjaardag oorlede.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/skrywer-sterf-op-haar-verjaardag-20201119

 

Boekenuus: ’n Boek vol humor om kleintjies se seer draagliker te maak

Elretha Britz skryf oor skrywer en sielkundige Ronél van der Watt se kinderboek

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-boek-vol-humor-om-kleintjies-se-seer-draaglik-te-maak-20201119

 

Boekenuus: Obama se boek laat rekords spat op eerste dag

https://www.netwerk24.com/Nuus/Wereld/obama-se-boek-laat-rekords-spat-op-1ste-dag-20201119

 

In memoriam: Barkhuizen-le Roux: ’n Dapper en deernisvolle skrywer

Huldiging van Christine Barkhuzen-le Roux

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/barkhuizen-le-roux-n-dapper-en-deernisvolle-skrywer-20201119

 

20 November

Boekenuus: Booker-wenner is 30 keer afgekeur

Die Skots-Amerikaanse skrywer Douglas Stuart is die wenner van die gesogte Booker-fiksieprys vir sy outobiografiese debuutroman, Shuggie Bain.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/booker-wenner-is-30-keer-afgekeur-20201120

 

22 November

Profiel: Dis nou ’n boek waaruit ’n kind kan leer

Oor Engela Duvenage en haar niefiksie-kinderboek

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/dis-nou-n-boek-waaruit-n-kind-kan-leer-20201120

 

23 November

Resensie: Met die land op ’n naaldpunt

Francois Bekker resenseer Vermoedelik dood deur Johan Kruger

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/met-die-land-op-n-naaldpunt-20201122

 

Resensie: ’n Vergete, vervlietende tyd

Sonja van der Westhuizen resenseer A Theatre for Dreamers deur Polly Samson

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-vergete-vervlietende-tyd-20201122

 

Resensie: Debuut met "mixtape" kort ietwat meer oemf

Marius Crous resenseer pienk ceramic-hondjies deur Ryan Pedro

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/debuut-met-mixtape-kort-ietwat-meer-oemf-20201122

 

Boekevat: Wiel van geskiedenis rol onstuitbaar voort

’n Rubriek deur Daniel Hugo

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/boekevat-wiel-van-geskiedenis-rol-onstuitbaar-voort-20201123

 

Boekenuus: Jou luisterboek vir Desember is...

Intekenare kan in Desember op Netwerk24 na Kinnes, die bekroonde novelle van Chase Rhys, luister.

 

24 November

Boeke: Thomas Pringle se lewe verken in Wicomb se "Still Life"

Oor Zoë Wicomb se roman Still Life

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/thomas-pringle-se-lewe-verken-in-wicomb-se-still-life-20201124

 

25 November

Podsending: Azille Coetzee praat met Mercy Kannemeyer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/luister-azille-coetzee-praat-met-mercy-kannemeyer-20201125

 

26 November

Boekenuus: Deon Meyer se Prooi wen Sweedse prys

Die Sweedse vertaling van Prooi is aangewys as beste vertaalde misdaadroman.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/deon-meyer-se-prooi-wen-sweedse-prys-20201126

 

27 November

V&A: Op soek na die Groot Vrystaatse Roman

Francois Smith, Madré Marais en Anton Roodt beantwoord Cheréne Pienaar se vrae.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/op-soek-na-die-groot-vrystaatse-roman-20201127

 

30 November

Resensie: Karsten dop krimi-reëls behoorlik op die kop

Thys Human resenseer Die versoeking van Thomas Maas deur Chris Karsten

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/karsten-dop-krimi-reels-behoorlik-op-die-kop-20201129

 

Resensie: ’n Prosagedig oor obsessie met die eindtye

Loftus Marais bespreek The Silence deur Don DeLillo

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-prosagedig-oor-obsessie-met-die-eindtye-20201129

 

LitNet

Die volgende Afrikaanse resensies en skrywersonderhoude het in November op LitNet verskyn:

Annelie Botes en Deborah Steinmair gesels oor Voetstoots

Beskut teen vrese deur Cas Vos: ’n lesersindruk

Jeugboeke met Johannes: ’n Zoom-gesprek met Maretha Maartens

Beskut teen vrese: ’n onderhoud met Cas Vos

The book of joy en lewensvreugde: ’n tweegesprek tussen die Dalai Lama en Desmond Tutu

Agter die skerms met Barack Obama se megatreffer

Als is ’n f*kop: ’n gesprek met Tobi Jooste

"Om siele vir die Here te wen" – die pastorale rol in tye van kunsmatige intelligensie

Engela Duvenage, skrywer van Uitvinders, planmakers en ander slimkoppe van Suid-Afrika, ’n onderhoud

Verskeie voëls en Die 17de veer: ’n gesprek met Nanette van Rooyen

Feite en vyte, ’n resensie van Uitvinders, planmakers en ander slimkoppe van Suid-Afrika deur Engela Duvenage en Wetenskaap deur Leon de Villiers

Anton Goosen – Liedjieboer deur Hanlie Retief: ’n resensie

Wys my jou Waarheid met Lidia: ’n onderhoud met Ivor Swartz

Skepsel deur Willem Anker: ’n resensie

23-jarige student Joha van Dyk se debuutroman landswyd gepubliseer

Met die Vierkleur in Parys deur Renée Conradie: ’n onderhoud

Pharos-blokraaiwoordeboeke: ’n onderhoud vir blokraaiselliefhebbers

Donkerdrif deur Deon Meyer: ’n boekresensie

ATKV-Woordveertjiewenner Dina Botha: ’n Gesprek

Met die Vierkleur in Parys deur Renée Rautenbach Conradie: ’n resensie

ATKV-Woordveertjiewenner Chanette Paul: 'n onderhoud

Voëlvrou: ’n onderhoud met Marlize Hobbs

Dalk postmoderne Sprokiesland se voorland: Prinsesse se #wetoo-slagspreuk

 

Rapport

 

Die volgende resensies het gedurende November in Rapport, onder redaksie van Johan van Zyl, verskyn:

 

1 November

 

Resensie: Gawie Botma resenseer So, For the Record: Behind the Headlines in an Era of State Capture deur Anton Harber

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/as-n-koerant-gekaap-word-20201031

 

Resensie: Hein Viljoen oor Die meeste sterre is lankal dood deur Johann de Lange

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-meesterkok-aan-die-werk-in-bundel-vol-inskaduwings-20201031

 

Resensie: Stille waters deur Juanita Aggenbach, geresenseer deur Nadine Petrick

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/onder-draai-die-hartseer-rond-20201031

 

Resensie: Schalk Schoombie resenseer Toekomsmens deur Isa Konrad

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/mens-en-masjien-stoei-in-die-distopie-20201031

 

8 November

 

Resensie: Jean Meiring resenseer Donkerdrif deur Deon Meyer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/meyer-se-bielie-plant-n-barshou-20201106

 

Resensie: Amper Frans deur Louis Jansen Van Vuuren, bespreek deur Herman Lategan

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/die-sinne-oor-sy-lewensreis-koer-20201106

 

Resensie: Tobie Wiese resenseer Jesus vir almal deur Neels Jackson

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/een-kerk-twee-godsdienste-20201106

 

Resensie: Magdel Vorster resenseer vier avontuurverhale vir jonger lesers

  • Kies-jou-avontuur 1: Die gevaarlikste speletjie op aarde
  • Grilgrypers 6: Die geheim van die spookwerf deur De Wet Hugo
  • Raaiselsee deur Troula Goosen
  • Wolk deur Hannes Barnard

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/avonture-op-papier-20201106

 

15 November

Resensie: Johann Kriegler resenseer The Lie of 1652: A decolonised history of land deur Patric Tariq Mellet

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/lees-die-radikale-blik-op-sa-verlede-20201113

 

Resensie: Louise Viljoen resenseer Die heelal op my tong deur Anoeschka von Meck

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/baie-sal-aanklank-vind-by-oorrompelende-roman-20201113

 

Resensie: Branderjaer deur Joha van Dyk, geresenseer deur Magdel Vorster

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/branderjaer-tref-soos-n-tsoenami-20201113

 

Resensie: Jonathan Amid oor Offers vir die vlieë deur Fanie Viljoen

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/distopie-gestroop-van-vet-en-oordaad-20201113

 

22 November

 

Resensie: Jean Meiring resenseer Skepsel deur Willem Anker

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/jean-meiring-wat-bly-oor-van-die-mens-20201122

 

Resensie: Die Boek van Twee Weë deur Jodi Picoult, in Afrikaans vertaal deur Daniel Hugo, en geresenseer deur Juliana Coetzer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/herontginning-van-verlore-geleenthede-20201120

 

Resensie: Nadine Petrick resenseer Mermaid Fillet deur Mia Arderne

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/rof-astrant-gewelddadig-en-morsig-20201120

 

Resensie: Jonathan Amid bespreek The Karen Book of Rules: Harness Your Inner Karen and Use Your Power for Good deur Karin Schimke en Karen Jeynes

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/jy-gaan-hard-en-lelik-lag-20201120

 

29 November  

Resensie: Dik Dun Thick Thin deur Nataniël, geresenseer deur Sonja Loots

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/nog-n-korrel-ryke-leesstof-20201127

 

Resensie: Hein Viljoen bespreek Duimnaelsketse deur Johann de Lange

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/die-waarheid-van-kwatryne-20201127  

 

Resensie: Rachelle Greeff oor So byna blou deur Emile Joubert

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/is-so-byna-blou-se-stories-satiries-20201127

 

Resensie: My mother, my madness deur Colleen Higgs, geresenseer deur Juliana Coetzer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/dagboek-van-n-afskeid-20201129

 

Maroela Media

 

Die volgende resensies het gedurende November op Maroela Media, onder redaksie van Suné van Heerden, verskyn:

 

5 November

Resensie: Offers vir die vlieë

Louise Viljoen resenseer Offers vir die vlieë deur Fanie Viljoen

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boekresensie-offers-vir-die-vliee/

 

23 November

Resensie: Jan Braai: Braaibroodjies en burgers

Louise Viljoen resenseer Jan Braai: Braaibroodjies en burgers

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/resensie-jan-braai-braaibroodjies-en-burgers/

 

24 November

Resensie: Die koning se paddaboudjies

Louise Viljoen resenseer Die koning se paddaboudjies deur Janneke Schotveld (Vertaler: Jaco Jacobs)

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boekresensie-die-koning-se-paddaboutjies/

 

25 November

Boek van die maand: Aanspreeklikheid deur Jaco Fouché

Lees Johan Myburg se bespreking hier

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boek-van-die-maand-aanspreeklikheid-deur-jaco-fouche/

 

30 November

Resensie: Die husse en die klein jakkalsies

Louise Viljoen resenseer Die husse en die klein jakkalsies deur Milan Murray, met illustrasies deur Marisa du Toit.

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boekresensie-die-husse-en-die-klein-jakkalsies/

 

Klyntji

 

Klyntji.com is ’n onafhanklike webjoernaal wat op kuns en kultuur fokus. Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende November onder redaksie van Francois Lion-Cachet verskyn:

 

Onderhoud: Mercy Kannemeyer in gesprek met Ryan Pedro oor pienk ceramic-hondjies   

https://klyntji.com/joernaal/2020/11/2/ryan-pedro-pienk-ceramic-hondjies  

 

Resensie: Ronelda S Kamfer se Chinatown tref jou met 'n vuilkyk

(deur Andréa Müller)

https://klyntji.com/joernaal/2020/11/8/ronelda-kamfer-chinatown

 

"Skrywers en boeke" (RSG)

 

Potgooie van die volgende boekgesprekke, wat gedurende November op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:
https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4793

 

Woensdag 4 November

 

Hennie Aucamp se naam word tradisioneel nie saam met die van ander Sestigers genoem nie, maar luister hoekom prof. Willie Burger hierdie akademikus, digter, skrywer en letterkundige beslis as Sestiger beskou. Jy kan ook luister na ’n hoorbeeld wat in 2008 gemaak is waarin van Aucamp se kollegas en vriende oor sy werk praat. Johan Myburg gesels in sy bydrae oor die boek wat bekroon is met The Guardian se "Not the Booker Prize", en jy kan hoor wat Anna Burns, die wenner van die Dublin Internasionale Letterkundeprys, in haar aanvaardingstoespraak gesê het oor die rol wat biblioteke in haar lewe gespeel het.

 

Woensdag 11 November

 

Ilse Salzwedel gesels met Juanita Aggenbag oor haar roman Stille waters. Jy kan ook meer uitvind oor LAPA se jeugromankompetisie, die wenners van vanjaar se SALA-toekennings en nuwe spanningsromans vir jou kerslysie. Johan Myburg gesels in sy bydrae oor Roddy Doyle se nuwe roman, en bring hulde aan die Britse joernalis en skrywer Robert Fisk en die Amerikaanse digter en dramaturg, Diane de Prima, wat beide onlangs oorlede is.

 

Woensdag 18 November

 

Kan ’n mens Karel Schoeman se naam insluit by dié van die Sestigers? Hoor wat prof. Willie Burger hieroor sê. Jy kan ook luister na Karel Schoeman se aanvaardingstoespraak tydens die oorhandiging van die Hertzogprys in 1970. René van Rooyen vertel hoekom sy besluit het om ’n rolprent te maak van Dalene Matthee se roman Toorbos. Johan Myburg deel in sy insetsel nuus oor nuwe woorde wat ná 2020 in die Collins Dictionary gaan verskyn.

 

Woensdag 25 November

 

Luister na ’n argiefonderhoud met Christine Barkhuizen Le Roux, wat verlede week oorlede is. Ina Strydom gee haar mening oor Deon Meyer se Donkerdrif, en Johan Myburg vertel meer or die Bookerpryswenner, Douglas Stuart, wat ook voorlees uit sy wenboek Shuggie Bain. Vind meer uit oor die Tuin van Digters, asook die Arabies-Afrikaans-projek van die Afrikaanse Taalmonument.

 

"Vers en klank" (RSG)

 

Potgooie van die poësievoorlesings, wat gedurende November op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:

https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4896

 

Dinsdag 3 November

Erica Wessels lees gedigte voor uit Carina Stander se digbundels, Die vloedbos sal weer vlieg en Woud van nege-en-negentig vlerke. Joan Hambidge skryf: Hier is ’n digter wat eg metafories dig, suiwer is en op ’n eerlike wyse met die lewe en spiritualiteit in gesprek tree. Ons het ’n terugkeer na die eenvoudige, uitstulpende, bykans magiese vers.

 

Dinsdag 10 November

Die jong digter Ryan Pedro gesels oor sy debuutbundel, pienk ceramic-hondjies, wat pas verskyn het. Antjie Krog skryf: “’n Nuwe generasie aan die woord... weerloos en aangrypend.”

 

Dinsdag 17 November

Laurinda Hofmeyr, veral bekend vir haar toonsettings van gedigte, is by geleentheid “die wonderkind van toonsettings” genoem. Sy gesels oor haar proses, die gedigte wat haar inspireer en ons luister na ’n paar van haar mooiste toonsettings.

 

Dinsdag 24 November

Luister na gedigte en gesprekke met wyle George Weideman, digter, skrywer, akademikus en geliefde mens. Sy woorde hou aan om “doepa vir die droefte” te wees, en die onderhoudende manier waarop hy kon gesels en waarhede in storieformaat deel, is helend. Annalise Wiid, Helena Conradie en Francois le Roux (die HA!man) lees voor.

 

Woorde wat weeg

 

 Joan Hambidge se blog, Woorde wat weeg, is ’n webtuiste waar dié digter-literator sowel gedigte as boekbesprekings, rubrieke en gedagtes rondom die letterkunde versamel en aanbied:

http://joanhambidge.blogspot.co.za/

 

In November het sy die volgende boeke vir Fine Music Radio geresenseer:

Skepsel deur Willem Anker: http://joanhambidge.blogspot.com/2020/11/resensie-willem-anker-skepsel.html

 

Versindaba

 

Op hierdie webblad wat gewy word aan die Afrikaanse digkuns en gesprek rondom die poësie, vind besoekers al die mees onlangse resensies en onderhoude in die regterkantste kiesbalk. In dié kiesbalk is ook skakels na nuwe gedigte en blogs oor die poësie.

 

10 November

Joan Hambidge resenseer I wish I’d said … Vol. 3. ‘n Produk van die AVBOB-Poësieprojek. Johann de Lange & Goodenough Mashego (Reds.)

https://versindaba.co.za/2020/11/10/resensie-i-wish-id-said-vol-3/

 

11 November

Joanette van der Merwe resenseer ’n Bruin blaar tuimel deur Henriëtte van Wyk

https://versindaba.co.za/2020/11/11/resensie-n-bruin-blaar-tuimel-henriette-van-wyk/

 

18 November

Heilna du Plooy resenseer ’n Vry vrou: Gedigte van Antjie Krog

https://versindaba.co.za/2020/11/18/resensie-n-vry-vrou-antjie-krog/

 

Tydskrif vir Letterkunde

 

Tydskrif vir Letterkunde is ’n aanlyn akademiese joernaal wat twee maal per jaar verskyn en naas navorsingsartikels ook resensies insluit. Die resensies is ooptoegang en die PDF’s kan gratis afgelaai word.

Die tweede uitgawe van 2020 het in November verskyn en bevat die volgende Afrikaanse resensies:

 

 

 

 

 

 

The post PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in November 2020 appeared first on LitNet.

Mediaverklaring: PEN Afrikaans Vertaalfonds maak vertalings van Ronelda S. Kamfer, Dalene Matthee en Ingrid Winterbach moontlik

$
0
0

PEN Afrikaans kondig met trots die jongste suksesvolle aansoeke by die PEN Afrikaans Vertaalfonds aan. Die PEN Afrikaans Vertaalfonds bestaan te danke aan die ruim ondersteuning van die Trust vir Afrikaanse Onderwys en ter wille van die bevordering van die Afrikaanse letterkunde in die buiteland.   

Na oorweging van die aansoeke wat teen die November 2020-sperdatum ontvang is, sal die volgende vertalings befonds word:

  • ’n Nederlandse vertaling van Chinatown deur Ronelda S. Kamfer (Uitgeverij Podium)
  • ’n Arabiese vertaling van Fiela se kind deur Dalene Matthee (Mahrousa Publishing)
  • ’n Nederlandse vertaling van Die troebel tyd deur Ingrid Winterbach (Zirimiri Press).

Uitgeverij Podium spesialiseer in literêre fiksie en gehalte-niefiksie, en is een van min uitgewerye wat nog geredelik gedigte in vertaling publiseer. Hulle fondslys sluit voorste Afrikaanse digters in, soos Antjie Krog, Breyten Breytenbach, Ingrid Jonker en Ronelda Kamfer. Podium het suksesvol aansoek gedoen vir die vertaalkoste verbonde aan Kamfer se jongste bundel, Chinatown, waarin sy veral haar digterstem oor geslagspolitiek en die patriargie laat geld. Die vertaler, bekroonde digter en akademikus Alfred Schaffer sal, soos met Kamfer se vorige drie bundels, die werk vertaal en die vertaling sal na verwagting in April 2021 verskyn.

Fiela se kind, Dalene Matthee se geliefde roman, sal in Arabiese vertaling by Mahrousa Publishing (Kaïro, Egipte) verskyn. Die sukses van dié roman sluit verskeie uitgawes, vertalings (Engels, Duits, Frans, Hebreeus, Nederlands, Sloeweens en Sweeds), verhoog- en filmverwerkings in. Die beoogde publikasiedatum van die Arabiese vertaling is Mei 2021 en die vertaler is Emad Mansour. Hy gaan via die Engels vertaal en het al verskeie werke uit die wêreldletterkunde in Arabies vertaal, o.a. deur Franz Kafka, Thomas Mann en Mary Shelley.

 Die troebel tyd, die jongste roman van die veelbekroonde romansier en kunstenaar Ingrid Winterbach, sal in Nederlandse vertaling by die onafhanklike uitgewery Zirimiri Press verskyn. Die vertaling van dié heerlik aweregse, sinies snaakse en boonop meesleurende roman, soos Johan Myburg dit in ’n resensie beskryf, sal in Oktober 2021 gepubliseer word. Die hoogaangeskrewe literêre vertaler Robert Dorsman sal die vertaalwerk doen. Die troebel tyd was die wenner van die 2018 Groot Romanwedstryd.

Die PEN Afrikaans Vertaalfonds se sentrale doelstelling is om die Afrikaanse letterkunde internasionaal te bevorder deur meer vertalings en publikasies van verdienstelike Afrikaanse werke moontlik te maak.

Die twee sperdatums vir aansoeke is 15 Mei en 15 November van elke kalenderjaar.

Die reglement met volledige riglyne en bepalings is beskikbaar by: http://www.litnet.co.za/reglement-vir-die-pen-afrikaans-vertaalfonds/

Lees ook:

Barack Obama: Die selfoon, die media en die waarheid

 

 

The post Mediaverklaring: PEN Afrikaans Vertaalfonds maak vertalings van Ronelda S. Kamfer, Dalene Matthee en Ingrid Winterbach moontlik appeared first on LitNet.

Persvrystelling: Merlyn van der Rheede op US se konvokasie aangestel

$
0
0

Merlyn van der Rheede (projekbestuurder van die Taalraad)

Die Afrikaanse Taalraad verwelkom die aanstelling van Merlyn van der Rheede (projekbestuurder van die Taalraad) as addisionele lid van die uitvoerende komitee van die konvokasie van die Universiteit Stellenbosch.

Van der Rheede, wat haarself as onafhanklike lid van die komitee beskou, ondersteun Afrikaans en moedertaalonderrig onomwonde. Gelykberegtigde meertaligheid en die toegang van voorheen benadeelde Afrikaanssprekendes, veral van jong vroue, lê haar ook na aan die hart. 

Die Afrikaanse Taalraad wens Van der Rheede sterkte toe in dié rol en noem dat die toekoms van Afrikaans aan dié universiteit gekoppel is aan die suksesvolle implementering van meertalige praktyke, asook die sistematiese uitbou van Xhosa.

Ons hoop die nuwe uitvoerende komitee sal ook hieraan aandag skenk. 

Intussen hoor die Taalraad graag van studente of dosente wat met taalkwessies sukkel, ongeag hulle taalagtergrond (atr@afrikaansetaalraad.co.za).

Ons hoop enige gebreke van die huidige beleid kan met die hersiening daarvan reggestel word, iets wat oop en konstruktiewe gesprek tussen alle rolspelers sal vereis.   

The post Persvrystelling: Merlyn van der Rheede op US se konvokasie aangestel appeared first on LitNet.

Mediavrystelling: Taalmonument bied opleiding oor boekherstel en -bindery aan

$
0
0

Kursusse sal boekdele spreek oor herstelwerk

Jy is mal oor jou ou, verwaarloosde hardebandboeke, maar wens net jy kon die kuns bemeester om hulle met liefde reg te dokter? Dan is die boekherstelspesialis George Wentzel se kursusse by die Afrikaanse Taalmuseum en -monument (ATM) in die Paarl weereens die antwoord op jou drome. Wentzel, ’n gekwalifiseerde meesterboekbinder met meer as 45 jaar se ondervinding, bied ’n inleidende kursus oor die herstel van ou hardebandboeke van 24 tot 26 Februarie 2021 aan.

Van 29 tot 31 Maart 2021 bied hy ook ’n gevorderde kursus by die ATM aan.

Hierdie kenner het voorheen in die Nasionale Biblioteek van Suid-Afrika se boekbewaringsafdeling gewerk en is altyd geesdriftig om hierdie skaars vaardigheid aan andere te onderrig. Danksy sy vele toekennings en die aanbied van meer as 30 rampbestuur- en boekbindwerkwinkels dwarsoor die land, is hy ongetwyfeld ʼn fontein van teoretiese en praktiese kennis.

Geen vooraf opleiding is nodig vir die eerste tweetalige driedagkursus nie. Deelnemers sal drie boeke maak en bladgoudwerk en basiese boekherstelwerk doen. Ingesluit is werksprosedures, ’n oorsig van die dele van ’n boek en die samestelling daarvan, asook demonstrasies van en praktiese oefeninge in skutblaaie, boekbindwerk, leerbindwerk, omhulselafronding en bladrugsteun.

 Die kursus kos R1 750 per persoon, wat ʼn sertifikaat van bywoning en ʼn stel basiese gereedskap insluit. Dit vind daagliks van 09:00 tot 15:30 in die Konferensielokaal in die Besoekersentrum by die Taalmonument plaas. Koffie en tee is ingesluit, maar deelnemers moet sorg vir hul eie middagete. In terme van die Covid-19-regulasies sal deelnemers maskers moet dra.

’n Gevorderde kursus in boekherstel – wat fokus op gevorderde goudblad- en hersteltegnieke, asook die bou van Solanderbokse – word van 29 tot 31 Maart 2021 aangebied. Die gevorderde kursus, ook R1 750 per persoon, is geskik vir deelnemers wat reeds die basiese beginsels van boek- en papierherstelwerk verwerf het, en elke persoon sal weer drie boeke skep.

Vir meer besonderhede en besprekings, kontak Jeffrey Pietersen by 021 872 3441, of stuur ʼn e-pos na bemarking2@taalmuseum.co.za.

Die ATM bied jaarliks ʼn reeks kursusse en werkswinkels aan wat fokus op die ontwikkeling van basiese vakkundige vaardighede. Voorstelle vir bykomende werkswinkels oor soortgelyke onderwerpe is welkom. Sien www.taalmonument.co.za vir meer en volg hulle op Facebook vir al die ander opwindende geleenthede wat by die Taalmonument en Taalmuseum plaasvind.

Jaarpermitte is beskikbaar teen R120 vir individue of R220 per gesin (tans aangebied teen ʼn 20%-afslag), wat toegang tot alle Volmaanpieknieks insluit.


Media release: Book now for Taalmonument’s book-repair and binding courses

You love your old, neglected hardcover books, but just wish you could master the art of repairing them properly? Then book-repair specialist George Wentzel’s courses at the Afrikaans Language Museum and Monument (ATM) in Paarl are once again the answer to your dreams. Wentzel, a qualified master bookbinder with over 45 years of experience, is offering an introductory course on repairing old hardcover books from 24 to 26 February 2021.

From 29 to 31 March 2021 this year, he is also offering an advanced course at the ATM.

This expert previously worked in the National Library of South Africa’s book conservation section; his passion is teaching this scarce skill to others. Thanks to his many awards and the offering of more than 30 disaster-management and bookbinding workshops across the country, he is undoubtedly a fountain of theoretical and practical knowledge.

No prior knowledge is required for the first three-day, bilingual course. Participants will create three books each, do gold foiling and perform basic book repairs. Included are working procedures, an overview of the parts of a book and the composition thereof, as well as demonstrations of and practical exercises in end papering, binding, leather binding, casing rounding and backing.

The course fee, including a certificate of attendance and basic tool kit, is R1 750 per person and the workshop takes place daily from 09:00 to 15:30 in the Conference Room in the Visitor Centre at the Taalmonument. Tea and coffee are included, but participants should bring their own lunch. In terms of the Covid-19 regulations, participants will have to wear masks.

An advanced course in book repair – focusing on advanced gold foiling and repairing techniques, and construction of Solander boxes – will be presented from 29 to 31 March 2021. The advanced course, also R1 750 per person, is suitable for participants who have already acquired the basics of book and paper conservation, and each person will again create three books.

For details and bookings, contact Jeffrey Pietersen on 021 872 3441 or send an e-mail to bemarking2@taalmuseum.co.za.

The ATM annually presents a series of courses and workshops focusing on the development of basic professional skills. Anyone interested in related subjects are welcome to make suggestions for additional workshops. See www.taalmonument.co.za for more information and follow them on Facebook for the other exciting events happening at the Taalmonument.

Annual permits are available at R120 for individuals or R220 per family (currently offered at a 20%-discount), which includes access to all Full Moon Picnics.

The post Mediavrystelling: Taalmonument bied opleiding oor boekherstel en -bindery aan appeared first on LitNet.

Audrey Blignault (1916–2008)

$
0
0

Gebore en getoë

Audrey Bettie Blignault is op 6 Julie 1916 in Bredasdorp in die Overberg gebore. Sy was die oudste kind van Johannes Jochemus Albertus Swart en Maria Kennedy. Na haar volg Yvonne en twee broers, Ken en Christopher. Haar pa se familie was Strandveldse boere en die Swarts is een van die oudste Overberg-families.

Oor haar pa, Johan, het Audrey in In klein maat in die skets "In Pappa se studeerkamer" as volg oor haar pa geskryf: "Hier is ’n man wat ’n behae het in sy ewemens, met ’n ruimte van gees wat in elke mens wat hy leer ken, ’n potensiële vriend sien. Hier is ’n mens wat alle mense op dieselfde grondslag van suiwer menslikheid aanvaar." (Amanda Botha: Midde-in die storms plant Audrey bome van humor, Die Burger, 6 Maart 2004)

Haar ma se oupa het uit Ierland na Suid-Afrika gekom en sy kom uit die streek aan die voet van die Langeberge op die walle van die Breërivier. Haar pa was prokureur op Bredasdorp. Oor haar moeder het sy as volg geskryf: "Vir my ma sou ek graag ’n pienk boom wil plant, ’n plesierboom waaraan daar om die beurt al die pienk goed sal hang wat haar hart so knaend begeer: een dag ’n pienk ‘stool’ met pienk fraiings, een dag ’n driedubbele string pienk krale met oorkrabbe om daarby te pas; dan weer ’n pienk tafelkleed met pienk vlinders daarop, of ’n pienk teeservies met kantfyn koppies en ’n teepot soos ’n pienk krismisroos. Só ’n boom sou Ma gelukkiger maak as ’n brandpolis of slaapmedisyne of ’n getekende portret van Winston Churchill, en as dit ’n geskenk is van my, sal sy ook nie weer vir my sê ek is vol houdings en ligsinnig oor die ernstige dinge van die lewe nie." (Die Burger, 6 Maart 2004)

In haar sketse het Audrey haar suster, Yvonne, die naam Trix gegee. Yvonne was kleintyd ’n regte rabbedoe en ook ’n baie goeie vriendin vir haar oudste suster. Sy het Trix só beskryf: "Alles wat ek te bang was om te doen, het sy gedoen: saam met die masjinis binne-in die lokomotief gery toe ons een dag saam met tant Hettie op Drew-stasie was, en stralend vol roetkolle daar uitgeklim; op die pastorie se dak geklouter en die predikant se kleinseun uitgekoggel toe hy ons eendag te veel geterg het; haar pop se kop stelselmatig en koelbloedig afgekap omdat die pop se nek nie wou reg draai nie; en nie ’n flenter omgegee vir die straf wat gevolg het nie. Dit was juis daardie heerlike onverskilligheid ten opsigte van haar dade se gevolge wat ons ander se bewondering gaande gemaak het, wat haar vanselfsprekend tot leier van elke kwajongstreek verhef het en ’n mens in jou latere berou oor jou misstap by haar laat troos soek het." (Die Burger, 6 Maart 2004)

Haar broer, Ken, het Leon in Audrey se essays geword en daaruit blyk dit duidelik hoe ’n belangrike plek hy in haar lewe ingeneem het. In die essay "Dis nou van ’n man" het sy as volg geskryf oor sy bestuursvernuf: "... my broer Leon wat in die gewone lewe ’n inskiklike en verdraagsame mens is, word vir my anders sodra sy ego die onderskraging van sy roomkleurige motortjie het." (Die Burger, 6 Maart 2004)

In Die plesierboom het sy die plesierboom wat sy vir haar dogter, Marié (Marietjie in die skets) beskryf: "Marietjie, weet ek, sou hou van ’n rokboom, ’n uitsonderlike rokboom wat net een volmaakte rokbloeisel op ’n keer dra, heeltemal eksklusief, onberispelik van snit en natuurlik nêrens te nou nie. Die geskenk van só ’n boom sal haar darem baie lief maak vir haar ma en sal haar dalk ook weerhou van die gedagte dat haar ma in ouderwetse dinkpatrone vasgevang sit." (Die Burger, 6 Maart 2004)

En oor haar rol as ouma vir haar drie kleinkinders, Andries, Fritz en Adré, het sy as volg gesien: "Ek is nou ouma. Dit beteken dat ek van vandag af ’n boegbeeld word, ’n baken, ’n verwysingspunt. Van vandag af word ek ’n vertoonstuk op die agtergrond of ’n pretbederwer op die voorgrond. Ek word ’n towerfiguur uit ’n kindersprokie of ’n orang-oetang wat stoutigheid straf." (Die Burger, 6 Maart 2004)

Op LitNet het Audrey aan Marguerite Black vertel dat sy in ’n tweetalige omgewing grootgeword het en het sy verder verduidelik: "My ma was Engelssprekend en my pa Afrikaanssprekend. My ouma aan my ma se kant was Afrikaans, maar my oupa was Engels. Die opvoedingstaal in daardie tyd was Engels. My ma kon nietemin idiomatiese, egte Afrikaans praat. My pa, Johan Swart, was in ’n private skool in Hermanus, waar die voertaal Engels was. Die skoolkinders moes ’n bord om die nek dra wat sê: 'I must not speak Dutch.' Die een voordeel daarvan was dat my pa uitstekend Engels kon praat en jare lank die burgemeester van die dorp was. Hy het egter altyd met ons kinders Afrikaans gepraat, en in Afrikaans gebid by die huisgodsdiens. Ek het op Bredasdorp grootgeword waar die taal van die omgewing kern-Afrikaans was. Die bruinmense op die dorp het ook deur die bank Afrikaans gepraat."

Audrey gaan skool op Bredasdorp en matrikuleer in 1933. Sy kan onthou dat sy ongeveer drie of vier jaar oud was toe sy die eerste keer ’n boek in haar hande gehou het. Sy vertel aan Anine Capraro in Sarie van 14 Augustus 1985: "My mammie het na my gekom met die boek Wonder book: a picture annual for boys and girls. Op die buiteblad was ’n prentjie van ’n meisie met lang, goue hare, ’n wit rok, en wit en rooi krale om die nek. Op die agtergrond was ’n perskeboom. Van daardie oomblik was ’n boek vir my ’n betowering."

In Insig van Oktober 1995 vertel Audrey dat daar in haar ouerhuis altyd boeke was, maar dat sy tot op daardie stadium in haar lewe nog nooit John Bunyan se The Pilgrim's progress gelees het nie. Haar ma en pa het pal gelees; met die gevolg dat sy ook gelees het. "In ’n boekkas met glasdeure was al Dickens se boeke, Tennyson en Longfellow se gedigte, Emerson se essays en ’n lywige Practical guide to health wat ek van voor tot agter gelees het. Meer Die pelgrim se reis was daar nie.

"In ons dorpsbiblioteek was Miss Doris Eeds, ’n lang, vaal, sagpratende Engelse dame, wat my voorgestel het aan heerlike boeke soos The secret garden, Anne of Green Gables en The girl of the Limberlost. Maar nie Die pelgrim se reis nie.

"Skoolvakansies het ek by my Kennedy-tantes op ’n plaas naby Bonnievale gekuier en dae lank al die lekkerlees-boeke in hulle biblioteek gelees. Al die boeke van Florence Barclay was daar, van Marie Corelli en Ethel M Dell. Selfs ’n weggesteekte boek met seksinligting deur Marie Stopes. Maar nie Die pelgrim se reis nie.

"Die tantes en my ma het baie oor boeke gepraat. Toe ek self nog nie kon lees nie, het ek gedink Mr Pickwick en Aunt Betsy Trotwood was familie van ons. Maar ek kan my nie herinner dat hulle ooit oor Die pelgrim se reis gepraat het nie. EK het ook nie dié boek as Sondagskoolprys gekry nie."

Toe die jong Audrey ongeveer elf of twaalf jaar oud was, het hulle op Waenhuiskrans vakansie gehou. Mrs Little en Miss Messenger het kom stranddienste hou in ’n tent en eendag, na al die vrolike gesing en Bybelstories, het Mrs Little begin vertel van die Christen se bitter swaar reis na die ewigheid. Die jong Audrey wou hoor wat van Christen geword het, maar al die vreemde mense wat hy op sy pad ontmoet het, was nie vir haar regte mense nie.

"Dis ’n groot verligting om te hoor dat Christen tog uiteindelik in die hemel aankom. Maar dit klink vir my dis vir ’n mens te bitter swaar om die Goue Poort te bereik. Ek sê dit vir niemand nie, maar ek raak bang oor dié storie. Ek wil Pappie oor die hemel uitvra en oor die rivier van die dood, maar ek weet nie hoe ek dit kan doen nie.

"Die vakansie is amper oor. By die voorlaaste diens sê Mrs Little dat al die kinders wat hul harte aan die Here wil gee, na hul tent moet kom om hul harte daar aan die Here te gee. Ek word al hoe meer ontsteld en ongelukkig. Hoekom moet ek na Mrs Little se tent gaan om my hart aan die Here te gee? Ek kan dit mos maar self doen wanneer ek bid. Buitendien, hoef ek nie my hart aan die Here te gee nie. Ek is mos klaar die Here se kind. Van ek in die wêreld gekom het, Nee, ek wil nie na die tent gaan nie.

"Die volgende oggend loop ek alleen langs die see. Toe ek naby die Spuitgate kom, sien ek Mrs Little kom van die agterstrand af aangestap. Sy sien my dadelik raak en keer my voor: 'Audrey, you haven't been to our tent yet,' sê sy. Ek weet nie wat om te sê nie. Ek kyk stip na ’n aankomende brander. 'You are such a nice child,' sê Mrs Little. What a pity that you soul should be lost.' En sy stap aan."

"Die herinnering aan daardie verdoemende uitspraak oor my verlore siel staan nog al die jare tussen my en Die pelgrim se reis na die ewigheid."

Die een rak met boeke in die biblioteek op Bredasdorp het Audrey baie vinnig klaar gelees. Dit was dus vir haar een groot vreugde om tydens vakansies op Bonnievale van die die familie se huisbilbioteek gebruik te maak. Vandat sy nege jaar oud was, kon sy vir elke Kersfees drie boeke kies wat haar pa dan vir haar in Kaapstad gaan koop het. Sy kon die afwagting om die boekpakkie met Kersfees oop te maak en in haar hande te hou, baie goed onthou.

Audrey het vroeg begin skryf. Op elfjarige ouderdom het sy ’n Engelse gediggie oor haar dorp Bredasdorp geskryf en dit vir haar juffrou, mej Gladys Huxam, gegee wat dit aan Die Bredasdorp en Napier Nuus gestuur het. En dit is aanvaar en gepubliseer.

Audrey het aan Marlene van Houwelingen (Die Burger, 2 Junie 2000) vertel: "Die poësie van my lewe het sy oorsprong gehad by [my] ma, ’n musiekonderwyseres. Daar was altyd musiek in die huis, ons het baie gesing. Dáár het poësie vir my begin. My ma se kas was vol boeke, met die mooiste woorde en klanke van Wordsworth, Shakespeare, Emerson en Longfellow. In standerd agt maak ek kennis met die werk van Wordsworth, wat vir my ’n universele ervaring was. Sy 'Groot Ode' is vir my een van die hoogtepunte van die wêreldletterkunde. In standerd nege kruis my pad met Eugène Marais se 'Die towenares' en hierdie lied van die verbanne jong meid verwoord die my gevoelens op daardie tyd. In daardie jaar ontdek ek ook vir Keats."

Verdere studie en werk 

Na matriek is Audrey na die Universiteit van Stellenbosch. Sy vertel dat haar pa sy tyd ver vooruit was. Hy het geen onderskeid tussen sy seuns en dogters gemaak nie en het die dogters aangemoedig om verder te gaan leer. Hy wou gehad het dat Audrey LLB moes loop, maar het berus toe sy hom meedeel dat sy net ’n gewone BA wil neem. Sy studeer vir ses jaar aan die US en behaal haar MA in Afrikaans-Nederlands met onderskeiding en so ook haar Sekondêre Onderwysdiploma.

In Die Burger (6 Maart 2004) vertel Amanda Botha hoeveel pret Audrey Blignault tydens haar studentejare gehad het: "Saam met ’n klompie vriende was sy ’n stigterslid van die Go to Heel Club, ’n heel gewaagde instelling vir die 1930's. 'Dit was vir my die lekkerste. Ons was ingestel op oordaad en jolyt. Sonder reëls en wette,' vertel sy, en verkneukel haar weer in die herinneringe van die klub en sy doen en late, Onder haar medeklublede was onder andere die joernalis Dirk Kamfer, die skrywer WA de Klerk en haar lewenslange vriendin, Annie Schumann (née Van Niekerk).

"Dié klompie het so laat waai dat Audrey en haar suster, Yvonne, op ’n keer selfs kaal gebaai het by Waenhuiskrans, en daar bestaan selfs só ’n foto. 'My pa was baie kwaad,' onthou sy. Maar sy het lank reeds besluit die gewaagde foto sal nie vir haar ’n verleentheid inhou nie, en daarom het sy selfs daarop aangedring dit moet deel wees van haar nagelate dokumente aan die US-dokumenstasiesentrum."

Na die verwerwing van die Tweetalige Onderwysdiploma in Voordrag en Toneel begin sy in 1940 onderwys gee – eers aan die Wellingtonse Opleidingskollege en daarna aan die Rynse Meisieskool op Stellenbosch. Op Stellenbosch dien sy in die redaksie van Die Stellenbosse Student saam met onder andere WA de Klerk, FA Venter en Andries Blignault. Van haar eerste skryfpogings word daarin gepubliseer.

Audrey en Andries Blignault is op 28 Junie 1941 getroud. Vanaf April 1942 tot Februarie 1945 is Andries hoof van die Jan Kriel-skool vir Epileptici in Kuilsrivier en dit is hier waar hulle enigste kind, Marié, gebore is.

In 1945 besluit Andries om voltyds medies te gaan studeer en vestig hulle hulle in Pinelands. Audrey word redaktrise van Die Huisvrou – ’n pos wat sy vir elf jaar beklee. Sy moes in hierdie tyd die pot aan die kook hou terwyl Andries studeer, maar hoewel sy baie hard moes werk, was dit ook bevredigende tye. By Die Huisvrou ontmoet Audrey skrywers soos Anna M Louw, Bertha Smit, Freda Linde en Alba Bouwer. Na Die Huisvrou word Audrey redaktrise van Die Naweekpos, ’n gewilde maandblad in die vyftigerjare. Andries het intussen klaar studeer en psigiater geword.

In 1946 nader Willem van der Berg vir Audrey om die SAUK seVrouerubriek-program te begin. Aanvanklik is dit een maal per week uitgesaai, maar spoedig het dit so gewild geword dat dit daagliks uitgesaai is. Haar liefde vir boeke het sy uitgeleef in hierdie program, waar sy oor ’n tydperk van 46 jaar die Afrikaanse mense en veral vroue geïnspireer het om te lees. Sy volg dit op met tallose persoonlike optredes voor leeskringe, Vroue-Landbou-Unies en ander instansies en verenigings waar sy ook met dringende oortuiging haar passie vir die geskrewe woord verkondig. Sy vertel aan Suzette Truter (Sarie, 14 Julie 1999) dat die wonderlikste ding van al die jare op die radio was dat sy nooit ’n enkele beswaar of kritiek gehad het nie: "Net dankbaarheid. Ek het eendag oor die skrywer-filosoof Montaigne gepraat. Die bestuurder van die Afrikaanse radio het ná die tyd vir my kom vra: 'Wat makeer jou? Dis heel buite vroue se ervaringsveld.' Ek het gesê as ek een klagte kry, sal ek die program dadelik stopsit. Daar was nie ’n enkele een nie. Dit stuit my teen die bors as die vrou onderskat word. Moenie namens haar besluit waarin sy sal belangstel of nie."

Audrey se invloed op haar luisteraars en lesers kan vergelyk word met die invloed wat Oprah Winfrey se boekklub deesdae het. Izak de Villiers vertel dat Heinie Jaekel, hoofbestuurder van Nasionale Boekhandel, in die vroeë 1970's vir JD Pretorius, destyds hoof van Tafelberg Uitgewers, laat weet het dat Audrey in haar boekbespreking oor Vrouerubriek gepraat het oor Afrikaanse woordelys en spelreëls. "Nou skreeu die boekhandelaars om voorraad. Ek moet binne ’n week nog drie duisend Spelreëls hê." Haar gunstige resensies oor enige boek en veral digbundels het veroorsaak dat dit blitsverkopers word, soos met Izak de Viliers se eerste digbundel in 1972.

Op 23 Augustus 1950 verskyn Audrey se eerste stuk onder die opskrif "Uit die dagboek van ’n vrou" in die vrouetydskrif Sarie. Dit gebeur op aandrang van Alba Bouwer en dit, tesame met Vrouerubriek, maak van Audrey ’n huishoudelike naam in Suid-Afrika. In "Uit die dagboek van ’n vrou" doen sy verslag oor haar lewe en die mense wat haar geraak het. Alba Bouwer vertel self in Volksblad van 17 Julie 1996 dat dit gou een van die gewildste stukke in Sarie geword het. "Nooit een dag was 'Dagboek' laat of afwesig nie, behalwe in die maande na die tragiese motorongeluk op 2 Mei 1967 waarin haar man, Andries, oorlede is en sy self ernstig beseer is. Enkele maande daarna het sy dit weer hervat met die roerende stuk ’nogtans sal ek jubel', en dit nog ’n hele paar jaar volgehou." Gedagtes oor haar verlies bundel sy in Om die son te aanskou.

Audrey se broer Ken is ook in hierdie tyd oorlede, aan ’n gewas op die brein. Na die motorongeluk waarin Andries oorlede is, was Audrey in ’n koma en kon sy nie eens Andries se begrafnis bywoon nie. Haar suster, Yvonne, is na ’n ernstige siekbed oorlede, maar by al die ongeluk is daar ook geluk. In 1970 trou Audrey met Attie de Villiers, vir wie sy 33 jaar vantevore ontmoet het toe hy vir haar ’n vervolgverhaal vir Die Huisvrou geskryf het. Haar ander groot plesier is haar kleinkinders Andries, Fritz en Adré. Andries is egter ’n klompie jare gelede tragies oorlede, maar ook hierdie verlies verwerk sy na "’n dieper en groter waardering vir die lewe". Daar is ook twee agterkleinkinders.

In 1955 word Audrey se essays wat in Sarie verskyn het, gebundel in In klein maat. Nog bundels is deur die jare gepubliseer – die een so gewild soos die ander. Hierdie eerste bundel is twee keer deur Nasionale Boekhandel geweier en dit was eers toe Recht Malan, destyds grootbaas van Nasionale Pers, hoor dat Struik dit gaan publiseer dat hy Audrey versoek het om dit tog maar by hulle te laat uitgee.

Audrey word in 1960 redakteur van die reeks Juweelnovelles, ’n reeks boeke wat uit die wêreldletterkunde in Afrikaans vertaal is.

Audrey se liefde vir boeke is vir haar een van die heel belangrikste dinge in haar lewe en haar liefde vir die poësie ’n hartstog. In 1966 is sy en Andries op ’n wêreldreis en in haar bundel essays Die verlange loop ver (1969) beskryf sy hoe sy oral in die voetspore van skrywers en digters geloop het. In Ierland het sy Yeats se eenvoudige graf gaan opsoek, in Rome op Keats se spore gegaan, en op die Aran-eilande dié van Synge gevolg. In Rapport van 19 Desember 1993 vertel sy vir Hanlie Retief dat sy elke Oujaarsaand Ralph Waldo Emerson se essays van die solderrak haal. "Daar's een essay, 'Compensation', van hoe die lewe gebou is op wins en verlies. Vir alles wat ’n mens wen, verloor jy ook iets. Ek lees dit Oujaarsaande, want ek voel dit bepaal my lewe. Dis al voos onderstreep."

Audrey se ma het haar aan Emerson bekendgestel en baie jare later het sy Emerson se herkoms gaan opsoek in Concorde, in Massachusetts in Amerika: "Ek het sy kleinseun daar ontmoet. Hy't my na sy oupa se graf geneem, op ’n heuweltjie. Dit was die mooiste grafsteen wat ek nog gesien het, van rooskwarts. Ek het ’n plantjie op sy graf gesit, toe sak die potjie af in die sneeu tot net die groen sprietjies uitgesteek het. En die man haal sy hoed af en sê vir my: 'To think that you've come from South Africa to put a plant on my grandfather's grave.'" (aan Hanlie Retief)

In 1985 verskyn Die goue vreugde, ’n bloemlesing uit haar lewenslange omgang met boeke. Met die viering van haar tagtigste verjaardag verskyn Dit reën rose: beeld van ’n kindertyd en Mal Hansie en ander verhale, wat saamgestel is deur Elize Botha en Hennie Aucamp. Hennie Aucamp skryf ook die voorwoord vir Dit reën rose. In die 1990's behartig sy ’n reeks in Insig oor die wêreldletterkunde en hierdie besprekings word in 1993 gebundel onder die titel Die eindelose avontuur.

Audrey presteer op vele gebiede en die akkolades het nie agterweë gebly nie. In 1961 ontvang sy die Eugène Marais-prys vir In klein maat en Die vrolike lied en in 1965 die WA Hofmeyr-prys vir Met ligter tred. In 1980 word die Italiaanse Adelaide Ristori-prys aan haar toegeken. Die Adelaide Ristori-kultuursentrum in Rome ken elke jaar vyftig pryse toe aan vroue dwarsoor die wêreld op grond van die leidende rol wat die persoon in die kultuurlewe speel en die wyse waarop sy haar in ’n bepaalde werkskategorie onderskei het. In 1982 ontvang sy ook die Dekorasie vir Voortreflike Diens van die Suid-Afrikaanse regering. In 1988, tydens die 150-jarige bestaan van haar geboortedorp, Bredasdorp, ontvang sy ereburgerskap van die dorp. Die Universiteit van Stellenbosch vereer haar in 1990 met ’n eredoktorsgraad en in 1994 ontvang sy ook erelidmaatskap van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Sy was ook die eerste vrou wat tot die fakulteitsraad van die Akademie verkies is en was lank lid van die letterkundige kommissie wat onder meer jaarliks die Hertzogpryswenner moet aanwys.

Die Klub van Oud-Studenteraadsvoorsitters van die Universiteit van Stellenbosch se Prestige-toekenning vir voortreflike diens aan die Universiteit en die Suid-Afrikaanse gemeenskap word in 1997 aan Audrey toegeken. Dit is die hoogste nie-akademiese toekenning wat aan ’n oud-Matie gegee kan word. Haar kleindogter, adv Adré Heese, het dit namens haar ontvang. Vir haar uitstaande bydrae tot die Afrikaanse joernalistiek en literatuur word die ATKV se Prestige-toekenning van 2000 aan haar gegee op grond van die feit dat sy danksy haar unieke bydrae ’n legende in die Afrikaanse skrywerswêreld en in die joernalistiek is. Na afloop van die KKNK in 2005 word sy ook vereer met die Kanna-Insig-prys vir haar lewensbydrae tot Afrikaans, asook vir haar lewenslange passie vir die Afrikaanse boek en die vestiging van die leeskringkultuur onder Afrikaanse lesers.

Veral Audrey se bydrae tot die vestiging van ’n leeskringkultuur in Suid-Afrika kan nooit onderskat word nie. Sy het talle leeskringe landwyd help stig en om in hierdie vraag te voorsien, publiseer sy in 1980 ’n handleiding vir leeskringe getiteld Van leser tot leser. Sy vertel in ’n onderhoud met Cas van Rensburg in Insig van Augustus 1996 dat toe sy sewe was, haar pa haar gekry het dat sy sit en huil omdat sy nie kan lees nie. "My pa het ’n vreemde uitdrukking in sy oë gekry, so asof hy iets begryp, en ek is dadelik skool toe gestuur. Ek is destyds uit die skool gehou weens die dood van my sustertjie. Ek onthou nog toe ek my eerste leesboek kry, kon ek nie wag om te begin lees nie. Ek weet nie hoe dit gebeur het nie, maar op ’n dag kon ek lees. Op pad van die skool af het ek vir Michael, die tuinier, by die voorhekkie teengekom, en ek het gesê: 'Michael, ek het my boek. Ek kan lees.' Ek het hom net daar teen die muur staangemaak en begin lees."

So het die verhaal van Audrey en die boek begin. En vandag staan sy bekend as die vrou wat, in Hennie Aucamp se woorde, die Afrikaner aan die lees gehou het. In 2000 skryf Marlene van Houwelingen in Die Burger (2 Junie): "Audrey is ’n boekemens, wat jou pad onmeetbaar verruim, wat jou tot ontwaking en selfontdekking lei. ’n Vrou wat gul en gasvry haar vriendskap soos ’n rooi granaat aan ons gee."

In 1992 verhuis Audrey en Attie van hulle huis in Kampsbaai na ’n aftree-oord in Tuine in die Kaap. Die afskeid van die huis waarin sy vir 32 jaar gewoon het – 23 daarvan saam met Attie – was vir haar ’n "geweldige aflegging". Sy vertel aan Jacqueline Leuvenink (Rooi Rose, 20 Oktober 1993): "Ek het besluit om alles, van minnebriewe tot manuskripte, te gee aan die Universiteit van Stellenbosch, wat ’n eredoktorsgraad aan my toegeken het." Haar vriendin Annie Schumann, wat haar kom help uitsoek het, vertel (Rooi Rose, 20 Oktober 1993): "Audrey het met haar verstand besluit die trek is noodwendig. Maar sy kon nie voorsien watter emosionele uitwerking dit sou hê om veral van haar boeke afskeid te neem nie. Elke boek het vir haar iets beteken. Dit was om ’n hele lewe in oënskou te neem."

Nadat die mense van die universiteit Audrey se huis met die derde vrag boeke vertrek het, was dit vir Audrey asof sy doodgegaan het. Annie het probeer om haar te troos en het ’n digbundel van die Nobelpryswenner, Derek Walcott, gevind en "[sy] het net daar, tussen die stof, op een van die trommels gaan sit en begin lees."

In 2001 is die Audrey Blignault-katalogus deur die Universiteit van Stellenbosch amptelik deur die rektor, prof Andreas van Wyk, aan Audrey oorhandig. Dit is ’n vierdelige katalogus in rooi leer gebind wat die storie van die loopbaan en lewe van Audrey Blignault vertel.

Haar vriendin Petra Müller vertel in 1996 (Die Burger, 6 Julie): "En as hulle afsit, sit hulle af Waenhuiskrans toe, na die strandhuis. 'Laat ek jou vertel,' jil Audrey. 'Ons het ’n nuwe huishulp daar, Violet. Violet kan nie kook nie, nou leer Attie vir haar oor die kospotte: doen so en maak sus. Ek kan mos niks met my hande doen nie. Nou trek Violet haar gesig op ’n plooi en sy sê vir Attie: 'Wat van daardie ouvrou wat daar op die stoep sit, kan sy dan nie kook nie?' 'Los jy die ouvrou op die stoep,' sê Attie, 'sy kan haar eie ding doen.' En Audrey se stout oog straal. Ka! lag sy haar eksplosiewe lag. Boem! Skiet die twaalfuurkanon dieselfde oomblik oor die koue stad. En sy staan op en skink vir ons ’n goudgeel sjerrie. Wat gloei van eie lewe, nes syself."

In 2000 bied Joanie Combrink, Susanne Beyers en Johann Nel ’n program, Drafstap of drentel, aan, ’n program met woordkuns en poësie wat geskoei is op Audrey se werk. Tydens die Woordfees in Maart 2004 op Stellenbosch is Audrey se bydrae tot die Afrikaanse boek- en leeskultuur gevier met ’n program wat deur Amanda Botha en NALN saamgestel is. By hierdie geleentheid praat haar dogter, Marié Heese, ’n skrywer uit eie reg, oor haar ma. Sy vertel: "Ek wil vir u in alle eerlikheid sê, sy was soms ’n liability. Die kind wat gou-gou in Sub A leer lees het, maar wie se naaldwerk Miss Clarke in die snippermandjie gegooi het, het ’n ma geword wie se hande vir omtrent alles verkeerd gestaan het. Daar was die episode met my skoolhoed in die primêre skool. Ons het sulke Panama-hoede gedra en daar moes rek aan vasgewerk word. Maar my hoed se rek het permanent makeer, want my ma kon dit nie aanwerk nie en ek ook nie, want wie moes my leer? Toe word ek op ’n dag gestraf oor my reklose hoed. Kom in trane by die huis aan. My ma voel ontsettend sleg. Sy kommandeer iemand op om die rek vas te werk – seker my tante Yvonne wat baie prakties was – en sy gaan sit en skryf ’n brief vir die onderwyseres. Die volgende dag is ek skool toe, met hoed en brief. Die onderwyseres lees die brief en sê vir my: 'Well, my dear, your mother may not be able to sew, but she writes a very eloquent letter.' [...] En tog. En tog. Natuurlik was dit ’n lewenslange verryking en ’n vreugde om so ’n ma te hê. Dieselfde liefde en waardering vir boeke wat Audrey by haar ma gekry het, het ek weer by haar gekry. Wanneer ek soggens aan die ontbyttafel kom sit het, wat het sy gedoen? ’n Eier gebak? Nee. Pap gekook? Nee. Toebroodjies gemaak? Ook nie. Nee, sy het vir my gedigte gelees. Tydens ontbyt, want netnou gaan sy werk toe. Ek kry nie ’n eier nie, maar ek kry, byvoorbeeld, die versamelde werke van Charlotte Mew toe dit in 1953 verskyn het. [...] My ma het my geleer van toewyding aan ’n lewenstaak – toewyding wat nie toe en ook nie nou soek vir dankbetuigings en eerbetoon nie. Sy het my geleer van volgehoue diensbaarheid, deurlopende selfkritiek en filosofiese refleksie. Bowenal het sy my geleer, soos sy generasies van mense in Suid-Afrika geleer het, om boeke lief te hê. En daarvoor sê ek, dankie Ma."

In 2008 bied Saartjie Botha ’n program oor Audrey aan met die titel Audrey. Coba-Maryn Wilsenach is die speler in hierdie eenvroustuk. Deborah Steinmair skryf hieroor: "Die prentjie wat voor ons oë vorm aanneem, stem ooreen met die stem in Blignault se oeuvre: ’n mens van onblusbare lewensblyheid, entoesiasties en bekoorlik soos ’n dogtertjie, met ’n ondersoekende gees en ’n hekel aan hoogdrawendheid."

Ook in 2008 verskyn Blywende vreugde: briewe van Audrey Blignault, saamgestel deur Lynne Fourie en Marina Brink met die medewerking van Petrovna Metelerkamp. Petrovna stel dit so reg as sy sê dat Audrey die hele spektrum van ménswees oopgeskryf het. Die eerste oplaag is vinnig uitverkoop en die boek word tans herdruk.

Op 1 Oktober 2008 is Audrey in die ouderdom van 92 jaar in ’n hospitaal in Kaapstad oorlede. Dr Izak de Villiers het die begrafnisdiens waargeneem. Die teksvers was Job 32:8: "Maar dit is die gees in die mens wat die mens insig gee, die gees wat van die Almagtige af kom ...". In 1993 in ’n onderhoud met Jacqueline Leuvenink in Rooi Rose het sy genoem dat dié teks vir haar die wonderlikste teks in die Bybel geword het: "Daardie Gees in die mens, glo ek, is die vermoë wat deur God aan ons gegee is om onsself te vernuwe solank ons leef."

Die huldeblyke het ingestroom: 

  • Daniel Hugo: "Toe ek in 1991, om haar 75ste verjaardag te vier, ’n hoorbeeld oor die lewe van Audrey Blignault maak, het sy gesê dat sy eintlik drie lewens gehad het. Eers was sy Audrey Swart, toe Audrey Blignault en uiteindelik Audrey de Villiers. In haar eerste lewe het sy op Bredasdorp in die Overberg grootgeword en op Stellenbosch gestudeer, in die tweede was sy ’n joernalis en die vrou van ’n skoolhoof wat later ’n mediese dokter geword het, en in die derde ’n gevierde skryfster en die vrou van ’n parlementsamptenaar wat haar literêre belangstelling en liefde vir die helder kleure van die lewe gedeel het. Audrey Blignault het nou haar vierde lewe binnegegaan: dié een waar sy bly voortleef in haar boeke en in die harte van haar tallose lesers en bewonderaars." (Die Burger, 3 Oktober 2008)
  • Danie van Niekerk: "Ek glo niemand ná Langenhoven het meer gedoen om die boekkultuur by Afrikaanse mense te bevorder as Audrey Blignault nie. Dit het sy op baie maniere gedoen: met haar uitsaaipraatjies, haar persoonlike optredes ... maar veral met die boeke wat sy geskryf het en wat haar een van die topverkopende Afrikaanse skrywers gemaak het. [...] Sy was een van die mees belese mense wat ek teëgekom het, iemand wat steeds met drif en oorgawe oor ’n nuwe digter, of oor ’n verrassende nuwe roman kon praat en skryf." (Die Burger, 3 Oktober 2008)
  • Izak de Villiers op haar begrafnisdiens: "Audrey Blignault het begrip gehad van waar háár asem, haar insig, vandaan kom. Daarom het sy dié teksvers (Job 32:8) as begrafnisvers gekies. [...] Sy het ook die gees gehad van humor, en humor is insig. Jy moet kan lag, want die lag is ook heilig, En sy't heerlik met haarself gespot, ook met haar lyf en haar step-in. Soos MER ’n moeder van die volk was, was Audrey ’n suster vir die volk, ’n suster vir elkeen, ’n vriendin, ’n helder ster. En ’n ster lei, soos in Bethlehem. [...] Jy was ons almal se suster, almal se ma, almal se maat. Jy was Audrey, uniek, want God het nie baie van jou soort gemaak nie. Ons groet jou." (Volksblad, 7 Oktober 2008)
  • Petrovna Metelerkamp: "Een van Suid-Afrika se groot geeste: opreg nederig, en hardwerkend toegewyd aan haar groot liefde en lewenstaak: die woord." (LitNet)
  • Nettie Pikeur: "In haar kinderjare op Bredasdorp het ek altyd ’n nuwe maat gevra: 'Wat droom jy as dit op die dak reën? Hou jy van kool? Sal jy onder die volmaan kaal dans?' [...] Audrey Blignault het kaal onder die volmaan gedans, haar lewe lank. Dis dié dat sy bykans ’n eeu gelewe het." (LitNet)
  • Marié Heese: "My ma was ’n baie lekker ma. Sy het altyd opreg gedink ek is wonderlik." (Volksblad, 7 Oktober 2008)
  • Amanda Botha: "Dit was ’n feesdiens om Audrey as mens te vier en haar omhelsing van die lewe opnuut te waardeer." (Volksblad, 7 Oktober 2008)
  • Melt Myburgh: "Met Audrey Blignault se afsterwe is die Afrikaanse letterkunde ’n formidabele veldwerker armer. Dié besondere vrou se volledige nalatenskap is moeilik meetbaar, want die omvang daarvan was reusagtig. Mens besef nie werklik watter invloed sy met haar entoesiasme en ywer op die leeskultuur van Afrikaanse mense gehad het nie." (LitNet)
  • Mike de Vries (by die aankondiging dat die US ’n eredoktorsgraad aan Audrey Blignault toegeken het): "As Langenhoven die Afrikaner leer lees het, het Audrey Blignault gesorg dat hy aan die lees bly. Sy verteenwoordig die 'ewige' waardes waarop beskawing gebou is: kennis, verdraagsaamheid en respek vir alle prestasies wat sin aan ons menslike bestaan gee." (Die Burger, 22 November 1990)
  • Willemien Marais: "In die week van haar dood ontdek ek die skryfwerk van Audrey Blignault. Ja, wat ’n skande, ek weet. Maar dit het nou maar so gebeur dat ek nog nooit voorheen enigiets van haar gelees het nie. (...) ’n Rukkie terug kan ek een aand nie slaap nie. (...) Ek staan voor die boekrak en soek iets wat my vaak sal maak. (...) Toe sien ek die Audrey Blignault-boek raak. Op die voorblad van Met ligter tred huppel iets wat na ’n perd lyk. ’n Uur later lê ek wawyd wakker en giggel soos iemand wat teeblare snuif. Tannie Audrey is onverwags snaaks en baie skerp. (...) Een van my gunsteling-uitdrukkings in Afrikaans is husse met lang ore. Die husse is al klaar iets – hoekom nou juis lang ore? Hoe meer ek daaroor dink, hoe snaakser raak dit. Tannie Audrey skryf dat ons almal ons eie husse het. Nie eksotiese grênd goeters nie, net jou husse. Hare, sê sy, is ’n pakkie gekleurde rekkies, ’n kort liniaaltjie, ’n rolletjie tou en ’n paar skuifspelde. Myne, dink ek, is my wekkertjie, ’n potjie Vaseline, en my gekraakte rooi memory stick. Sommer net goetertjies waarin ek my kan verheug vir geen goeie rede nie.

"Tannie Audrey sê ’n mens kan 'maar met ’n geruste gemoed jou paar ou hussies vertroetel, jou in hul hussigheid verkneukel en sommer so alleen-alleen hul lang ore streel'. My hele slaappoging was in sy glory. En nou dat ek daaroor dink, voeg ek Met ligter tred van Audrey Blignault ook by my versameling husse. Ek sal meer gereeld oor hul lang ore streel. Ek is spyt ek het so lank gewag." (Volksblad Jip, 13 Oktober 2008)

In Die Burger (22 November 1990) skryf Joan Hambidge as volg oor Audrey Blignault en haar skryfwerk: "Daar is min mense wat sulke onderhoudende essays as Audrey Blignault kan skryf. ’n Puik hantering van Afrikaans, ’n warm humorsin en diepe menslikheid is die kenmerke van al haar stories en vertellinge. Gaan kyk maar gerus na haar essays. Dit is nie net vir verveelde huisvrouens bedoel nie. Daarvoor is dit te slim geskryf. Maar Audrey Blignault word binnekort vereer vir haar kritiese bydrae. In die maandblad Insig verskyn daar die afgelope jaar of wat ’n literêre rubriek uit die pen van hierdie grande dame van die Afrikaanse letterkunde. Sy skryf onderhoudend en ingelig oor Groot Boeke in die wêreldletterkunde. (...) Vir Audrey Blignault se vermoë om die tydsgees telkens korrek te interpreteer én sulke boeiende en toeganklike rubrieke te skryf, hierdie eulogie."

By die bekendstelling van Die eindelose avontuur in November 1993 het Hennie Aucamp só oor Audrey Blignault gesê: "Dis waarskynlik MER wat die begrip 'gewers' algemeen in omloop gebring het met haar verhaalbundel Die gewers van 1950. Audrey Blignault sluit by ’n lang tradisie gewers aan; by mense wat kennis, liefde en goedheid aan hul gemeenskappe geskenk het.

"Kyk ’n mens terug op haar lewe, val dit jou op dat sy letterkunde, en kultuur in die algemeen, met ’n bykans heilige geesdrif in sirkulasie gehou het, en nog steeds hou, soos Die eindelose avontuur opnuut bewys. "Maar dis nie net letterkunde wat sy in sirkulasie hou nie; dis ook ’n waardestelsel: ’n geloof in dít wat bo die oomblik uitgaan en die mens help om sy oog op ’n ster gerig te hou, al staan hy ook kniediep in die modder."

"MER het dikwels besin oor die krag wat in en deur sommige mense werk. Ook in haar outobiografie, My beskeie deel, filosofeer sy oor dié kwessie. Nêrens in haar oeuvre stel sy dit so duidelik nie as in haar jeugboek, Die oorwinnaar, waarin sy verhale oor pres Steyn vertel. Sy het dit soos volg verduidelik:
’nou en dan ontmoet jy in jou lewe ’n besonder mens, man of vrou, by wie jy iets gewaar word. Jy word gewaar dat daar deur hulle ’n besonder krag loop wat iets goeds en heilsaams vir die mense bring. Ek sê deur hulle: die krag het nie in hulle sy oorsprong nie, maar kom elders vandaan. Ek dink dit is Gods krag, en dat dit in hierdie seldsame mense ’n geskikter deurloop kry as in die algemene mense.'

"As ’n volk in die woestyn is soos die Afrikaner nóú, het hy behoefte aan sieners en aan weters. In Audrey Blignault het die Afrikaanse kultuurgemeenskap ’n aangewer van formaat." (Beeld, 19 November 1993)

Oor haar grootste vreugdes in die lewe het Audrey Blignault aan Suzette Truter in Sarie (14 Julie 1999) vertel: "Ek is bewus van die kortstondigheid van my dae; ek kan dit nie negeer nie. Mense kla so maklik oor die ouderdom, maar ek sou reken ’n soort beskoulike uitlating af en toe sal ook goed wees."

"Attie is my grootste vreugde. Ons het baie plesier aan mekaar. Hy is ’n intellektueel, ’n goeie gespreksgenoot. Skryf gee my genot. Ek hou steeds dagboek, my lewe lank, oor ervarings, aanhalings wat my tref. Boeke bly ’n vreugde; daarsonder kan ek nie. Die wonder van boeke as teenspoed jou tref, is dat jy altyd kan herroep wat jy gelees het. Toe ek onlangs baie siek was, is ek onder meer vir ’n breinskandering, om vas te stel wat skort. Toe hulle my in daardie donker buis instoot, het ek net my oë toegemaak en Keats se 'Ode to a nightingale' vir myself opgesê: My heart aches, and a drowsy numbness pains my sense, as though of hemlock I had drunk ..."

Audrey Blignault se geloof was deur haar lewe een van haar belangrikste eienskappe. Sy het aan Hanlie Retief (Rapport, 19 Desember 1993) verduidelik: "Verwagtinge, als wat mens nog kan hoop, word bepaal deur die jare wat jy reeds geleef het. En vorentoe, wat ook al vir my voorlê, wil ek dit met waardigheid tegemoet gaan. Of eintlik met moedigheid. As jy in God glo, moet jy tog glo dat daar ’n plan is met jou lewe, nè, en dus kan jy nie te aanmatigend wees nie. Ons kan maar net probeer om die begrip genade te verstaan, in die hoop dat dit vir hou genoeg sal wees."

"Die Bybel is vir my die wonderlikste boek. Dit is onuitputlik, dis onoortreflike letterkunde, veral die Ou Testament. Dink maar aan daardie allegorie van Jona in die engte van die vis. Sy gebed oor hoe hy afgedaal het na die dieptes, met seewier om sy nek gedraai, oor hoe die Here hom gered het uit die engte om Sy heilige aangesig weer te aanskou ... Dis ’n wonderlike renaissance, hierdie man wat in die donker dieptes was."

"Ek dink vrede is die geleidelike bewuswording van wat goed is in jou lewe. Ek dink dis dit. Dat jy die goeie herken, dat jy God op daaardie manier in jou lewe inseël."

 

Publikasies

Publikasie

Die uitdaging van die huwelik

Publikasiedatum

[19–]

ISBN

(hb)

Uitgewer

Kaapstad: HAUM

Literêre vorm

Godsdienstige lektuur

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Met eenheid van hart

Publikasiedatum

[19–]

ISBN

(hb)

Uitgewer

Kaapstad: HAUM

Literêre vorm

Godsdienstige lektuur

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

In klein maat: uit die dagboek van ’n vrou

Publikasiedatum

  • 1955
  • 1956
  • 1958
  • 1960
  • 1963
  • 1966
  • 1968
  • 1969
  • 1970
  • 1975

ISBN

0624006220 (hb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Nasionale Boekhandel
  • Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

CNA-prys 1961

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die vrolike lied

Publikasiedatum

  • 1957
  • 1960
  • 1961
  • 1966
  • 1968
  • 1969
  • 1971

ISBN

(hb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Nasionale Boekhandel
  • Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

CNA-prys 1961

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die dammetjie en ander sketse en essays. Audrey Blignault, Alba Bouwer, Freda Linde, Elise Muller, MER, Rykie van Reenen

Publikasiedatum

  • 1961
  • 1961
  • 1962

ISBN

(hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Met ligter tred

Publikasiedatum

  • 1963
  • 1964
  • 1965
  • 1966
  • 1967
  • 1970
  • 1971

ISBN

(hb)

Uitgewer

Kaapstad: Nasionale Boekhandel

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

WA Hofmeyr-prys 1965

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die blye dae

Publikasiedatum

  • 1965
  • 1966
  • 1969
  • 1978

ISBN

0634001016 (hb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Nasionale Boekhandel
  • Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die plesierboom

Publikasiedatum

  • 1967
  • 1968
  • 1969
  • 1971
  • 1973
  • 1991 (Grootdruk)
  • 1994

ISBN

  • 062400094X (hb)
  • 0795924100 (hb)
  • O624033465 (sb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Nasionale Boekhandel
  • Kaapstad: Tafelberg
  • Pretoria: Daan Retief
  • Kaapstad: Ametis

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Om die son te aanskou

Publikasiedatum

  • 1968
  • 1970
  • 1978

ISBN

0624001040 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Nasionale Boekhandel

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die verlange loop ver

Publikasiedatum

  • 1969
  • 1971
  • 1978

ISBN

0624003191 (hb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Nasionale Boekhandel
  • Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Reissketse

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die rooi granaat

Publikasiedatum

  • 1970
  • 1971
  • 1974

ISBN

0624005119 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die wind van die see af

Publikasiedatum

1972

ISBN

0624002799 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Nogtans sal ek jubel: 30 essays en vertellings, saamgestel deur Elize Botha

Publikasiedatum

  • 1977
  • 1985

ISBN

  • 0624010546 (hb)
  • 0624023095 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Pasop vir Jantatarat

Publikasiedatum

  • 1979
  • 1981
  • 1988

ISBN

  • 0624013138 (hb)
  • 0624026469 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Van leser tot leser: ’n gesprek met leeskringe

Publikasiedatum

1980

ISBN

0624015130 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Handleiding

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die goue vreugde: ’n keur uit jare se leesgenot

Publikasiedatum

1985

ISBN

0798118458 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Human ’n Rousseau

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Oulap se rooi: 32 essays tot lof van blydskap, ingelei deur Berta Smit

Publikasiedatum

1989

ISBN

0624026957 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

’n Groet van Audrey

Publikasiedatum

1992

ISBN

0624031845 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays (beperkte oplaag van 350 vir ’n spesiale huldigingsgeleentheid)

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die eindelose avontuur: ’n venster op die wêreldletterkunde

Publikasiedatum

  • 1993
  • 1994
  • 2020

ISBN

0624032132 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg
Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dit reën rose: beeld van ’n kindertyd. Inleiding deur Hennie Aucamp

Publikasiedatum

1996

ISBN

0624034844 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Mal Hansie en ander verhale: ’n keuse deur Elize Botha en Hennie Aucamp

Publikasiedatum

1996
2020

ISBN

0624034771 (hb)
9781485312536 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg
Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

’n Blywende vreugde: briewe van Audrey Blignault. Saamgestel deur Lynne Fourie en Marina Brink met Petrovna Metelerkamp

Publikasiedatum

2008

ISBN

9780620405768 (hb)

Uitgewer

Hermanus: Hemel ’n See Boeke

Literêre vorm

Briewe

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die eindelose avontuur: ’n venster op die wêreldletterkunde

Publikasiedatum

  • 1993
  • 1994
  • 2020

ISBN

0624032132 (sb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Tafelberg
  • Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dit reën rose: beeld van ’n kindertyd. Inleiding deur Hennie Aucamp

Publikasiedatum

1996

ISBN

0624034844 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Mal Hansie en ander verhale: ’n keuse deur Elize Botha en Hennie Aucamp

Publikasiedatum

  • 1996
  • 2020

ISBN

  • 0624034771 (hb)
  •  9781485312536 (sb)

Uitgewer

  • Kaapstad: Tafelberg
  • Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

’n Blywende vreugde: briewe van Audrey Blignault. Saamgestel deur Lynne Fourie en Marina Brink met Petrovna Metelerkamp

Publikasiedatum

2008

ISBN

9780620405768 (hb)

Uitgewer

Hermanus: Hemel ’n See Boeke

Literêre vorm

Briewe

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Met  my rooi rok voor jou deur. Saamgestel deur Lana Burnett

Publikasiedatum

2020

ISBN

9780624091424 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Met my rooi rok voor jou deur. Saamgestel deur Lana Burnett

Publikasiedatum

2020

ISBN

9780624091424 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Botha, Amanda: 3 nuwe boeke vier essayis Audrey Blignualt se bydrae 

 

Audrey Blignault as samesteller

  • MER: Kom nader: ’n keur uit die werke van MER; saamgestel deur Alba Bouwer, Audrey Blignault en Rykie van Reenen. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, 1965
  • Goedgeluk: verjaardagalbum; saamgestel deur Audrey Blignault en Alba Bouwer.- Kaapstad: Tafelberg, 1969, 1988

Audrey Blignault as vertaler

  • Partridge, Jenny: Kolonel Knor. Kaapstad: HAUM, 1981
  • Partridge, Jenny: Mnr Skeel. Kaapstad: HAUM, 1981
  • Partridge, Jenny: Sarel Snuifmeel. Kaapstad: HAUM, 1981
  • Partridge, Jenny: Springjan. Kaapstad: HAUM, 1981

Artikels oor Audrey Blignault beskikbaar op die internet

Artikels deur Audrey Blignault beskikbaar op die internet:

Die opsteller vra om verskoning dat van die skakels nie tans kan oopmaak nie, maar Media24 se koerantargief is op die oomblik nie toeganklik nie.

Hierdie LitNet | ATKV-album is nou volledig bygewerk.

Bron:

  • Knipseldiens van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum

• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.

The post Audrey Blignault (1916–2008) appeared first on LitNet.

JC Kannemeyer (1939–2011)

$
0
0

Gebore en getoë

John Christoffel Kannemeyer is op 31 Maart 1939 op Robertson in die Wes-Kaap gebore. Sy enigste broer, Freddie, was veertien jaar ouer as hy.   

Kannemeyer vertel in Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag (Jutalit, 1990) dat sy pa op Vanwyksvlei in die Klein Karoo gebore is en op Ladismith skoolgegaan het. Hy was net ’n paar jaar in die skool en was aanvanklik in die boubedryf werksaam, net soos sy broers. In 1915 verhuis sy pa na Robertson waar hy opgetree het as "middelman" en vrugte, droë vrugte en pluimvee gekoop het. Hy was blykbaar ook ’n moeilike man wat baie liggeraak was met ’n vinnige humeur.

Kannemeyer vertel verder dat sy ma, Katie, se persoonlikheid in direkte kontras met sy pa s’n gestaan het. Sy was geneig om "labiel van die hoogste vreugdes en uitbundigheid tot die uiterste aanvalle van swaarmoedigheid" oor te gaan. Sy moeder se familie was ook mense wat hulle sterk bemoei het met godsdienstige aangeleenthede en hy kan onthou dat sy ma gedurende sy kinderjare om die beurt byeenkomste van die Heilsleër, die Apostoliese Geloofsending en die Sewendedag-Adventiste bygewoon het.

Kannemeyer was van mening dat hy sy belangstelling in die letterkunde en die kunste van sy ma ontvang het. Hy vertel verder: "My moeder het ’n aanvoeling vir die poësie gehad en ek onthou nog haar vreugde tydens my skooljare wanneer ek iets vir haar voorgelees het. Daarby kon sy by tye haarself in sappige Afrikaans uitdruk en ’n gewestelike idioom gebruik wat van ’n sluimerende taalvaardigheid getuig het. My vader het wel ’n bietjie kennis van en baie bewondering vir Langenhoven gehad, maar origens was hy sonder belangstelling of orgaan vir die letterkunde. As ek dus my aanleg vir die letterkunde van my moeder ontvang het, was my vader se logiese inslag seker vir my die basis om in later jare as kritikus sistematies verslag te doen van wat ek op dié gebied ervaar."

Robertson was in Kannemeyer se jeugjare ’n klein idilliese dorpie waar die woelinge van die wêreld daarbuite (soos die Tweede Wêreldoorlog) hulle nie eintllik geraak het nie. Ná skool het sy broer Freddie by sy pa gaan werk en ná sy pa se dood het Freddie nie alleen sy sakebelange uitgebrei nie, maar was hy ook vir bykans 20 jaar stadraadslid – in welke posisie hy ’n waardevolle bydrae tot die Robertsonse gemeenskap gelewer het.

Kannemeyer se ouers het nie ’n groot vriendekring gehad nie en dít, tesame met die feit dat sy broer soveel jare ouer as hy was, het meegebring dat hy van jongs af op homself aangewys was – "’n soort situasie wat naas vlugte van die verbeelding en die opbou van ’n eie towerdomein genoeg tyd gelaat het om uitgebreid te lees en geleidelik die wêreld deur boeke heen te leer ken" (Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag, p 14).

Twee van die jong Kannemeyer se beste maats, Issy Epstein en Ralf Pinto, was beide van Joodse afkoms. By Issy het Kannemeyer die volledige reeks Hardy Boys-boeke gelees, terwyl hy by Ralf te hore gekom het van die uitdelging van die Jode in Nazi-Duitsland.

Uit sy laerskooljare onthou hy veral mnr HMO Arangies wat sy onderwyser in standerd 3 (graad 5) was. Hy het sy lesse oor die Suid-Afrikaanse geskiedenis op ’n meevoerende en lewendige wyse aangebied.

In 1953 is Kannemeyer na die Hoërskool Robertson waar hy in 1956 sy matriek gemaak het. Sy hoërskooljare was ’n tydperk waar leerlinge hard moes werk, maar waar hulle ook die kanse gekry het om hulle kennis uit te brei en hullself op geestelike gebied te verryk. Hy was nie ’n groot sportman nie en het gevolglik die grootse deel van sy vrye tyd gelees. Hy was reeds op laerskool lid van die plaaslike biblioteek waar die versameling grotendeels uit Engelse boeke bestaan het. Hy het die Afrikaanse boeke wat daar op die rakke was, verslind. Hy kan nie onthou of daar een Afrikaanse digbundel was nie. Gerrit Dekker se literatuurgeskiedenis was wel daar en dié het hy stelselmatig deurgewerk. Valerie Lewis was die bekwame bibliotekaris van die skoolbiblioteek en dáár het hy klassieke werke van Dickens en Hardy uitgeneem, asook ontspanningsverhale.

Omdat die biblioteek nie Afrikaanse digbundels op die rakke gehad het nie, het Kannemeyer van die bundels wat in Dekker se boek vermeld is, met sy sakgeld aangekoop. In 1953 het hy in ’n plaaslike boekwinkel die vierde druk van Die stil avontuur van Elisabeth Eybers bekom vir 6 sjielings en 9 pennies (ongeveer 70c). Hy kon egter nie veel van die bundel begryp nie en is na sy Afrikaans-onderwyser vir hulp. Groot was sy teleurstelling toe mnr Loubser begin lees het aan die eerste gedig, "Die gebed van verstarrende siele", en aan hom gesê het dat geen mens daardie gedig sou begryp nie.

Hierna het Kannemeyer ’n katalogus van die Nasionale Boekhandel bestel en ’n klein versameling Afrikaanse digbundels opgebou. Gelukkig het hy in daardie jare bevriend geraak met die landbou-onderwyser, mnr JH Pienaar, en sy vrou, wat vroeër Afrikaans-onderwyseres was. Mnr Pienaar het ’n lewendige belangstelling gehad in die literatuur en verwante gebiede soos die geskiedenis en het die vroeë digkuns van Celliers, Totius en Leipoldt met Kannemeyer bespreek, en het hom ook bekend gestel aan baie skrywers, soos NP Van Wyk Louw, met wie Kannemeyer nog nie kennis gemaak het nie.

Kannemeyer het gedurende sy hoërskooljare self gedigte geskryf en ook vir die skool se jaarblad enkele prosastukke geskryf. Op laerskool is ’n geleentheidsgedig vir Kersfees van hom by ’n byeenkoms van die Heilsleër voorgedra. Reeds in standerd 8 het hy in ’n brief aan DJ Opperman sy bewondering vir Periandros van Korinthe uitgespreek en ook van die geleentheid gebruik gemaak om enkele van sy digpogings aan Opperman voor te lê. Opperman se kritiek was nie so skerp soos dié van Ernst van Heerden, vir wie Kannemeyer ook gedigte gestuur het nie.

Op hoërskool het Kannemeyer ’n aktiewe rol gespeel in die debatsvereniging en het in sy matriekjaar die redenaarsbeker gewen, "iets waarop ek nogal trots was, omdat ek nie van nature ’n goeie spreker is nie en dit dikwels moeilik vind om sonder voorbereiding saak en woord bymekaar uit te bring". (Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag, p 30)

Verdere studie en werk

Vir Kannemeyer was dit vroeg in sy hoërskooljare ’n uitgemaakte saak dat hy na skool universiteit toe sou gaan, en spesifiek na die Universiteit Stellenbosch. Sy pa wou gehad het hy moet in die regte gaan studeer, maar hy het van die begin af geweet dat die literatuur sy vakgebied sou wees met Afrikaans-Nederlands en Latyn as hoofvakke, saam met Frans en filosofie. Hy sou ook nie by ’n BA-graad ophou nie, maar sou daarna ook sy honneurs, MA en doktorsgraad verwerf. Só het hy dus aan die begin van 1957 met sy naskoolse studie aan die Universiteit Stellenbosch begin.

Gedurende sy eerste jaar was Kannemeyer ’n inwoner van Dagbreek of John Murray-huis, maar daarna het hy privaat geloseer, eers by mnr en mev Mey en daarna in ’n kamertjie in Verreweide by mev Joubert. In 1959 het hy sy BA-graad behaal met Afrikaans-Nederlands en filosofie as hoofvakke en sosiologie, Frans, sielkunde en Latyn as eerste- en tweedejaarsvakke. Aan die einde van 1959 is hy verkies tot voorsitter van die Afrikaanse Studiekring.

In 1960 het hy sy BA Honneurs cum laude verwerf en in 1962 sy MA, ook cum laude. Hy het hom daarna ingeskryf vir sy doktorale studie onder promotorskap van DJ Opperman. In 1964 het hy die graad DLitt verwerf met sy studie oor "die stem in die literêre kunswerk" wat Nasou in 1965 as boek sou publiseer.

In 1962 is Kannemeyer tydelik as lektor in Afrikaanse letterkunde aan die Universiteit van Kaapstad aangestel. In 1962 het hy vir Beatrix Marianne Broer, ’n meisie van Nederlandse afkoms, in Pretoria ontmoet en hulle is in April 1963 getroud. Twee seuns, Johan Mark en Anton Christoffel, is in 1965 en 1967 uit die huwelik gebore.

In Junie 1968 is Prosakuns gepubliseer wat ’n inleiding tot die tegniek van prosa was en die resensies was oor die algemeen gunstig.

Hoewel Kannemeyer ’n aangename tyd aan die Universiteit van Kaapstad gehad het, het hy tog gevoel dat hy liewer binne ’n oorwegend Afrikaanse gemeenskap sou wou werk en meer Afrikaanstaliges studente sou wou hê. Hy het dus in 1965 aansoek gedoen om ’n betrekking by die nuwe Universiteit van Port Elizabeth en ’n jaar later by die Universiteit van Suid-Afrika, maar sy aansoeke was nie suksesvol nie. Einde 1968 was daar ’n vakature vir ’n senior lektoraat aan die destydse Randse Afrikaanse Universiteit (RAU, nou UJ) in Johannesburg, maar hy het nie aansoek gedoen toe die pos geadverteer is nie. Nadat Frans van Rensburg so te sê die pos van senior lektor in Nederlandse letterkunde aan Kannemeyer aangebied het, het hy aansoek gedoen en op 1 April 1969 in Johannesburg begin werk.

As gevolg van die druk doseer- en administratiewe program by RAU het Kannemeyer tydens sy termyn nie baie geleentheid gekry om te publiseer nie, en die enigste stukke wat in hierdie tyd in tydskrifvorm verskyn het, was die kommentaar op die toekenning van die Hertzogprys vir drama aan Opperman, ’n artikel oor die debuutdramas van George Louw en PG du Plessis, en ’n bespreking van PG du Plessis se Siener in die suburbs.

Teen 1970 was sy werk só ingedeel dat hy in die eerste semester slegs nagraadse klasse gehad het en dus redelik los was. Ook het hy gevoel dat hy lanklaas iets konstruktiefs gedoen het. Hy het gemeen dat dit tyd was om sy gedagtes oor Etienne Leroux se Sewe dae by die Silbersteins, waaroor hy baie aantekeninge gereed gehad het, te orden en die boek te skryf wat hy lankal wou. En in Maart 1970 het hy die manuskrip van Op weg na Welgevonden aan Human & Rousseau gestuur; dit is later dieselfde jaar in ’n beperkte oplaag gepubliseer.

In Desember 1970 is Kannemeyer en sy gesin na Europa, waar hy in Nederland wou navorsing doen. Sy terrein het hy beperk tot ’n verkenning van die moderne Nederlandse poësie, met die aksent op die verhouding tussen eksegese en beeld as ’n tema – iets wat hom al sedert 1960 geïnteresseer het.

Dit was Kannemeyer se plan om die tweede deel van 1971 in Amsterdam met sy navorsingswerk voort te gaan, maar sy persoonlike lewe het hom gedwing om vroeër na Suid-Afrika terug te keer. Trix, sy vrou, het hom om ’n egskeiding gevra en het verkies dat hy die kinders behou. Daarby het Mark siek geword, en nadat behandeling in Frankryk nie gehelp het nie, het Kannemeyer en die kinders na Suid-Afrika teruggekeer, waar Mark gediagnoseer is met tuberkulose van die linkerknie.

Kannemeyer se vader is in Januarie 1972 oorlede en hy het gevoel dat hy terug Kaap toe wou gaan. Die middel van 1972 is ’n pos by die Universiteit van Kaapstad geadverteer en hy het daarvoor aansoek gedoen. Hoewel hy ’n lektoraat aangebied is en hy reeds senior lektor was, het hy dit tog aanvaar en het begin 1973 weer by die Universiteit van Kaapstad begin werk, vir twee jaar.

In 1973 is Kannemeyer weer getroud, hierdie keer met Estelle, dogter van die gewese eerste minister JG Strijdom, maar die huwelik was ’n mislukking en hulle is na slegs enkele maande uitmekaar. In die middel van 1974 is hy met Althea Roberts van Mosselbaai getroud. Hulle is in 1981 geskei en aan die einde van 1984 is hy met sy ou skoolvriendin Sugnèt Kriel getroud.

Kort na hulle terugkoms het Johan Smuts van Stellenbosch Kannemeyer meegedeel dat daar twee vakante lektorate in die Nederlandse letterkunde in die Departement Afrikaans op Stellenbosch is. Hy het vir die pos aansoek gedoen en dit op 1 Januarie 1975 aanvaar. In 1976 is hy as senior lektor aangestel, ’n posisie wat hy tot 1981 beklee het. Daar was vroeg in 1981 twee professorate in Afrikaans en Nederlands vakant: een aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat en een aan die Universiteit van die Witwatersrand. Kannemeyer het om albei poste aansoek gedoen en sy aansoek by Wits was suksesvol. Hy het hierdie professoraat tot die einde van Maart 1987 gevul.

Kannemeyer het in Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag geskryf dat hy op Stellenbosch gelukkig was om briljante studente in sy klasse te hê. Daar was Gerrit Olivier, Anlen Jordaan (wat as Anlen Marais gedebuteer met Die wolf in die blare), Marianne de Jong, Jean Lombard en Koos Bekker. In later jare was daar Louise Viljoen, Daniel Hugo, Louis Krüger, Joan Hambidge, Etienne van Heerden (wat in sy honneursklasse was) en Marlene van Niekerk en André le Roux (wat voorgraadse kursusse bygewoon het).

In 1973 het Koos Human van Human & Rousseau Kannemeyer genader oor die moontlikheid om ’n literatuurgeskiedenis van Afrikaans aan te pak, aangesien die vorige twee skrywers van literatuurgeskiedenisse van Afrikaans, Gerrit Dekker en Rob Antonissen, albei oorlede is en dit beter sou wees as so iets deur ’n nuwe skrywer op hierdie gebied gedoen moet word – en Human en DJ Opperman het albei gemeen dat Kannemeyer die mees geskikte persoon is om so ’n taak te onderneem. Opperman was veral beïndruk met sy Nederduitse digkuns wat in 1973 verskyn het en was bereid om advies te gee en die aanpak van die werk met Kannemeyer te bespreek.

Na twee weke het Kannemeyer die ander twee meegedeel dat hy die uitnodiging aanvaar. "Oor ’n formidabele middagete in Lanzerac op 15 Julie 1973 het ek dan ook aan my twee gashere gesê dat ek die uitnodiging om ’n literatuurgeskiedenis te skryf, as iets soos ’n doodsvonnis sien. Die enigste twee persone wat dié taak in Suid-Afrika onderneem net, is reeds oorlede, al is ek met die gelatenheid van ’n Germanicus bereid om dit te aanvaar ‘soos ek ook die dood aanvaar’. Koos se enigste lakonieke kommentaar was dat een van die twee literatuurhistorici darem op hoë ouderdom gesterf het!" (Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag, p 188). En só het Kannemeyer begin werk aan dít wat sy naam in die Afrikaanse letterkunde gevestig het.

Die projek het aanvanklik stadig gevorder, maar in die loop van 1974 het dit skielik op dreef begin kom. Terwyl Kannemeyer aan die literatuurgeskiedenis gewerk het, het hy ook tyd ingeruim om aan ander publikasies te werk. Só is Verspreide opstelle, ’n bundel met kritiese opstelle van Opperman, in 1977 uitgegee.

’n Bundel van Kannemeyer se eie kritiese opstelle is ook in 1977 gepubliseer, onder die titel Konfrontasies: letterkundige opstelle en kritiek, 1961–1975. Die bundel is aan DJ Opperman opgedra. LS Venter het sy resensie van Konfrontasies in Oggendblad met die volgende woorde afgesluit: "Kannemeyer bestendig met dié bundel sy beeld as verantwoordelike literêre vakman, van wie mens soms mag verskil maar wie se oordeel jy altyd graag verneem."

In 1977 het Kannemeyer die taak van redaksie-sekretariaat van die letterkundige tydskrif Standpunte op hom geneem. Die eerste nommer wat hy behartig het, was 127 van die 3de reeks, jaargang 30:1, Februarie 1977. Hy het hierdie amp beklee tot 1983, en die uitgawe van Standpunte 168(XXXVI) van 6 Desember 1983 was sy laaste een. André P Brink het hom opgevolg.

Die eerste deel van Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur is op 4 Augustus 1978 tydens ’n skemeronthaal in die ou Burgerhuis op die Braak op Stellenbosch bekendgestel. Die reaksie daarop was "oorweldigend gunstig". Ernst Lindenberg (Die Burger, 13 Julie 1978) het dit beskryf as "volledig, skerpsinnig en uiters bruikbaar. As naslaanwerk sal dit om sy omvang én deskundigheid moeilik geëwenaar kon word." Op 2 Augustus 1979 het Kannemeyer in die Klub Here XVII in Kaapstad die Recht Malan-prys vir die boek ontvang.

In Oktober 1978 is Kannemeyer vir drie maande na Europa vir navorsingswerk en ’n vakansie. Dit het hom die geleentheid gebied om afstand te kry van die literatuurgeskiedenis en ook om sy "sintuie op te skerp".

Met sy terugkeer het hy voortgegaan met sy navorsing vir die deel 2 van Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur. Hy het gedurende hierdie tyd ’n aandeel gehad in die bundel Voetpad vir verkenning (1978), wat bestaan het uit Elisabeth Eybers se kritiese opstelle en wat André P Brink "een van die belangrikste bundels kritiese opstelle" genoem het.

Ook was hy intensief besig met sy studie van DJ Opperman se oeuvre wat in 1979 onder die titel Kroniek van klip en ster verskyn het. En by dieselfde geleentheid is Die galeie van Jorik, ’n faksimilee en transkripsie van die oorspronklike dokumente met ’n weergawe van die finale teks bekendgestel.

Sommige van die resensies van Kroniek van klip en ster was positief, soos dié van André P Brink, maar Kannemeyer vermeld self dat daar vir hom die eerste aanduiding was dat "daar onder sommige vakgenote ’n wrewel aan die opwel was oor my produktiwiteit as literator". Terwyl AP Grové se waardering "gekwalifiseerd" was, was Hein Viljoen, DH Steenberg en TT Cloete se menings grootliks negatief (Die rym neem ook ’n hele leewe in beslag). Ook Cloete (Die Burger, 18 Okt 1979) en FIJ van Rensburg (Beeld, 29 Okt 1979) se besprekings van Die galeie van Jorik was negatief.

1980 was ’n besige jaar vir Kannemeyer, met die verskyning van die twee bundels van Etienne Leroux, Tussenspel en Tussengebied, wat onderskeidelik keuses uit sy verspreide korter stukke en sy lesings en opstelle bevat. Ook is C Louis Leipoldt se Versamelde gedigte uitgegee.

Tydens Kannemeyer se tyd as professor by Wits het bekendes soos Lucas Malan, Daniel Hugo en Etienne van Heerden, die eerste twee as doktorale studente en Van Heerden as MA-student, onder hom studeer. Onder die honneursstudente was Peter Kannemeyer Massyn, Dan Roodt, Johan van Wyk en Philip Kannemeyer.

Op 15 September 1983 is Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2 in die Hotel Sunnyside Park bekendgestel, en meer nog as in die geval van deel 1 het die radio, televisie en pers die geleentheid gedek. Met die uitsondering van TT Cloete s’n (Tydskrif vir Letterkunde) was die reaksies op hierdie tweede deel besonder gunstig. Ena Jansen (Vaderland, 6 Februarie 1984) het gesê dat die twee bande saam ’n "magnum opus" voltooi, terwyl André P Brink (Rapport, 18 September 1983) dit ’n "monumentale stuk werk" noem. Dit was, net soos die eerste deel, op die kortlys vir die Louis Luyt-prys vir 1983.

Reeds voor die voltooiing van die tweede deel het Kannemeyer begin dink om ’n werk van biografiese aard te skryf. Sy aanvanklike idee was om so ’n werk oor NP Van Wyk Louw te skryf, maar hy het gou besef dat hy veel meer kennis en dokumente oor DJ Opperman tot sy beskikking het. Daarby het hy geen ander skrywer se werk so goed geken soos Opperman s’n nie en was hy dié figuur wat Kannemeyer feitlik sy hele lewe lank begelei het. En só het Kannemeyer se loopbaan as biograaf van formaat begin.

Ná die voltooiing van Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2 het Kannemeyer in Maart 1983 begin met sy navorsing oor Opperman en dit is enkele dae na Opperman se dood op 22 September 1985 voltooi. Na die finale wysigings aangebring is, is DJ Opperman: ’n biografie op 30 Oktober 1986 by De Volkskombuis in Stellenbosch bekendgestel. Weer was die resensies oorwegend gunstig en het onder andere Antjie Krog (Beeld, 3 November 1986) Kannemeyer se aanbieding van feite en sy "besondere skryftalent" geloof. "Opperman en Kannemeyer sorg vir ’n boeiende kombinasie – asof die een spesiaal so moes lewe en die ander met sy detail-neus en verstommende werkvermoë eventueel oor hom móés skryf."

Kannemeyer het vir hierdie biografie ’n navorsingstoekenning van die senaat van die Universiteit van die Witwatersrand, ’n RGN ad hoc-toekenning en steun van Radio Suid-Afrika se Skrywersfonds ontvang. DJ Opperman was op die kortlys vir die Rapport-prys vir 1987 en die Ou Mutual-prys vir niefiksie is in 1987 daaraan toegeken.

Alhoewel Kannemeyer gelukkig was by Wits, was daar tog bepaalde aspekte wat hom gehinder het en het hy dus aan die einde van 1986 as professor bedank. Aan die begin van April 1987 het hy diens aanvaar as senior navorsingspesialis by die Instituut vir Taal- en Kunstenavorsing van die RGN en daarmee saam het hy ook na Pretoria verhuis. Hierdie pos het hom in staat gestel om voltyds navorsing te doen, die tipe werk waaraan hy in daardie stadium van sy lewe voorkeur gegee het. Hy het binne enkele maande begin met die beplanning van ’n nuwe kultuurgeskiedenis van Suid-Afrika waaraan 38 vakkundiges oor die hele land sou meewerk. Hierdie werk is egter nooit gepubliseer nie, want ná FW de Klerk se dramatiese aankondigings in die parlement op 2 Februarie 1990 was dit duidelik dat die werk in ’n baie verouderde polities-kulturele sleutel geskep was. Hy het ook by die RGN ’n projek oor die Dertigers geregistreer wat op ’n verkenning van veral die Stellenbosse dokumente berus en waarin hy ’n beeld wou gee van die prikkels binne die literêre lewe van daardie tyd.

In 1988 is die Gustav Preller-prys vir literêre kritiek deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns aan Kannemeyer oorhandig en in 2002 het die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde die       C Louis Leipoldt-prijs aan hom toegeken vir die opstel "Uys Krige en die Suid-Afrikaanse politiek". Die NP Van Wyk Louw-medalje van die Akademie is in 2003 aan hom oorhandig en daarby het hy deur die jare etlike beurse van onder andere Rupert International, Het Jan Marais Internationale Fonds, Stichting Neerlandia, Van Ewijck-Stigting, en Voorsittersfonds van Nasboek en Tafelberg-uitgewers ontvang vir navorsing plaaslik en in die buiteland.

Kannemeyer is in September 1992 terug na Stellenbosch, waar hy hom voltyds op navorsing toegespits het en vryskutwerk gedoen het. In 2003 is hy vir drie jaar as buitengewone professor in die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit Stellenbosch aangestel. As buitengewone professor sou hy ’n module in dokumentasiekunde aanbied waarin studente opgelei sou word om die Dokumentasiesentrum van die JS Gericke-biblioteek van die universiteit meer sistematies in hul bestudering van die Afrikaanse letterkunde te ontgin. Belangrike Afrikaanse skrywers het talle versamelings dokumente aan die sentrum nagelaat. Dit is die belangrikste sentrum van dié aard in die land. Gevolglik kan dit as ’n soort "laboratorium" by die aanbieding van so ’n kursus dien.

In die dokumentasiekunde-module sou onderrig in verskillende onderafdelings gegee word. Dit sluit in teksologie, edisiewetenskap en redigering, die voorbereiding van verskillende soorte uitgawes (soos histories-kritiese uitgawes, lees- en faksimilee-uitgawes), die uitgawes van versamelde werke van skrywers, van briewe, dagboeke en geskiedkundige dokumente, en die gebruik van dokumente by die skryf van biografieë en literatuurgeskiedenisse.

In Stellenbosch het John Kannemeyer dit begin doen waarvoor hy grootliks onthou sal word. Hy het na sy eerste biografie nog agt biografieë die lig laat sien, asook twee fotoboeke. In 1993 het hy die boek oor sy soektog na Peter Blum, getiteld Wat het geword van Peter Blum? Die speurtog na die Steppewolf: ’n narrasie in veertien episodes met ’n naspel, gepubliseer. Hennie Aucamp (Die Burger, 1 Junie 1993) noem dit ’n studie oor Peter Blum en nie ’n biografie nie, aangesien daar maar min oor sekere gedeeltes van sy lewe bekend is. En Kannemeyer het Blum "oortuigend" laat herleef.

Naas die biografie oor Opperman het Kannemeyer in 1994 Die bonkige Zoeloelander: DJ Opperman in beeld uitgegee. Dit kan dien as aanvulling tot die biografie, het Johann Botha (Die Burger, 30 November 1994) geskryf, en daar is genoeg aanvullende materiaal om hierdie aparte bundel te regverdig.

In 1996 het Kannemeyer sy tweede van drie Recht Malan-pryse ingepalm met die publikasie van Langenhoven – ’n lewe wat in 1995 verskyn het. As aanvulling is Die dienswillige dienaar: ’n Langenhoven-fotoboek ook in 1995 gepubliseer. Abraham de Vries (Afrikaans Stereo: Skrywers en Boeke, 19 Junie 1995) het dit as volg geskryf: "Dit is een van die pluspunte van hierdie biografie dat dit ’n skrywer wat so lank byna oorbekend was, weer verlewendig vir die avontuursoeker, benewens dan dat dit vir die gewone leser die verhaal vertel van ’n bekende skrywer en volksfiguur se soms tragiese gespletenheid en van die worsteling met die demone in sy skadukant.

Kannemeyer het al in 1990 aan Langenhoven se biografie begin werk en naas die massiewe argivale materiaal het hy ook wyd in die Klein Karoo gereis om met Langenhoven se wêreld vertroud te raak. Aangevuur deur dié unieke geskiedenis van die streek, sy natuurskoon en gasvryheid van sy mense het hy in 1993 ’n paar kollegas op ’n driedaagse "Langenhoven-toer" geneem. Een van sy reisgenote, Wium van Zyl, het besluit om hierdie ekskursie aan die groter publiek te bemark. So het ’n unieke literêre reis "op die spore van Langenhoven" ontstaan wat die voorloper was van baie ander toere op ander Afrikaanse skrywers se voetspore met Wium van Zyl as organiseerder en Kannemeyer as kundige en geestige kommentator. Daar is tot in Nederland skrywerstoere gereël.

Oor Langenhoven – ’n lewe het JC Steyn (Volksblad, 4 September 1995) geskryf dat dit ’n uitstekende werk is "wat ’n magdom nuwe en interessante inligting oor die bekende skrywer bevat. Dit is beter as die Opperman-biografie. Kannemeyer slaag daarin om Langenhoven as mens voor te stel sonder om hom te ontluister of as vlekkelose held op te hemel." Ook Joan Hambidge (Beeld, 15 Junie 1995) het dit as ’n verstommende werk beskryf: "oerdeeglik, openbarend én knap vertel".

Met Leipoldt: ’n lewensverhaal het Kannemeyer in 2000 die driekuns aan Recht Malan-pryse verower. Dit het ook die Helgaard Steyn-prys in 2000 ingepalm. Kannemeyer het aan Boekewêreld vertel dat toe hy sy werk aan die Langenhoven-biografie afgehandel het, hy reeds geweet het dat Leipoldt sy volgende projek sou wees. Reeds as honneursstudent in 1960 het hy ’n uitgebreide opstel oor Langenhoven geskryf.

Daardie opstel was sy eerste kennismaking met Leipoldt se werk en ’n voorstudie tot sy uitgawe van Leipoldt se Versamelde gedigte wat in 1980 tydens die Leipoldt-eeufees uitgegee is. Agter in Versamelde gedigte het Kannemeyer in die verantwoording alle variante van die Leipoldt-tekste vir verdere navorsing gekatalogiseer. Hy het ongeveer tien jaar later Leipoldt se kritiese opstelle en resensies in twee bundels versamel. Leipoldt was dus al die jare nie ver uit Kannemeyer se gedagtes nie.

In sy navorsing het hy gesteun op MPO Burgers se uitgebreide aantekeninge wat by die Staatsargief in Pretoria bewaar word. Uit Burgers se briewe het dit geblyk dat hy in die laat jare veertig en vroeë 1950’s van plan was om ’n biografie oor Leipoldt te skryf, maar dit het nooit gebeur nie. Kannemeyer het begin deur Leipoldt se gepubliseerde skeppende werk weer met aandag te lees en die omvangryke versameling van Leipoldt by die Universiteit van Kaapstad van ’n kant af deur te werk.

Daar was egter probleme, want Leipoldt se handskrif was dikwels moeilik ontsyferbaar en die feit dat hy op ’n verskeidenheid gebiede werksaam was, skep probleme vir ’n biograaf met beperkte kennis op mediese gebied, botanie en die kulinêre kuns. Gelukkig kon Kannemeyer met deskundiges skakel om hom te help. Hy is ook na Londen om in die Colindale Newspaper Library Leipoldt se berigte oor die Anglo-Boereoorlog op te spoor en kon ook daar Leipoldt se redaksionele werk op die gebied van die geneeskunde tydens sy jare as student by die Guy’s Hospital nagaan. Tydens sy besoek in Londen is Kannemeyer ook na Berkhamsted om dr Peter Shields, bekende "grootmaakkind" van Leipoldt, te ontmoet. In Suid-Afrika het hy ’n onderhoud gevoer met Jeff Leipoldt, sy wetlik-aangenome kind, ongeveer ’n jaar voor sy dood.

Van Londen is Kannemeyer na Amsterdam om Leipoldt se Nederlandse joernalistiek tydens die Boereoorlog en daarna te verken. In Desember 1996 en Januarie 1997 is hy ook na Indonesië, omdat die Ooste ’n sterk neerslag in Leipoldt se werk gevind het.

AP Grové (Rapport, 23 Mei 1999) het sekere vraagtekens en bedenkings gehad, maar ten spyte daarvan het hy die biografie beskryf as ’n "indrukwekkende studie wat van grondige navorsing getuig. Dis ’n belangrike inligtingsbron oor ’n veelsydige en verwikkelde mens. Daarby is dit ’n boek wat lekker lees, ’n boek waarin kritiese erns meermale met ’n vermaaklike insident of opmerking afgewissel word, ’n kwinkslag of moedswillige uitspraak van Leipoldt wat ook guitig kon wees en daarvan gehou het om sy toehoorders te skok – klein besonderhede wat help om die mens Leipoldt tot lewe te bring en die leesvreugde te verhoog."

Hennie van Coller (Volksblad, 16 Augustus 1999) het die Leipoldt-biografie as volg beskryf: "Dit is ’n monumentale werk. Kannemeyer is die egte biograaf wat sy bes doen om sy subjek nie net te beskryf nie, maar ook te begryp. En uit die biografie is dit duidelik dat hier ’n gedugte letterkundige aan die woord is, veral waar hy hom wend tot tekste self en dit op verhelderende wyse ontleed of toelig."

Ná die afhandeling van sy Leipoldt-biografie in Junie 1998 was Uys Krige se lewensverhaal ’n vanselfsprekende keuse vir Kannemeyer. Hy het reeds op skool by die lees van werke soos Sol y sombra en Ver in die wêreld onder die bekoring gekom van ’n skrywer wat baie in die Mediterreense lande gereis het. Hy het ook onthou watter genot die ervaring van Uys se "Tram-ode" was toe hy in die skoolbloemlesing daarmee kennis gemaak het. Sulke verse met hul ritmiese stuwing en vreemde musiek was so anders as die verse van ander Afrikaanse digters.

Maar hy het tog getwyfel of Krige (of dan Uys, soos Kannemeyer hom van die begin af geken het en wie hy in die vroeë 1960’s ontmoet het) hom enduit sou boei – die gebruiklike huiwering wat ’n mens dikwels aan die begin van ’n omvangryke projek beetpak.

Die werk aan die Krige-biografie, getitel Die goue seun: die lewe en werk van Uys Krige, het in Junie 1998 begin met die verkenning van die Krige-dokumentasie wat in die US se Dokumentesentrum geberg word. Dié versameling is omvangryker as dié van enige van die ander skrywers met wie Kannemeyer vroeër gewerk het. Die vordering daarmee is egter kort-kort onderbreek deur die afhandeling van ander projekte en twee ernstige operasies. In Augustus 2000 het hy met die skryf van die biografie begin en in Oktober en November 2000 is hy na Den Haag om inligting oor Krige se Nederlandse verbintenisse te bekom. Die manuskrip is op 15 Junie 2001 voltooi, gevolg deur die finale redigering.

Vir Kannemeyer as biograaf was dit ’n probleem dat Krige nie, soos die ander skrywers oor wie hy geskryf het, ’n besliste of vermoedelike skadukant gehad het nie. Hy het nie te veel gedrink nie, het nie buite-egtelike verhoudings gehad nie en was te eerlik, oop en naïef om misdadig te wees. Sy fases van depressie was oorgeërf en hy kon daaroor praat. En dit was vir Kannemeyer ’n aanpassing om iemand as onderwerp te hê wat "psigologies" só probleemloos was, al het die boeiende veelsydigheid van die hele Krige-figuur daarvoor vergoed.

Vir Kannemeyer was die biografie van die "goue seun" ’n verrykende ervaring en ’n projek waaraan hy met vreugde gewerk het, ten spyte van die omvangryke dokumentasie wat hy moes deurwerk en ander probleme.

Weer eens was die besprekings oorwegend gunstig. Hennie Aucamp skryf in Insig in 2002 dat die biografie aan die grootste eis voldoen wat aan een gestel kan word, "naamlik dat dit die subjek in ’n nuwe, verhelderende lig stel, maar Kannemeyer kon strenger gesnoei het aan die stambome en hy kon ook die jeugjare van Krige ingekort het". Ook Hennie van Coller (Volksblad, 17 Junie 2002) het gevoel dat daar gebreke is, "soos dat die biograaf persoonlike byltjies geslyp het, maar Krige is tog met die werk literêr in ere herstel. Dit is ook ’n uiters leesbare biografie met baie nuwe inligting, sprekende foto’s en bewyse van deeglike navorsing".

Twee jaar ná Die goue seun is Jan Rabie: prosapionier en politieke padwyser uitgegee. Oor sy besluit om Jan Rabie as onderwerp van ’n biografie te kies, het Kannemeyer tydens die bekendstelling vertel (Volksblad, 29 November 2004): "In die geval van Jan Rabie was ek vroeg in my lewe beïndruk met die mooi dinge wat hy gelewer het. Op Stellenbosch het hy my en my studentemaats, in ’n tyd toe die Afrikaanse prosa deur droogtes en sprinkaanplae oorheers is, beïndruk met die volgende sinnetjie in sy Een-en-twintig: 'Paul Roux was ’n krombeen-boertjie wat sy twee liters wyn per dag gedrink en sy lande en vrou met strenge reëlmatigheid vir hul jaarlikse oeste geploeg het.' Dit was ’n sin so bevrydend soos NP Van Wyk Louw se verse oor die liefde en die vreugde van die vroulike liggaam.

"Nou het ons vir die eerste keer ook van sulke dinge in ons prosa gehoor. Ek was egter van vroeg af ook bewus daarvan dat Rabie ’n hele paar romans geskryf het wat literêr gesproke mislukkings is, en die vraag was of dié mislukkings my nie in my biografiese ywer sou ontmoedig nie. Toe ek egter onder die vel van Rabie begin inkom het, is ek gou meegevoer deur die wyse waarop hy as prosapionier met sy Een-en-twintig die weg na Parys as kultuursentrum en intellektuele Mekka vir jongmense aangedui het." [...]

"Anders as baie van sy enigsins ouer tydgenote, wat volgens sy oordeel van die Suid-Afrikaanse realiteit weggeskram het deur ’n ‘estetiese ster’ na te jaag, het Rabie met mag en mening sy skeppende werk in diens gestel van die protes en van sy feitlik fanatieke ideaal dat daar aan die suidpunt van Afrika uit die smeltkroes van rasse, afkomstig van drie kontinente, ’n nuwe volk tot stand moet kom met Afrikaans as gemeenskaplike taal."

Oor die Jan Rabie-biografie het Ampie Coetzee (Rapport, 9 Januarie 2005) gemeen Rabie is in hierdie boek ’n mens: "nie net word van sy lewe vertel nie, maar daar word ook bespiegel oor die aard van sy en Marjorie se huweliksverhouding en oor Rabie se soort seksualiteit. Veel word vertel van sy vriende en medeskrywers. Hy praat dikwels en sê onthoubare dinge. Dit bring verdiende hulde aan ’n prosapionier wat vreesloos gestry het om gelykheid en om ’n taal wat versoenend sou kon wees."

"Op sy kenmerkend deeglike manier," skryf Gunther Pakendorf (Die Burger, 20 Desember 2004), "het Kannemeyer omtrent alles wat deur en oor Jan Rabie geskryf of gesê is, geraadpleeg, die argief gefynkam en boonop onderhoude gevoer met mense wat Rabie geken het. Die resultaat is ’n omvattende kompendium van Rabiana en ’n uiters gedetailleerde naspeur van dié skrywer se lewe wat boonop ’n interessante lig werp op die werkinge en woelinge van die Afrikaanse literêre bedryf, veral in die dekades voor 1990/1994. [...] Tog is daar te veel vrae wat pla. Om met Kannemeyer se werkswyse te begin, moet ’n mens vra waarom elke titseltjie inligting bygehaal moet word, waarom ellelange aanhalings nie verkort of geparafraseer is nie, hoekom daar so baie – dikwels gewoon banale – besonderhede en so min oorsig is. Die boek kon wesenlik verkort gewees het. ’n Lewensverhaal bestaan kennelik uit stories en anekdotes, maar van ’n biografie verwag ’n mens ontleding, interpretasie, waardering – wat grootliks afwesig is in Kannemeyer se werk."

Met Hannes van der Merwe: argitek en skrywersvriend het Kannemeyer afgewyk van skrywers as subjek vir sy biografie. Lucas Malan (Die Burger, 23 Desember 2006) was nie verbaas dat Kannemeyer vir Van der Merwe as onderwerp gekies het nie, "aangesien Van der Merwe teen die laat 1950’s ’n indrukwekkende loopbaan op sy gebied gehad het. Van der Merwe het ook ’n sterk belangstelling in die literatuur gehad wat gevoed is deur sy vriendskappe met Boerneef en DJ Opperman. Met kenmerkende aandag aan historiese en geografiese besonderhede beskryf Kannemeyer Van der Merwe se herkoms en kinderjare en daarna sy uitdagende en suksesvolle loopbaan as argitek. Die biografie lees vlot en bied met talle foto’s ’n onderhoudende beeld van ’n begaafde skeppende figuur in ons kultuurgeskiedenis."

Die volgende toevoeging tot Kannemeyer se lys biografieë was een oor Etienne Leroux, wat beskou word as een van die grootste, indien nie dié grootste nie, Afrikaanse romansier, getiteld Leroux: ’n lewe (2008). Vir Heilna du Plooy (Volksblad, 19 Januarie 2009) is daar ’n goeie balans tussen die feite oor Leroux se skrywers- en persoonlike lewe – "en word daar ook deurlopend rekening gehou met die wyer Suid-Afrikaanse geskiedenis en die literêre ontwikkelinge in Afrikaans en in Suid-Afrika. Maar wanneer Kannemeyer oor die Leroux-navorsingseenheid aan die Universiteit van die Vrystaat skryf, is hy besonder venynig oor die sogenaamde naïewe' navorsers wat hulle dan kwansuis nie goed sou gedra het ten tye van besoeke aan Leroux se plaas nie.

"In hierdie biografie kom staan die biograaf met sy eie oordeel en vooroordeel te duidelik tussen die leser en sy stof, en dit is jammer, maar gelukkig is die grootste gedeelte van die inligting oor Leroux as mens en as skrywer so boeiend dat die meeste lesers hierby verby sal kan lees. Dit is ’n tydige en noodsaaklike toevoeging tot die reeks biografieë oor Afrikaanse skrywers."

Daar was egter ’n nadraai aan die publikasie van Leroux: ’n lewe wat so ’n ietwat slegte smaak in die mond agtergelaat het. Kannemeyer het in Februarie 2009 aangekondig dat hy regstappe gaan doen teen Nicol Stassen, uitvoerende hoof van Protea Boekhuis wat Leroux uitgegee het. Hy het Stassen gedagvaar vir die wanbetaling van tantième wat glo aan hom verskuldig is vir die biografie. Volgens Kannemeyer wou Stassen hom ook nie inlig oor die aantal eksemplare van die boek wat gedruk en verkoop is nie. Stassen het die bewerings ten sterkste ontken. Volgens hom word tantième elke ses maande betaal en sou Kannemeyer sy geld vir die 657 eksemplare van die 3 000 wat gedruk is, betaal word. Stassen het aan Rapport (15 Februarie 2009) gesê dat Kannemeyer vergeet het dat Protea Boekhuis hom reeds ’n voorskot van R5 000 betaal het. "Dis jammer om te sê, maar John is nie die maklikste mens nie," was Stassen se kommentaar. "Ek ís vooraf gewaarsku. Daar is groot uitgewers wat weier om sy boeke uit te gee omdat hulle geen wins maak nie. Dis te verstane, want dit word deur ’n beperkte getal mense gelees. Protea beskou sy werk egter as uiters substansieel vir die Afrikaanse letterkunde. Ek wou nie toelaat dat dié mylpaalwerke om geldelike redes nié verskyn nie. [...] Waar het jy al gehoor ’n uitgewery met Protea se aansien betaal nie sy skrywers nie? Dan kan ons maar toemaak."

Vir Thys Human (Beeld, 29 September 2008) wys Kannemeyer met Leroux dat biografiese geskiedskrywing ’n bydrae tot ’n beter begrip van die letterkunde kan lewer, "veral in die opsig dat dit ingewikkelde aspekte in Leroux se romans konkretiseer en meer verstaanbaar maak. Daarby het die biografie veel te vertel van die ontwikkeling van Leroux as skrywer. Verder lewer dit ’n onmisbare bydrae tot die literatuurgeskiedenis, deurdat dit Leroux se verhouding tot ander skrywers deeglik belig en aandui hoe hy bygedra het tot die literêre klimaat van sy tyd. Dit is ’n skrywersbiografie wat ek weer sou wou lees, aangesien dit ’n gedugte werk is wat ryke stof tot nadenke en navorsing bied."

Die laaste werk wat Kannemeyer voor sy ontydige dood op Kersdag 2011 aangepak het, was die biografie van die Suid-Afrikaanse skrywer JM Coetzee. Op ’n dag oor middagete het die ouduitgewer Hannes van Zyl aan Kannemeyer gevra: "Hoekom skryf jy nie oor John Coetzee nie?"

"Ek was ’n bietjie uit die veld geslaan," het Kannemeyer aan Murray la Vita (Die Burger, 1 Oktober 2011) vertel. "En toe het ek begin dink daaroor. En gedink dit is nié so ’n gek idee nie. Maar mense het my gewaarsku dat hy nooit gaan toestem tot ’n biografie nie. En toe het ek vir Hermann Giliomee gevra, wat ’n kollega was van hom en goed bevriend, of hy Coetzee sal pols."

Coetzee het laat weet hy is in beginsel nie teen so ’n biografie gekant nie. "En toe het ek aan hom geskryf. In Afrikaans. Hy het in Afrikaans geantwoord en gesê hy sal álles in sy vermoë doen om die projek te laat slaag. Ek het hom bedank en gesê: ‘Jy besef natuurlik ek sal in Afrikaans skryf? Dít is my medium.’ En ek het vir hom geskryf: ‘Jou Afrikaans is baie goed, máár ek sal wil hê dat jy in Engels aan my skryf, want ek wil sien hoe jy formuleer in die medium wat vir jou natuurlik is.’

Coetzee het geantwoord: "Very well, I’ll write in English. I have of course understood that you would be writing in Afrikaans. I wouldn’t like to have it any other way."

Dit was in Junie 2008. Kannemeyer het teenoor La Vita erken dat hy nie geweet het waarvoor hy hom inlaat nie. "Ek het geweet dit is ’n belangrike skrywer. Nobelpryswenner ... daar is oral aandag aan hom. Maar ek het die ómvang daarvan nie besef nie."

As deel van sy navorsing oor Coetzee moes hy al sy werke, asook die werke oor hom, herlees; hy moes die Karoo waar Coetzee grootgeword het, besoek, asook Harvard in Amerika waar Coetzee se manuskripversameling is. "Januarie het goed begin," het hy verder aan La Vita vertel, "want ek het ’n baie delikate hoofstuk waarin ek heelwat persoonlike sake moes ter sprake bring, hoofstuk 12, voltooi. Toe het ek begin met hoofstuk 13, wat ek geweet het ’n baie lang hoofstuk gaan wees. Santayana praat van ‘the enormous burden of perception’ ... Ek het gewonder: Hoe op gods aarde gaan ek dít wat ek wil sê in hiérdie hoofstuk akkommodeer?

"Ek moes eers ’n beeld gee van hom in die negentigerjare ... Kyk, hy is met ontséttend baie dinge besig. Dis nie net dat hy ’n paar boeke publiseer nie. Hy gaan na Amerika toe. Hy hou hier lesings, daar lesings. Dan kom die stroom eredoktorate wat aan hom toegeken is ...

"En ek was ook nie lank besig nie toe het ek werklik siek geword. Ek het binne 14 dae 10 kilo’s gewig verloor. Toe het hulle my opgeneem in die hospitaal waar vasgestel is dit is ’n virus.

"En nou is die ding natuurlik: Hoe eindig jy ’n biografie oor ’n man wat nog lewe? Hy het eintlik die oplossing gebring. Ek het hom besoek in Ade­laide in Maart 2009. Wat hy nié vir my gesê het nie, is hy was in daardie stadium aan die skryf aan Summertime. En in Summertime het jy te make met ’n fiktiewe biograaf wat kom navorsing doen oor die gestorwe skrywer JM Coetzee.

"En hier meld ’n wérklike biograaf hom aan. En daardie situasie, wat hom sekerlik ten minste moes laat glimlag het, kon ek gebruik, want ek het die manuskrip begin met ’n lang inleiding. Daarin skryf ek natuurlik in die ek-vorm. Ook in die epiloog. Ek kon daardie ding gebruik as ’n soort maneuver."

Kannemeyer het verder aan La Vita vertel: "Kyk, John Coetzee staan bekend as teruggetrokke, en dit is hy sékerlik wél. Hy is iemand wat waak oor wat hy sê, maar ek het dadelik die indruk gekry dat hy met entoesiásme, met ’n óórgawe, meewerk aan die biografie. Álle vrae wat ek gestel het, het hy beantwoord. Ook oor sensitiewe sake. Wat my opgeval het, is ... ek dink as jy met John Coetzee besig is, dan moet jy baie sterk rekening hou met die feit dat hy ’n opleiding het in wiskunde. Dis ’n matemátiese brein wat daar praat. Dit wil sê die essensiële woord; hy gee die inligting matematies juis.

"Ek sou sê ’n mens het daar die verbinding van ’n ongelooflike intellek en ’n ongelooflike skeppende vermoë. Kyk, hy is ook iemand wat dáágliks skryf. Hy gaan eenvoudig voort met werk. Selfs teenspoed wat hy het, en hy’t báie teenspoed gehad in sy lewe, persoonlike dinge ook ... dit tas nie sy absolute toewyding aan nie  ... die kreatiewe vaart word nie aangetas nie."

Daar was nooit ’n gemoedelikheid in die gesprekke met Coetzee nie. "Daar was ’n saaklikheid in die gesprekke, maar ek het hom baie meelewend gevind. Hy is ’n ontséttend beskaafde persoon. Jy sien dit ook in sy briewe. Briewe is staccato-agtig. Hy konsentreer op die essensiële. Sy briewe, e-posse aan my ... nie één enkele woord oorbodig nie."

Kannemeyer het groot dele van sy tyd gebruik om Coetzee se dokumente te bestudeer. "Hy het in ’n stadium ’n seleksie van e-posse wat hy gekry het deur die jare aangestuur. Uitgedruk, beslaan dit dúisende bladsye. E-posse van vriende en medeskrywers soos Breyten Breytenbach. Maar in hoofsaak onderhandelinge met sy agente en met uitgewers en met vertalers."

Coetzee wou nie die manuskrip sien nie. "Jy kan nooit sê, behalwe in sy literêre kritiek miskien, wat dínk John Coetzee nie. Of wat is sý oortuigings nie. En daarom ook, hy het vir my van die begin af gesê hy sal graag wil sien dat die féite in die boek korrek is, maar die interpretasie laat hy aan my oor. Ek het vir hom geskryf aan die begin van die jaar die enigste persoon wat eintlik kan sê of alles reg is, is hý. Maar hy wil dit nie sien nie."

Ouduitgewer Hannes van Zyl, het ná Kannemeyer se afsterwe die Afrikaanse en Engelse uitgawes versorg. Hy het dit verkort, maar nie ingrypend nie, geen hoofstukke of belangrike insidente nie, eerder klein snitte binne paragrawe om die verhaal te laat vloei.

Daar was diegene wat gemeen het die biografie is te omvangryk; dat Kannemeyer nie daarin geslaag het om die enorme hoeveelheid inligting wat hy oor Coetzee ingesamel het, na wens te integreer nie; dat dit met tot die helfte verkort kon word.

Daarteenoor staan die woorde van David Attwell, een van die voorste kenners van Coetzee se werk. Hy skryf in Oktober 2011 aan Kannemeyer: "Now that I have read the whole ms carefully, the scale of your achievement comes home. It is a remarkable book, in fact I’m astounded at the amount of information you’ve been able to assemble, and your eye for the illuminating fact, incident or quota­tion is wonderful ... I could never ­have attempted, much less been successful at, a work of this magnitude. You have placed Coetzee scholarship on a completely different footing with this book, both in criticism and in future work that will be done in the field of critical biography." En: "[W]hatever work those of us do who come after you, it will always be a mere supplement to your achievement."

Vir Murray la Vita lê die waarde van Kannemeyer se biografie veral ook daarin dat hy aan ons ’n blik op die lewe van Coetzee bied wat afwyk van die stereotiepe beeld van hom as ’n kil, geslote mens.

Joan Hambidge skryf in Rapport (7 Oktober 2012): "So pas het JC Kannemeyer se uitgebreide en deeglike verslag oor die enigmatiese JM Coetzee verskyn, in Engels (as JM Coetzee: A Life in Writing) en Afrikaans (JM Coetzee: ’n Geskryfde lewe).

"Die dissipline en talent van die outeur om te midde van teenspoed en ellende steeds ’n skryfdissipline te kon handhaaf, word oortuigend weergegee. Die onthulling van persoonlike leed – die dood van ’n kind, die siekte van ’n ander, die troebel lewe van die pa – word nooit transgressief aangebied nie. Vir my is die ellendes juis dit waarteen die skrywer hom verweer in sy tekste. Die verset teen die vaderfiguur en gesag is ’n sterk tema in sy werk.

"Daar is eweneens ’n meer gedistansieerde skryfstyl en dié biografie mis genadiglik die persoonlike aanvalle wat die biografie oor Etienne Leroux ontsier het. ’n Goeie biograaf is ’n buikspreker en Leon Rousseau, die skrywer van die onoortroffe Die groot verlange, het op ’n keer verwys na die biograaf as ’n advokaat wat ‘sy man’ moet verdedig.

"Boonop is ’n biografie des te moeiliker wanneer die ‘onderwerp’ nog lewe en in sy romans, soos onder meer in Boyhood, Youth, Summertime, sy eie lewe fiksionaliseer én verdraai. (...)

"Die biografie handhaaf ’n fyn balans tussen letterkundige analise en ’n beskrywing van die lewe. Onder meer is die debat oor die besoek van Salman Rushdie (wie se memoire, Joseph Anton, nou by Random House Struik verskyn het) – en die openbare verskil met Nadine Gordimer – ’n belangrike sleutel tot Coetzee se beginselvastheid en sy vermoë om agterna ’n uitspraak of siening te verander."

Tussen die skryf van al die biografieë deur het Kannemeyer ook nie sy werk as literêre kritikus en navorser vergeet nie. Só het hy in 1990 sy "outobiografie", Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag, geskryf en sy eie kritiese opstelle en resensies gebundel onder die titels Ontsyferde stene (1996), Op weg na 2000: tien jaar Afrikaanse literatuur 1988–1997 (1998), Verse vir die vraestel (1998) en Uit puur verstrooiing (2007). Ook is Die Afrikaanse literatuur twee keer hersien – in 1988 en 2005.

In 2000 het hy ’n teksuitgawe versorg van DJ Opperman se ongepubliseerde laaste manuskrip, Sonklong oor Afrika. Hieroor het Kannemeyer (Die Burger, 24 Junie 2000) gesê dat dit een van die moeilikste projekte was wat hy ooit onderneem het. "Daar was die probleem van die plek-plek haas onleesbare manuskrip, die probleem van die variante. Sommige dele het reeds poësie geword. Maar ook die baaierd wat hierdie wordende bundel in baie dele nog gebly het, is vol lewe en gisting, feitlik gereed vir die finale omstookproses."

In 2009 ontvang Kannemeyer ’n eredoktorsgraad van die US vir sy "uitsonderlike bydrae tot die beklemtoning van die waarde wat die Afrikaanse letterkunde inhou". Hy is vereer vir sy rol as navorser, skrywer en kenner van die edisiewetenskap en sy bevordering van die Afrikaanse letterkunde. (Rapport, 7 Februarie 2010)

Op 25 Desember 2011 is John Kannemeyer aan ’n beroerte op Stellenbosch oorlede. Hy was alleen in sy wooneenheid in die aftreeoord Agapé, en toe sy metgesel van veertien jaar, Santa Hofmeyr-Joubert, nie antwoord kon kry op Oukersdag nie, het sy ’n inwoner van die aftreeoord na sy huis gestuur. Hy het op sy bed gelê en is per ambulans na Stellenbosch Medi-Clinic geneem, waar hy om 05:20 op Kersoggend oorlede is. Hy wou geen samekoms hê nie en is veras. Hy laat twee seuns, Mark en Anton, agter.

Sy enigste erfgename is sy twee seuns, terwyl die Universiteit van Stellenbosch sy letterkundige dokumentasie en sy persoonlike korrespondensie erf. (Rapport, 5 Augustus 2012)

Huldeblyke

  • Melt Myburgh: kora-treurlied (vir john kannemeyer)

o vader, rus jy vandag vir altyd in jou wysheid?
lê jy daar met ’n hartseer gesig en sonder glimlag?

asseblief, staan op vir my
seun van ’n skoonmoeder

o, is jou rus vandag vir ewig?
van wie weet jy wat na ons kan omsien noudat jy so daar lê?

waar sal ek weer iemand van jou gelyke in wysheid raakloop?
ek huil nie oor jou nie – is jou rus van so ’n aard dat ek jou moet betreur?

my susters, laat ons die man uitlos sodat hy kan rus,
kom ons kyk wie kan sy wysheid verbysteek

eers môre sal ons ween
nou, my susters, moet ek eers gaan (LitNet)

  • Helize van Vuuren: "Met sy biografie oor JM Coetzee in die pyplyn vir 2012, ’n boek waarna almal in die Suid-Afrikaanse literêre wêreld reikhalsend uitsien, verlaat John Kannemeyer ons "with a bang, not a whimper". Met sy kennis, ongekende werkywer en die toewyding van ’n monnik, het hy die Afrikaanse literatuurgeskiedskrywing en skrywersbiografie as genre verryk met ’n boekrak vol fassinerende en ensiklopediese boeke, wat ons nog lank sal gebruik. Ons gedenk ’n groot gees ..." (LitNet)
  • Jerzy Koch:

Papierblom
(by die dood van JC Kannemeyer)

Toe hulle die deur oopbreek 
stroom hulle deur klein gangetjies wat tussen 
die kordate boekrakke en kombinasiemeubels ontstaan het 
na binne

die voorste bruin brandweerman wat die eerste in die slaapkamer kom
sien hom lê 
op sy bed
’n wit man van postuur 
ontdaan van statuur 
op sy eie 
daar 
weerloos soos ’n gevalle olifant

lyk 
die halfgeopende mond 
op ’n swart wond 
en gaap dit donkerder? 
(want donkerder is die bloed wat uitstroom 
nadat dit die olifantsgeheue eers vertroebel het
om daarna finaal uit te wis)
– wonder die voorste bruin brandweerman

terwyl die ander met die draagbaar maneuvreer 
en hy vir ’n oomblik die man se wit kaalkop
bebloede wang en gapende mond van digby betrag, dink hy 
skielik aan die heftige kleur van bougainvilleas 
teen die witkalk van sy eie huis 
(of soos sy vrou altyd sê: papierblomme)

wanneer hy sy blik van die katel afwend sien hy dat die hele huis 
vol boeke geprop is 
muurkaste, staankaste, hoekkaste 
en hy aanskou die baie boeke op broos papier 
voor hy weggaan (LitNet)

  • Johann Lodewyk Marais: "Prof JC Kannemeyer was ’n onvergelykbare navorser, kenner en interpreteerder van die Afrikaanse literatuur. Met sy afsterwe klap die deure van ’n biblioteek van kennis toe." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Etienne van Heerden: "’n Era van ongekende boekstawing van veral Afrikaanse literêre aktiwiteit is verby met die dood van JC Kannemeyer. Dat John Kannemeyer se woeste arbeid – hy het inderdaad met ’n kille besetenheid gewerk – verby is, is ’n groot slag vir die Afrikaanse letterkunde. Hy sluit sy loopbaan af met die biografie van JM Coetzee, wat nou in produksie-fase is. Daarmee gee Kannemeyer ’n tree na die wyer, internasionale literêre wêreld. Hy was een van ons letterkunde se mees interessante en knorrige figure. Hy was ’n verbete dokumenteerder. Ek sien geen opvolger op die horison nie." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Wium van Zyl: "Dit is nie net vir my persoonlik ’n pynlike slag nie, maar ook ’n swaar slag vir Afrikaans. Kannemeyer was die mees produktiewe literatuurkritikus wat Afrikaanse letterkunde en trouens Suid-Afrika in die geheel ooit opgelewer het. Hy het ingesien dat in die nuwe tydperk met enersyds die koms van elektroniese media en andersyds die pogings om Afrikaans te marginaliseer, uitgereik sal moet word na ’n breë publiek. Daarom het hy as literêre toergids aktief geraak, iets wat ’n wyd uitkringende effek gehad het. Hy was allermins ’n ivoortoring-akademikus." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Leon Rousseau: "Soos Karel Schoeman die Afrikaanse kultuur met literêre werk en navorsing na ons vroeë verlede verryk het, en dit nog doen, het Kannemeyer die standaardwerk ten opsigte van literêre kritiek gelewer en ’n aantal biografieë tot stand gebring wat soos bakens sal bly staan." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Peet van Aardt, ’n joernalis en oudstudent: "Hy was ’n streng, maar inspirerende mentor. Sy liefde vir en kennis van die Suid-Afrikaanse letterkunde het my altyd verstom." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Etienne Britz: "Sy dood is vir sy vriende en almal wat die Afrikaanse letterkunde op die hart dra, ’n onvervangbare verlies. Niemand het met soveel selfdissipline, dryfkrag, toewyding, lojaliteit en strydlus sulke enorme dienste aan die Afrikaanse letterkunde bewys nie. Sy buitengewone produktiwiteit kon toegeskryf word aan die Germaanse lyn in die Afrikaanse letterkunde, ondernemend, deeglik, uiters gedissiplineerd, maar ook met dominerende, onredelike en selfs dekadente trekke, tipies van die formidabele Germaan. As akademikus het Kannemeyer behoort tot ’n byna uitgestorwe, aristokratiese soort wat inkomste, status en ’n magsposisie binne die akademiese establishment geringgeskat het. Hy wou sy vak beheers, ’n vak wat uitdagings bied waaraan ’n mens jou lewe kan wy. Met sy bydraes het hy sy vak inderdaad op daardie peil help bring. Kannemeyer was ’n baie kleurvolle persoonlikheid wie se boeke onderhoudend lees. Daar kon nie altyd maklik met hom huisgehou word nie. Maar wanneer die gesprek binne sy belangstellingsveld beweeg het, was hy altyd geestig en boeiend, ’n vriend wie se geselskap ek ten seerste sal mis." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Russel Botman: "Ek onthou hoeveel vreugde Kannemeyer geput het daaruit dat sy alma mater met die toekenning van ’n eredoktorsgraad twee jaar gelede uiteindelik erkenning aan hom gegee het. Maar wat my nóg beter bybly, is die passie waarmee hy toe gepraat het oor die volgende boek en wat hy wou doen. My gevoel is dié is ’n mens wat eintlik onsterflik is, selfs in sy weggaan wil hy agterbly – op vele rakke, in talle huise en in baie mense se gedagtes." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Ton Vosloo, Naspers se nie-uitvoerende voorsitter: "Kannemeyer was die hardwerkendste van Suid-Afrika se ernstige skrywers. Ons uitgewers het hom oor dekades leer ken as ’n kwasterige outeur – puntenerig – maar ’n mens wat ’n produk van hoë gehalte gelewer het. Hy was die doyen van Afrikaanse biografieë. Sy werk- en uithouvermoë om iets wat hy aangepak het, klaar te kry, was indrukwekkend. John Kannemeyer was enig in sy soort. Ons bring hulde aan ’n groot Afrikaanse letterkunde-kenner en ’n waardevolle bydraer tot ons kultuur in sy volste sin." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • Santa Hofmeyr-Joubert, sy metgesel die vorige 14 jaar: "Al was ek vir hom belangrik, was niks belangriker as sy liefde vir die letterkunde en sy werk nie. Dié hele grote man was boeke." (Die Burger, 27 Desember 2011)
  • David Attwell, voorheen verbonde aan die Universiteit van die Witwatersrand en nou ook by die Universiteit van York: "John Kannemeyer se massiewe bydrae tot die Afrikaanse literatuurgeskiedenis is welbekend en ek het hom in die konteks van sy biografie oor JM Coetzee beter leer ken. Die internasionale gemeenskap sal dié biografie ook in Nederlands en Engels kan lees. Dit was ’n seldsame voorreg om iets van John Kannemeyer as persoon te kon beleef. Van ons eerste ontmoeting het ek sy ou-wêreldse hoflikheid, integ­riteit en algehele toewyding aan sy werk bewonder. Sy skielike dood is tragies, omdat hy op die punt gestaan het om internasionaal gelees te word en om die eerbetoon te geniet wat daarmee saamgaan." (LitNet)
  • Amanda Botha: "Die bydrae van dr John Kannemeyer tot die Afrikaanse letterkunde kan kwalik oorskat word. Inteendeel, sy bydrae bly steeds die belangrikste verwysingsbron vir enige literatuur navorser. Ek wil graag aan hom hulde bring as onvergelyklike leermeester en gulhartige mentor. Vir my is John Kannemeyer as leermeester en mentor enig in sy soort – ruimhartig, onbaatsugtig en inspirerend in wat hy deur sy onmeetlike groot liefde vir die Afrikaanse letterkunde deurgegee het. Hy was ’n man van onberekenbare waarde." (LitNet)
  • Petrovna Metelerkamp: "John Kannemeyer was ’n jare lange vriend en ondersteuner van Hemel & See Boeke. Ek dink met groot respek aan hom en het net goeie herinneringe aan die jare wat ons saam aan boeke gewerk – en saam lekker geëet en geskinder! – het."
  • Marina Brink, Dokumentesentrum: "Kannemeyer het ons soms kwaad gemaak en meesal baie hard laat werk, maar ons het heerlike en baie leersame tye saam gehad. Ons mis hom."
  • Lynne Fourie, Dokumentesentrum: "Kannemeyer was ’n gereelde besoeker en het tydens een van ons koffietye gehoor dat ek en Marina Brink op pad is om Jan Rabie se dokumente op Onrus te gaan haal. "Ek is in!" sê hy. Tipies Kannemeyer het hy hom nie gesteur aan ons verduidelikings dat hy nie in die universiteitsmotor mag saamry nie. Toe ons wou vertrek, staan hy langs die motor. Dit het ontaard in ’n heerlike uitstappie deur die Hemel-en-Aarde Vallei na ’n restaurant waarvan net hy geweet het. Dit is hartseer dat hy nie die verskyning van sy grootste biografie, dié oor JM Coetzee, sal beleef nie."
  • Kerneels Breytenbach: "Die afsterwe van John Christoffel Kannemeyer op Kersdag 2011 het groot literêre betekenis vir Afrikaanssprekendes. Dit is nie ’n gewone afsterwe van ’n skrywer of literator nie, maar een wat op unieke wyse die oorgang van een tydvak na ’n volgende in die Afrikaanse letterkunde markeer.

"Kannemeyer is die verpersoonliking van die toegewyde akademikus wat met onblusbare drif alle beskikbare feite navors ten einde volledig aan die geslagte van die toekoms verslag te kan doen oor die skrywers en skryfwerk wat hulle voorafgegaan het. Die tumult en wydlopendheid van sy privaat lewe was niks in vergelyking met die felheid van sy aanslag op primêre en sekondêre bronne nie; niks eens naby aan die vitterigheid waarmee hy dinge waaroor daar onsekerheid was onder sy deurpriemende blik gebring het vir verifikasie nie.

"Wat werkvermoë betref, had John Kannemeyer baie gemeen met Karel Schoeman. Sy werk getuig nie alleen van erudisie nie, maar ook van die allesomvattende literêre liefde wat dit aangevuur het. As biograaf het hy in Afrikaans haas geen gelyke nie, met net JC Steyn wat in dieselfde asem genoem kan word.

"Kannemeyer was die ideale literêre historikus vir ’n era waarin skrywers dagboeke gehou het en uitvoerig per brief met mekaar gekorrespondeer het. Skrywers wat hul literêre versamelings en private boekerye aan universiteite nagelaat het, het geweet dat die geoefende oog van John Kannemeyer reg sou kon laat geskied daaraan." (LitNet)

  • Ingrid Glorie: "Drie jaar lang had ik de beste leermeester die iemand zich kan wensen. Helaas trad er later een verwijdering in, want vriendschap met John Kannemeyer was nooit ongecompliceerd. Het was de tragiek van zijn leven, dat hij zelfs de mensen die hij het liefst om zich heen had kon wegjagen. Hij had geen tijd om er lang bij stil te staan en zich rekenschap te geven van het verlies, omdat dat hem maar zou afhouden van zijn heilige taak, de letterkunde. Maar vanaf een veilige afstand kon je niet anders, dan van hem blijven houden. En naarmate de jaren verstrijken, besef ik steeds meer hoe veel ik aan hem te danken heb." (LitNet)
  • Hennie Aucamp het in 2008 só oor JC Kannemeyer geskryf:

JCK – ’n saluut

Hy weet, teen vyandskappe in,
en kwale van die vlees
dat hy, tot aan die einde,
die scriba van die groep gaan wees.

God en genes het beslis
oor die grysgroen van ys oë
maar sy wilskrag is sy eie
en, onbeperk, sy werkvermoë. (Die Burger, 30 Junie 2008)

  • Johann de Lange:

JC Kannemeyer
Vry na A Roland Holst

Wat kan die geheim van jou reuse-arbeid wees?
Verder as China s’n strek jóú Muur van die Gees.
O, teenpool van die bitterbek Peter Blum,
jy skryf vinniger as wat selfs God kan lees! (LitNet)

Publikasies

Publikasie

Die stem in die literêre kunswerk: ’n ondersoek na die aanbiedingswyse in die liriese en epiese poësie, verhalende prosa en drama

Publikasiedatum

1965

ISBN

(hb)

Uitgewers

Kaapstad: Nasou

Literêre vorm

Letterkundige kritiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Jochem van Bruggen

Publikasiedatum

1965

ISBN

(sb)

Uitgewers

Kaapstad: Nasou

Literêre vorm

Monografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die heks en Die laaste aand deur C Louis Leipoldt

Publikasiedatum

  • 1966
  • 1972

ISBN

(sb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Studiegids

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Prosakuns

Publikasiedatum

  • 1968
  • 1976

ISBN

062500177X (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Nasou

Literêre vorm

Studiegids

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Opstelle oor die Afrikaanse drama

Publikasiedatum

1970

ISBN

(hb)

Uitgewers

Kaapstad: Academica

Literêre vorm

Dramakritiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Op weg na Welgevonden: ’n studie van Etienne Leroux se Sewe dae by die Silbersteins

Publikasiedatum

1970

ISBN

(hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige kritiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Nederduitse digkuns: ’n inleiding met tekste en aantekeninge tot die sewentiende-eeuse Nederlandse poësie

Publikasiedatum

  • 1973
  • 1984

ISBN

  • 0940064107 (hb)
  • 0868742112 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Nederlandse poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die Afrikaanse bewegings

Publikasiedatum

1974

ISBN

(sb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Letterkunde en beweging voor 1900: oorsig en bloemlesing

Publikasiedatum

1975

ISBN

0949964530 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Konfrontasies: letterkundige opstelle en kritiek, 1961–1975

Publikasiedatum

1977

ISBN

0940064808 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige kritiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1

Publikasiedatum

  • 1978
  • 1984

ISBN

  • 0949964972 (hb)
  • 0868741892 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Recht Malan-prys 1979

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Kroniek van klip en ster: ’n studie van die oeuvre van DJ Opperman

Publikasiedatum

1979

ISBN

0868740624 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige studies

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2

Publikasiedatum

1983

ISBN

0868741752 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die taak van literêre geskiedskrywing

Publikasiedatum

1985

ISBN

(sb)

Uitgewers

Johannesburg: Universiteit van die Witwatersrand

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

DJ Opperman: ’n biografie

Publikasiedatum

1986

ISBN

0798119993 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Ou Mutual-prys 1987

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die Afrikaanse literatuur 1652–1987

Publikasiedatum

1988

ISBN

0868743364 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Academica

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Getuigskrifte: lesings en opstelle

Publikasiedatum

1989

ISBN

0702122572 (hb)

Uitgewers

Kenwyn: Jutalit

Literêre vorm

Letterkundige opstelle

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die bevestigende vlam

Publikasiedatum

1989

ISBN

9780798126007 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Nederlandse letterkunde

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag: by wyse van outobiografie

Publikasiedatum

1990

ISBN

0702124052 (hb)

Uitgewers

Kenwyn: Jutalit

Literêre vorm

Outobiografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die dokumente van Dertig

Publikasiedatum

1990

ISBN

0702125237 (sb)

Uitgewers

Kenwyn: Jutalit

Literêre vorm

Letterkundige kritiek en geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die rotsmusiek van eie hiëroglief: ’n visie anderkant die teks

Publikasiedatum

1991

ISBN

(sb)

Uitgewers

Stellenbosch: Universiteit Stellenbosch

Literêre vorm

DJ Opperman-gedenklesing

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Figuur en fluit

Publikasiedatum

1992

ISBN

9064120951 (sb)

Uitgewers

Leiden: Dimensie

Literêre vorm

Letterkundige opstelle

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Wat het geword van Peter Blum? Die speurtog na die Steppewolf: ’n narrasie in veertien episodes met ’n naspel

Publikasiedatum

1993

ISBN

0624031969 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

A history of Afrikaans literature.Translated by Elaine Ridge

Publikasiedatum

1993

ISBN

0796005486 (sb)

Uitgewers

Pietermaritzburg: Shuter & Shooter

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die bonkige Zoeloelander: DJ Opperman in beeld

Publikasiedatum

1994

ISBN

0624032957 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Langenhoven – ’n lewe

Publikasiedatum

1995

ISBN

0624033570 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Recht Malan-prys 1996

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die gespitste binneblik: ’n opstel oor die poësie van Elisabeth Eybers by geleentheid van haar tagtigste verjaardag op 26 Februarie 1995

Publikasiedatum

1995

ISBN

0624033678 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Poësie Elisabeth Eybers

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Arbeidsgenot: ’n besoekersgids

Publikasiedatum

1995

ISBN

 9780620190336 (sb)

Uitgewers

Oudtshoorn: Arbeidsgenot

Literêre vorm

CJ Langenhoven-geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die dienswillige dienaar: ’n Langenhoven-fotoboek

Publikasiedatum

1995

ISBN

0624033570 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Probleme van ’n Langenhoven-biograaf

Publikasiedatum

1995

ISBN

0869886231 (sb)

Uitgewers

Port Elizabeth: UPE

Literêre vorm

Letterkundige opstel

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Ontsyferde stene: herinnerings, huldigings, herlesings en herbevestigings

Publikasiedatum

1996

ISBN

062020544X (sb)

Uitgewers

Stellenbosch: Inset

Literêre vorm

Letterkundige opstelle

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Verse vir die vraestel

Publikasiedatum

1998

ISBN

062403657X (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Poësiebesprekings

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Op weg na 2000: tien jaar Afrikaanse literatuur 1988–1997

Publikasiedatum

1998

ISBN

0624037312 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Bundel resensies

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Leipoldt: ’n lewensverhaal

Publikasiedatum

1999

ISBN

062403738X (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

  • Recht Malan-prys 2000
  • Helgaard Steyn-prys 2000

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Kaap van skrywers: ’n literêre reisgids

Publikasiedatum

2000

ISBN

0624038904 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Letterkundige toergids

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die goue seun: die lewe en werk van Uys Krige

Publikasiedatum

2002

ISBN

0624040828 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Jan Rabie: prosapionier en politieke padwyser

Publikasiedatum

2004

ISBN

062404243X (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die Afrikaanse literatuur 1652–2004

Publikasiedatum

2005

ISBN

0798144734 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Letterkundige geskiedenis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Hannes van der Merwe – argitek en skrywersvriend

Publikasiedatum

2006

ISBN

1869191366 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Uit puur verstrooiing: lesings, praatjies, artikels, onderhoude en besprekings

Publikasiedatum

2007

ISBN

 9780620388528 (sb)

Uitgewers

Stellenbosch: Inset

Literêre vorm

Letterkundige opstelle

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Leroux: ’n lewe

Publikasiedatum

2008

ISBN

9781869192341 (hb)

Uitgewers

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

JM Coetzee: ’n geskryfde lewe

Publikasiedatum

2012

ISBN

9781868424962 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Jonathan Ball

Literêre vorm

Biografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Engels: JM Coetzee: a life in writing vertaal deur Michiel Heyns 2012

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

JC Kannemeyer as samesteller:

JC Kannemeyer as redakteur:

Artikels oor JC Kannemeyer beskikbaar op die internet:

’n Keur van artikels deur JC Kannemeyer beskikbaar op die internet:

Die opsteller vra om verskoning dat van die skakels nie tans kan oopmaak nie, maar Media24 se koerantargief is op die oomblik nie toeganklik nie.

JC Kannemeyer se ATKV LitNet-Skrywersalbum is oorspronklik op 2012-11-21 gepubliseer en is nou volledig bygewerk.

Bronne:

  • Kannemeyer, JC. 1990. Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag: by wyse van outobiografie. Kaapstad: Jutalit
  • Knipseldiens van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum

• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.

The post JC Kannemeyer (1939–2011) appeared first on LitNet.

SA Akademiepryse 2021: Herinnering – nominasies ingewag


Kennisgewing: Geskiedenissimposium, 29 Januarie 2021

$
0
0

Alle belangstellendes word uitgenooi na die Geskiedeniskommissie van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns se simposium op Vrydag 29 Januarie 2021 om 09:00 tot 12:30 wat virtueel aangebied gaan word. Vanjaar se tema is: "Kommunisme in Suid-Afrika: Verlede, verloop, vandag, 1921–2021".

Set featured imageDie sprekers is:

  • Wessel Visser, Dept Geskiedenis, Universiteit Stellenbosch
  • Irina Filatowa, National Research University, Higher School of Economics, Moskou
  • Dirk Kotzé, Dept Politieke Wetenskap, Unisa
  • Ruhan Fourie, Internasionale Studies Groep, Universteit van die Vrystaat
  • Andries Bezuidenhout, Dept Ontwikkelingstudies, Universiteit Fort Hare
  • Leopold Scholtz, Buitengewone Hoogleraar, Fokusgroep Sosiale Transformasie, Noordwes-Universiteit

Klik hier vir die program.

The post Kennisgewing: Geskiedenissimposium, 29 Januarie 2021 appeared first on LitNet.

PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in Desember 2020

$
0
0

Hier is PEN Afrikaans se oorsig van Afrikaanse resensies wat in Desember 2020 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Daar is ook skakels na boekbesprekings of -gesprekke en voorlesings wat op die radio of TV uitgesaai is. 

 

Boeke24

Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende Desember in die Afrikaanse dagblaaie verskyn – onder redaksie van Laetitia Pople, die nasionale kuns- en vermaakredakteur, en Jo Prins, nasionale boekeredakteur:

1 Desember

Podsending: Azille Coetzee praat met Dana Snyman

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/luister-azille-coetzee-praat-met-dana-snyman-20201201

 

3 Desember

Kyk: Boek neem Dewani se saak weer onder loep

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/kyk-boek-neem-dewani-saak-weer-onder-oenskou-20201203

 

Boekenuus: Dié 24 skrywers in US Woordfees se kortverhaalbundel

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/die-24-skrywers-in-us-woordfees-se-kortverhaalbundel-20201203

 

7 Desember

Resensie: ’n Groot genieting vir die somer

JB Roux resenseer Bruidzilla deur Marion Erskine

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-groot-genieting-vir-die-somer-20201206

 

Resensie: Vurige, ambisieuse debuut trotseer eerste brander maklik

Jonathan Amid bespreek Branderjaer deur Joha van Dyk

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/vurige-ambisieuse-debuut-trotseer-eerste-brander-maklik-20201206

 

Resensie: Lieflike boeke met bekendes se briewe

Jo Prins oor Letters of Note: Love (saamgestel deur Shaun Usher)

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/lieflike-boeke-met-bekendes-se-briewe-20201206

Resensie: Aweregse biografie het behoorlik lyf

Joan Hambidge resenseer Die heelal op my tong deur Anoeschka von Meck

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/aweregse-biografie-het-behoorlik-lyf-20201206

 

8 Desember

Boekenuus: 4de reeks van "Ek wou nog sê ..." begin op Via

AJ Opperman skryf oor die aanvang van die vierde seisoen van dié televisiereeks waarin digters aan die woord is.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/4de-reeks-van-ek-wou-nog-se-begin-op-via-20201207

 

Podsending: Azille Coetzee in gesprek met Kabous Meiring

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/luister-azille-coetzee-praat-met-kabous-meiring-20201208

 

9 Desember

Boekenuus: Roald Dahl se familie sê jammer oor sy Jodehaat

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/roald-dahl-se-familie-se-jammer-oor-sy-jodehaat-20201209

 

11 Desember

Profiel: Olive Schreiner: Oermoeder van SA letterkunde

Olive Schreiner is 100 jaar gelede oorlede. AJ Opperman vra mense uit oor haar en haar nalatenskap.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/olive-schreiner-oermoeder-van-sa-letterkunde-20201210

 

12 Desember

Boekenuus: Kind van 7 en bejaarde van 98 dig land aan die brand

Berig oor die vierde Avbob-poësiekompetisie

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/kind-van-7-en-bejaarde-van-98-dig-land-aan-die-brand-20201211

14 Desember

Resensie: Poësie: Die kompleksiteit van die menslike ervaring

Louise Viljoen resenseer Die gladde stiltes in glas deur Louis Esterhuizen

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/poesie-die-kompleksiteit-van-die-menslike-ervaring-20201214

Resensie: Memoires: ’n Prettige Franse flirtasie 

Francois Bekker resenseer Amper Frans deur Louis Jansen van Vuuren

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/memoires-n-prettige-franse-flirtasie-20201214

 

Resensie: Ratwerk van misdaadfiksie

Sonja van der Westhuizen resenseer Eight Detectives deur Alex Pavesi

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/ratwerk-van-misdaadfiksie-20201213

 

Boekevat: Hoe gemaak met die "Groot verseboek"?

’n Rubriek deur Jo Prins

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/boekevat-hoe-gemaak-met-die-groot-verseboek-20201214

 

Sterfteberig: Spioenskrywer John le Carré (89) sterf

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/spioenskrywer-john-le-carre-89-sterf-20201214

 

In memoriam: Daar gaan nie gou weer ’n Le Carré wees nie

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/daar-gaan-nie-gou-weer-n-le-carre-wees-nie-20201214

 

Profiel: Dana Snyman: "Ons is ons stories"

Oor Dana Snyman en sy tiende verhalebundel, Onder een dak

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/dana-snyman-ons-is-ons-stories-20201214

Foto van Alfred Schaffer: https://voertaal.nu/ontvanger-van-p-c-hooft-prys-alfred-schaffer-n-digter-werksaam-in-die-gebied-tussen-afrikaans-en-nederlands/

16 Desember

Boekenuus: Digter "absoluut stomgeslaan" oor PC Hooft-prys

Alfred Schaffer is as die ontvanger van die PC Hooft-prys, Nederland se belangrikste letterkundeprys, aangewys.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/digter-absoluut-stomgeslaan-oor-pc-hooft-prys-20201216

 

17 Desember

Boekenuus: Bekostigbare Afrikaanse e-boeke? Dis FAB!

Christiaan Boonzaaier skryf oor ’n nuwe uitgewersafdeling wat hom voortaan  op die uitgee van bekostigbare Afrikaanse e-boeke en later ook op papierboeke gaan toespits.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/bekostigbare-afrikaanse-e-boeke-dis-fab-20201217

 

18 Desember

Boeke: Heerlike voorleespret vir kinders

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/heerlike-voorleespret-vir-kinders-20201217

 

19 Desember

Boekenuus: So lyk Obama se gunstelingboeke vir 2020

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/so-lyk-obama-se-gunsteling-boeke-vir-2020-20201218

 

20 Desember

Boekenuus: Jou eerste luisterboek vir 2021 is...

Netwerk24-intekenare kan uitsien daarna om in Januarie na Ek wens, ek wens deur Zirk van den Berg te luister.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/jou-eerste-luisterboek-vir-2021-is-20201216

 

21 Desember

Boeke: ’n Boek teen dié mal jaar

Met watter lekker boeke gaan skrywers en resensente dié vakansie tyd deurbring? En wat sal hulle graag in die Kerskous wil hê? Jo Prins het gaan hoor.

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-boek-teen-die-mal-jaar-20201220

 

26 Desember

Profiel: Digter van Bloem woeker in talle tale

Elretha Britz oor die digter Klara du Plessis

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/digter-van-bloem-woeker-in-talle-tale-20201221

 

27 Desember

Profiel: "Digter van die landskap" in besonderse boek bekyk

Christiaan Boonzaaier oor ’n monografie wat Carina van der Walt oor die landskapkunstenaar Strijdom van der Merwe geskryf het

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/digter-van-die-landskap-in-besonderse-boek-bekyk-20201224

 

Boeke: Dís van 2020 se gewildste biblioteekboeke

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/dis-van-2020-se-gewildste-biblioteekboeke-20201224

 

28 Desember

Resensie: Selfdood van tiener roerend bekyk

JB Roux resenseer Stille waters deur Juanita Aggenbach

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/selfdood-van-tiener-roerend-bekyk-20201227

 

Resensie: Distopiese verhaal ontstig behoorlik

Ilza Roggeband resenseer Offers vir die vlieë deur Fanie Viljoen

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/distopiese-verhaal-ontstig-behoorlik-20201227

 

Resensie: Jesus se liefdevolle vertolking van die wet

André Bartlett resenseer Jesus vir almal: Die gay-gesprek in die kerk deur Neels Jackson

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/jesus-se-liefdevolle-vertolking-van-die-wet-20201227

 

Resensie: Philipp Wagner se lewensverhaal boeiende leeservaring

Cornelia de Kock resenseer A Watchmaker’s Romance with Time deur Amos van der Merwe

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/philipp-wagner-se-lewensverhaal-boeiende-leeservaring-20201227

 

Profiel: "Bitterkomix 18" sy uitlaatklep, vertel Kannemeyer

Rozanne Els in gesprek met Anton Kannemeyer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/bitterkomix-18-haal-die-winkelrakke-20201228

 

Sterfteberig: Geliefde, ondeunde digter Gus Ferguson (80) sterf

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/geliefde-ondeunde-digter-gus-ferguson-80-sterf-20201228

 

LitNet

 

Die volgende Afrikaanse resensies en skrywersonderhoude het in Desember op LitNet verskyn:

Ons was daar: Sektor 20 & 70 deur Johan van Wyngaard: ’n resensie

Koerant deur Hennie van Deventer: ’n lesersindruk en gesprek

My stryd met ADHD deur Hykie Berg: ’n boekresensie

Amper Frans – die perfekte antidoot teen styfhoofdigheid

LitNet Akademies-resensie-essay: Baster deur Jan Vermeulen

Voetstoots deur Annelie Botes: ’n resensie

Skrywersonderhoud: Ben du Toit oor God Is daar ’n ander antwoord?

The lie of 1652 deur Patric Mellet: om die verlede te herverbeel

Bruidzilla deur Marion Erskine: ’n resensie

LitNet Akademies-resensie-essay: Die heelal op my tong deur Anoeschka von Meck

Om alles brutaal te herrangskik – Deon Wiggett oor ’n Enkele verhaal

Weerlose meganika deur Anton Roodt: ’n resensie

Skepsel: ’n onderhoud met Willem Anker

Die stoute Corona / The naughty Corona: ’n resensie

Bethel se berg deur Maretha Maartens, ’n resensie

Die drie dae van Gustav van Aardt: ’n bespreking van Die kleinste ramp denkbaar deur Francois Smith

Resensie van Ben du Toit se God Is daar ’n ander antwoord?

Fortis Africa Books is FAB: ’n onderhoud met Nadia de Kock

Skepsel deur Willem Anker: ’n LitNet Akademies-resensie-essay

Branderjaer deur Joha van Dyk: ’n resensie

So byna blou deur Emile Joubert: ’n resensie

 

Rapport 

Die volgende resensies het gedurende Desember in Rapport, onder redaksie van Johan van Zyl, verskyn:

 

6 Desember

Resensie: Onder een dak: 100 ou en nuwe stories deur Dana Snyman, geresenseer deur Annelise Erasmus

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/melancholie-loop-deur-die-stories-20201204

 

Resensie: Loftus Marais resenseer Shuggie Bain deur Douglas Stuart

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/emosioneel-en-vervleg-maar-allermins-so-goed-20201204

 

Nuut op die rak: "Nuwe niefiksie vir die Kerskous"

  • Veiligheid vir gemeenskappe deur genl.maj. Roland de Vries;
  • 17 maal moord deur Daniël Lötter;
  • Theo Vorster se Jou geldsake: Hou kop in onseker tye;
  • Welvaartskeppers deur Riaan Botha;
  • Nipple Caps & G-strings deur Gigi;
  • Meditating with Rhinos deur Helena Kriel; en
  • A Watchmaker’s Romance with Time: The Life, Science and Love of Philipp Wagner deur Amos van der Merwe)

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/nuut-op-die-rak-nuwe-niefiksie-vir-die-kerskous-20201206

 

Resensie: Kanaän deur Sophia Kapp, geresenseer deur Jonathan Amid

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/in-die-land-van-melk-heuning-20201204

 

13 Desember

Resensie: Abel Esterhuyse resenseer Soldaat en mens deur Georg Meiring

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/krygskennis-maak-mag-20201212

 

Resensie: Hoop, heling & harmonie: Dink nuut oor siekte en genesing deur Malcolm de Roubaix, geresenseer deur Juliana Coetzer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/dink-en-praat-nuut-oor-siekte-20201212

 

Nuut op die rak: "Kortkuns vir Krismis"

  • Die reisende karnaval: Vyf Kersverhale, saamgestel deur Nadia de Kock;
  • Vertel da’ vir my ’n storie deur Jan C van Wyk;
  • Voetstoots deur Annelie Botes;
  • ’n Pampoen vir Kersfees deur Hennie van Coller;
  • Susan Fourie se Die land brand en die koning lig ’n Bell’s: Vrese en vreugdes in die tyd van Covid-19)

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/kortkuns-vir-krismis-20201212

 

Resensie: Marius Crous resenseer Winkel van wanklanke deur Hennie Meyer

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/sluier-oor-die-verse-nie-gelig-20201212

 

 

20 Desember

Resensie: Fanie Olivier resenseer Rooiborslaksman deur Marinda van Zyl

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/ryk-aan-periode-maar-arm-aan-taal-20201219

 

Resensie: Magdel Vorster resenseer Die Ickabog deur J.K. Rowling, in Afrikaans vertaal deur Kobus Geldenhuys

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/rowling-ook-ewe-gevat-in-afrikaans-20201219

 

Nuut op die rak: "’n Kers-leesfees vir jonges van gees" –

  • Die boek van bome en Die boek van bye deur Wojciech Grajkowski met illustrasies deur Piotr Socha;
  • Planetarium deur Raman Prinja, in Afrikaans vertaal Burgert Behr;
  • Engela Duvenage se Uitvinders, planmakers en ander slimkoppe van Suid-Afrika;
  • Die mooiste avontuurverhale en Die mooiste fabels deur La Fontaine, vertaal deur Kobus Geldenhuys;
  • Ronél van der Watt se Hoephoepieland: Tien omgeestories met hart; Hondman, Kobus Geldenhuys se Afrikaanse vertaling van Dog Man;
  • Heléne de Clercq se avontuurverhaal ’n Vreeslike gevloekery;
  • Louise Viljoen se fantasieverhaal Die blink idee;
  • Poppedonsie: Agt kort stories vir kleuters, een vir elke aand deur Carla van der Spuy;
  • Pieter W. Grobbelaar se Jakkals en Wolf met illustrasies deur Séan Venter; en Die plaas en Die see, die eerste twee boeke in die Loer binne!-kartonboekreeks

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/nuut-op-die-rak-n-kers-leesfees-vir-alle-jonges-van-gees-20201220

 

Resensie: Jonathan Amid bespreek Die goeie suster deur Henda Olivier

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/ironie-as-angel-20201219

  

27 Desember

Resensie: Fanie Olivier resenseer These are not gentle people: A true story deur Andrew Harding

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/indringende-relaas-oor-parys-moorde-20201225

 

Resensie: Johan van Zyl resenseer Autopsy: Life in the Trenches with a Forensic Pathologist in Africa deur Ryan Blumenthal

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/2020-se-kadawerendste-sukses-20201225

 

Resensie: Magdel Vorster resenseer Bethel se berg deur Maretha Maartens en Baster deur Jan Vermeulen

https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/veterane-toon-hul-slag-met-jeugfiksie-20201225

 

Maroela Media

 Die volgende resensies het gedurende Desember op Maroela Media, onder redaksie van Suné van Heerden, verskyn:

 

9 Desember

Resensie: Amper Frans

Louise Viljoen resenseer Amper Frans deur Louis Jansen van Vuuren

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boekresensie-amper-frans/

 

15 Desember

Resensie: Blokraai-antwoorde

Louise Viljoen resenseer Blokraai-antwoorde deur Adri Burger

https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/boek-blokraai-antwoorde/

 

Klyntji

 Klyntji.com is ’n onafhanklike webjoernaal wat op kuns en kultuur fokus. Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende Desember onder redaksie van Francois Lion-Cachet verskyn:

Resensie: Koos Kombuis resenseer Churchil Naudé se Drol innie drinkwater 

https://klyntji.com/joernaal/2020/12/1/churchil-naude-drol-in-drinkwater-koos-kombuis

 

Uittreksel: Bitterkomix

https://klyntji.com/joernaal/2020/12/10/bitterkomix-18-conrad-botes-anton-kannemeyer

 

 

Skrywers en boeke (RSG) 

Potgooie van die volgende boekgesprekke, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:
https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4793

 

Woensdag 2 Desember

Luister na die laaste bydrae in die reeks oor die Sestigers. Die kollig val op Adam Small. Daar is ’n argiefonderhoud uit 1994 waarin Small praat oor sy lewe en werk. Willie Burger gesels oor Small se letterkundige nalatenskap. In Johan Myburg se internasionale bydrae gesels hy oor die Costa-pryse, ’n nuwe biografie oor die Beatles, en The Shadow King, een van die boeke op die Bookerprys se kortlys.

 

Woensdag 9 Desember

Ilse Salzwedel praat met Anoeschka von Meck oor haar nuwe roman Die heelal op my tong. Hou jou kinders van nie-fiksie? Ilse gesels oor drie oulike nuwe kinderboeke propvol interessante feite. Johan Myburg gesels in sy internasionale bydrae oor die Britse boekbedryf, en jy kan luister na ’n klankgreep uit ’n onderhoud met die Britse skrywer Jan Morris, wat verlede week oorlede is.

 

Woensdag 16 Desember

Ilse Salzwedel gesels oor ’n klomp kinder- en jeugboeke wat die perfekte Kersgeskenk sal wees vir jong lesers. SARIE se boekeredakteur, Phyllis Green, gesels oor drie boeke wat sy kan aanbeveel vir volwassenes. In sy internasionale bydrae gesels Johan Myburg oor Louise Gluck, vanjaar se Nobelpryswenner vir letterkunde, se aanvaardingstoespraak, die Leipzigprys en Elizabeth Barret Browning se twee jaar in afsondering weens siekte.

 

Woensdag 23 Desember

Twee boekliefhebbers, RSG se Ina Strydom en die joernalis AJ Opperman, gesels oor hulle leeshoogtepunte van 2020. Johan Myburg vertel meer oor die Nederlandse PC Hooft-prys wat aan Alfred Schaffer, digter en dosent aan die Universiteit van Stellenbosch, toegeken is. Hy bring ook hulde aan John le Carré, skrywer van topverkoper-spioenasieromans, wat onlangs oorlede is, en jy kan luister na ’n argiefopname waarin Le Carré van sy eie werk voorlees.

 

Vers en klank (RSG) 

Potgooie van die poësievoorlesings, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:

https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4896

 

Dinsdag 1 Desember

Luister na ’n tweede aflewering van gedigte en gesprekke met wyle George Weideman, digter, skrywer, akademikus en geliefde mens. Sy woorde hou aan om "doepa vir die droefte" te wees, en die onderhoudende manier waarop hy kon gesels en waarhede in storieformaat deel, is helend. Annalise Wiid, Helena Conradie en Francois le Roux (die HA!man) lees voor.  

 

Dinsdag 8 Desember

Luister na gedigte uit Lynthia Julius se debuutbundel, Uit die kroes. Julius was die wenner van die AVBOB-digkunskompetisie in 2018. Bernard Odendaal skryf: "As postapartheid-nasaat van ‘Ouma Xhau’ kom vertolk hierdie Namakwalander en Kimberliet in ’n sprankelende Omgansgafrikaans die vlees en bloed van ‘bruin’ wees in Suid-Afrika [...] Onbewoë sal jy nié bly nie." En sy is maar net 25.

 

Dinsdag 15 Desember

Johann Nel bring hulde aan die digter, dramaturg en satirikus, MM Walters, wat vanjaar in die ouderdom van 91 oorlede is. Johann lees van Walters se gedigte voor, en vertel meer van hierdie merkwaardige mens wat al by geleentheid as "ketter" afgemaak is, en by ’n ander geleentheid as "profeet" vereer is. ’n Mens sou hom kon beskryf as die hofnar van die Afrikaner-samelewing.

 

Dinsdag 22 Desember

Luister na gedigte en toonsettings uit Christine Barkhuizen-le Roux se laaste bundel, Skynskadu. Christine is op 18 November 2020, op haar 61ste verjaardag, oorlede. Joanie Combrink lees die gedigte voor, en die toonsettings word uitgevoer deur Babette Viljoen, Olga Leonard en Trudie Prinsloo.  

 

Vrydag 25 Desember

Chris van Niekerk, Simoné Benjamin, Dean Balie en Juanita Swanepoel lees die gedigte voor in hierdie Kersdag-aflewering van Vers en klank.

 

Dinsdag 29 Desember

Nic de Jager lees gedigte uit Cas Vos se mees onlangse bundel, Beskut teen vrese, ’n uiters relevante bundel vir die tydsgees waarin ons leef.

 

 

Woorde wat weeg

Joan Hambidge se blog, Woorde wat weeg, is ’n webtuiste waar dié digter-literator sowel gedigte as boekbesprekings, rubrieke en gedagtes rondom die letterkunde versamel en aanbied:

http://joanhambidge.blogspot.co.za/

 

Versindaba

 Op hierdie webblad wat gewy word aan die Afrikaanse digkuns en gesprek rondom die poësie, vind besoekers al die mees onlangse resensies en onderhoude in die regterkantste kiesbalk. In dié kiesbalk is ook skakels na nuwe gedigte en blogs oor die poësie.

 

12 Desember

Joan Hambidge resenseer Veldboek deur Johann Lodewyk Marais

https://versindaba.co.za/2020/12/12/resensie-veldboek-johann-lodewyk-marais/

 

14 Desember

Marni Bonthuys resenseer As jy lag (versamelbundel)

https://versindaba.co.za/2020/12/14/resensie-as-jy-lag-versamelbundel/

 

16 Desember

Ihette Jacobs resenseer Winkel van wanklanke deur Hennie Meyer

https://versindaba.co.za/2020/12/16/resensie-winkel-van-wanklanke-hennie-meyer/

 

26 Desember

Joan Hambidge resenseer Alles keer om: Tomas Tranströmer in Afrikaans. Vertalings deur De Waal Venter.

https://versindaba.co.za/2020/12/26/resensie-tomas-transtromer-in-afrikaans-alles-keer-om-de-waal-venter/

 

27 Desember

Nini Bennett resenseer Kameleon deur Charlotte van den Broeck, vertaal deur Daniel Hugo.

https://versindaba.co.za/2020/12/27/resensie-kameleon-charlotte-van-den-broeck-vert-daniel-hugo/

 

The post PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in Desember 2020 appeared first on LitNet.

Mediaverklaring: Taalgenoot nou vir ’n ieder en ’n elk

$
0
0

 

Vir die eerste keer in 90 jaar sal die ATKV se bekroonde tydskrif, Taalgenoot, vir Afrikaanse lesers oor die wêreld heen beskikbaar wees.

Die elektroniese weergawe van dié tydskrif sal op die ATKV se webwerf beskikbaar wees. Lede van die ATKV kan steeds die gedrukte weergawe* as deel van ’n lidvoordeel ontvang.

Taalgenoot bied soveel meer as die tradisionele nistydskrif: boeiende, interessante stories en artikels oor die Afrikaanse taal, kultuur en leefstyl, asook ’n in-diepte kyk na die werk van die ATKV.

“Ons is baie opgewonde oor die nuwe wending”, sê Johan Jack Smith, redakteur van Taalgenoot.

“Hoe meer mense die tydskrif kan lees hoe beter. Dan kan almal daar buite ook sien met watse wonderlike werk die ATKV besig is.

“Daar is reeds ’n tekort aan Afrikaanse tydskrifte met murg in hul pype en weinig fokus nog op Afrikaanse literatuur, kuns en kultuur. Ons sien uit om meer lesers te by die Taalgenoot-familie te verwelkom.”

Die SA Publication Forum bekroon jaarliks korporatiewe publikasies en Taalgenoot is in 2020 vir die derde jaar agtereenvolgens aangewys as die beste interne tydskrif. Taalgenoot het ook met die pryse vir beste skryfwerk, beste opskrifte en die Loretta Steyn-toekenning vir beste publikasievoorblad weggestap.

Die beoordelaars is dit eens dat Taalgenoot reeds vir die afgelope paar jaar die gehalte bepaal waaraan interne tydskrifte gemeet kan word en dat Taalgenoot jaar ná jaar meesterlike skryfwerk, ontwerp en inhoud aanbied. “In ’n tyd waarin dit uitdagend is om relevant te wees binne die taal- en kultuur-genre, slaag Taalgenoot daarin om eerlike, inklusiewe leesstof van ’n hoë standaard vir lesers te bied.”

In die jongste uitgawe pronk Tarryn Wyngaard, ’n jong Kaapse aktrise, op die voorblad en gesels oor die uitdagende rolle wat sy al moes vertolk.

Wyle Christien Barkhuizen le Roux het kort voor haar dood ’n aangrypende artikel vir Taalgenoot oor die droogte in die Klein-Karoo geskryf.

Johan het ’n draai by die Bull Run gemaak en nou kan jy ook ’n geleentheid kry om die ATKV-Tienertoneelwenners se monoloë eerstehands te beleef.

Taalgenoot is vir jonk en oud; vir mense wat in Afrikaans leef, liefhet en werk. Besoek http://bit.ly/Taalgenoot2021 of https://atkv.org.za/taalgenoot en lees die tydskrif nou aanlyn of laai die PDF-weergawe af.

* Indien jy nie ’n ATKV-lid is nie, maar die gedrukte weergawe van die tydskrif wil ontvang, kan jy Lillian Meyer by 011 919 9112 skakel om in te teken.

The post Mediaverklaring: <em>Taalgenoot</em> nou vir ’n ieder en ’n elk appeared first on LitNet.

E (Sussie) Kotze (1933–)

$
0
0

Gebore en getoë

Elizabeth Kotze, of Sussie soos sy later bekend sou staan, is op 17 Oktober 1933 op die plaas Langrietvallei in die distrik Hopefield gebore. Op eenjarige ouderdom trek hulle Doornbaai toe, waar sy grootword. Doornbaai is ’n vissersdorpie aan die Weskus waar haar pa, Coenraad Walters, as ingenieur by die kreeffabriek van North Bay Canning Company gewerk het. Petra Müller (Volksblad, 18 Augustus 1993) vertel: "Doornbaai was in daardie tyd totaal afgeslote: ’n vissersdorpie wat om ’n visfabriek ontstaan het, met sy gesig na die koue see. Daar was nie eens ’n telefoon op die dorp nie, kerk net met Pinkster en een maal ’n maand het die vragskip die proviand gebring." 

Sussie vertel ook: "Ons was volkome op onsself aangewys. Ons het gelewe uit die see, die veld, bystand van die bure en wat ons self kon prakseer. Dokter was daar nie; siekte was ’n ramp. As die sieke nie met tant Sarah Baard se ou-kennis en kruie reggedokter kon word nie, het die dood voor die deur gestaan."

Sussie en haar twee susters en broer het neffens die see grootgeword en "dinge soos toemis en stormsee, joppel en Walsiek, bokkem, kreef, perdeklou en veldkool – die dinge wat deesdae legendes op televisie is – was vir hulle alledaagse dinge."

Sussie beskryf haar pa as ’n "vrydenker, ’n man op sy eie soos alle Weskusmense, en [hy] het ’n baie groot invloed in my lewe gehad. Hy was ’n intelligente mens wat sy tyd ver vooruit was. Ek het soms as kind gewens hy wil ook naweke soos ander mans naweekklere aantrek. Maar hy het hom nie aan sulke dinge gesteur nie – flanelbroeke en wit hemde was nie vir hom bedoel nie. Hy het hom eenvoudig in ’n kakiemondering ingeskud en klaar. Maar ek het die feit dat hy so geheel en al onpretensieus was eers later in my lewe behoorlik waardeer."

Haar ma, daarenteen, was ’n "klein, gedetermineerde vroutjie met twee blink oplettende ogies, en ’n sintuig vir wat netjies en paslik is" – en Sussie het dieselfde gawe. "Ons ma het vir ons laat les opsê. Ons móés werk. Sekuur!"

Sussie vertel verder aan Petra Müller dat daar nog mense was wat kón praat. "Saans aan tafel is daar verslag gedoen met stories wat die voëls, die vis, die golwe, en fabriek en veral die mense aanmekaargeryg het. Stories, die vertaalde werklikheid, was my boek. Ek is baie uitgestuur. Dan loop sit ek op die sandstoepie buite die kombuisdeur, en my ore rank binnetoe."

Sy het baie skelm gelees en het die kuns vervolmaak; veral Huisgenote, Burgers en Jongspanne wat die poslorrie kom aflewer het. "Ons was gulsig om te lees." En al die lees het haar laat peins en besin oor dinge, en ook het sy gesels oor die wêreld daar buite.

Op Doornbaai was daar gedurende Sussie se grootwordjare nie baie boeke beskikbaar nie en dit het veroorsaak dat sy "leeshonger en onversadig" was, vertel sy aan Petra Müller: "Gevolglik het ek alles gelees wat voorkom: die inhoud van die bruin kas in ons eenmanskool; Ma se Fanny Edens; die doktersboek onder in die skoenekas en die Kinderbybel met ’n kriewelrige sedeprekie aan die einde van elke hoofstuk. Oorweldig deur die oorvloed van ’n volwaardige biblioteek het ek later op hoërskool blindelings gelees; nie altyd ewe oordeelkundig of opbouend nie, suiwer leesgenot. ’n Keerpunt het in my matriekjaar gekom toe ’n onderwyser dié aspek van ons opvoeding onder hande geneem het en iewers vandaan tyd gehaal het om boeke van ’n meer literêre aard as speur- of liefdesromans vir die klas voor te lees."

Sussie ontvang haar laerskoolonderrig in die eenmanskooltjie op Doornbaai en gaan vir haar hoërskoolloopbaan na Vredendal. Sy is koshuis toe en daar maak sy met leesboeke kennis – meisiesromanses, en ander. Daar begin sy ook briewe skryf, want hulle familie was, en is nog steeds, ’n familie van briefskrywers.

Haar ouers trek later na Lambertsbaai, waar hulle die Kotzes ontmoet het – die Kotzes met ’n seun, Willie, wat tien jaar ouer was as sy – sy was 14 en hy 24. Hy het as klerk gewerk in die winkel van oom Allert de Waal, vertel Petra Müller – dieselfde winkel wat vroeg in die boek Die swerfjare van Poppie Nongena beskryf word.

Sussie vertel aan Die Burger (30 Augustus 2014) oor waar sy aan die humor in haar boeke kom: "Moontlik omdat ons van 'buite' gekom het – van ’n plaas in die distrik Hopefield – het die andersheid van die mense ons opgeval. My ma kon hulle lekker napraat, gesigte trek, mimiek.

"Pa, ’n aardse mens, het fyn gekyk. Op ’n ­manier was hy ’n ­kunstenaar wat karikatuur-etse sommerso op ’n stuk bruin­papier gemaak het om ’n gelaatstrek te aksentueer. Bewus daarvan dat hy eksentriek was, het ons ewe lekker vir hom gelag. En het hy dit geniet."

In 1950 matrikuleer Sussie aan die Hoërskool Vredendal.

Verdere studie en werk

Na skool is Sussie na Kaapstad, waar sy ’n sekretariële kursus volg en by Sanlam werk.

In 1954 trou sy met Willie Kotze, die skipper van Lambertsbaai. Hy staan ook bekend as die Lang Skipper, een van die ware legendes van die Weskus. Hieroor vertel sy aan Petra Müller: "Toe hy dertig was en ek negentien, sit ons een Vrydagaand langs mekaar op ’n bankie in die bioskoopsaal na ’n cowboyfliek en kyk. Saterdagaand dans ons in dieselfde saal. Sondag gaan ons kerk toe. Toe gaan wys hy my waar hy grootgeword het, langs die soutpan. Hy beduie waar hul lande was, die hoenderkamp, die land waar hy soggens voor die trekgoed deur die duwweltjies geploeg het. ‘Hier,’ sê hy, ‘het ons rogbrood geëet.’ Deur sy oë en ore het die tekens na my toe gekom, die roep van ’n voël, die skynsel van ’n bok se oog, die soet smaak van die rogkorrel waaruit die angel gewan is. En ek het geweet, dié man kan my maar kry." Vier kinders word uit die huwelik gebore: ’n dogter, Marlene, en drie seuns, Petru, Hannes en Oostenwald.

Vanaf 1954 tot 1972 woon die gesin op verskeie dorpe aan die Weskus – Lambertsbaai, Walvisbaai en Houtbaai waar Willie skipper op ’n vissersboot was. Hier het die gesin 12 jaar lank gebly totdat Willie as gevolg van sy gesondheid sy geliefde see moes groet. Hulle trek na die plaas Sunnybrooke naby Piketberg, waar hulle gaan boer het. Petra Müller vertel: "Piketberg se berg is ’n soort paradys van aardse groene. Die proteas sleep af op die teerpad. Vrugteboorde marsjeer in die skoonveld tussen bosklowe deur. Die klowe sing van strome. Hier het hulle, wat die sandveld geken het, met die vrugbare swart berg-aarde deurmekaargedraai. Sussie het daagliks met oesplukkers en pakkers saamgewerk."

Tussen die boerdery deur maak Sussie die vier kinders groot en begin sy saans, eers baie effe-effe, stories vir tydskrifte skryf. Die skrywery was ’n tydverdryf om haar besig te hou toe Willie nog lang tye op die bote besig was. Dit was ook Willie se relase oor sy tye op die see wat die inspirasie vir baie van Sussie se stories was. Aan Petra Müller vertel sy: "Hy was ’n onderhoudende en ’n natuurlike verteller, nie net van sy ervarings op see nie, maar ook van sy gebeurtenisvolle kinderlewe aan die soutpan naby Lambertsbaai."

Volgens Sussie sal sy nou nie sê sy het die titel "skrywer" in die oog gehad toe sy begin skryf het nie. "Die dinge wat rondom ’n mens gebeur, beïnvloed jou op die ou end. Dis wat my op ’n dag laat besluit het om dit neer te skryf – sonder dat ek eintlik geweet het hoe." Hoewel sy geen formele opleiding in skryfwerk of letterkunde gehad het nie en hoewel sy van jongs af geweet dat sy wil skryf, het sy nie eintlik geweet waaroor nie.

Martjie Bosman (Taalgenoot, Maart 1986) skryf dat omdat Sussie so ’n ywerige leser was, sy die werke van MER en wêreldberoemde skrywers soos Gorki en Faulkner ontdek het. Hulle het haar gelei tot die besef dat ’n skrywer oor alledaagse dinge kan skryf.

Sy begin toe skryf oor die Weskus en sy mense en die bedrywighede daar – kortverhale en vervolgverhale. Van haar vervolgverhale, Die prys vir Vogelsang (1972), Oggendblom en bitterkalbas (1973), Kielwater (1975) en Die vuurgety (1978), word deur Human & Rousseau in boekvorm gepubliseer.

Dit is egter as kortverhaalskrywer dat Sussie op die voorgrond tree in 1982 met die verskyning van Halfkrone vir die nagmaal. Die meeste van hierdie verhale het oor ’n tydperk van 18 jaar in verskeie tydskrifte verskyn voordat dit in boekvorm uitgegee is. Die bundel word in 1983 met die Eugène Marais-prys bekroon. "So ’n boek is ’n groot werk. Al die verhale was nie goed genoeg nie, en ek het ’n hele klomp oorgeskryf. Dit het my baie uitgeput, en ek wil graag nou ander aanpak, maar so ’n boek is ’n lang proses en dit bly so lank met jou. Dan was daar nog die onsekerheid of dit gaan slaag. Nou is die boek taamlik suksesvol, maar ’n mens moet realisties wees. My jongste het glad vir my gesê: ‘Ma kan nou maar weer normaal raak!’" vertel Sussie aan Sarie Cloete (Die Burger, 27 Mei 1983).

Haar gesin het haar op daardie stadium nie baie aanmoediging gegee nie, maar haar man het haar tog met praktiese feite gehelp: "Hy is ’n baie fyner waarnemer as ek. Veral met die seegoed is die vissers gou-gou by as jy ’n fout maak." Met haar seestories moes Willie help met die agtergrond sodat niemand ’n vinger na haar kant kon wys nie.

Halfkrone vir die nagmaal het André Brink (Rapport, 19 Desember 1982) laat sê: "Here, maar dis ’n mooi boek!" Hy skryf ook: "[V]an die verhale handel (...) oor die doodgewoonste mense in die doodgewoonste situasies, geplaas teen die Kaapse Weskus, boerstories en skydestories, aardstories, maar elk vertel in ’n taal so gedronge van lewenskrag en kleur dat mens partykeer wil hyg van vreugde."

Hans Ester skryf in Zuid-Afrika van Mei 1983: "Deze verhalen bevattenen een schat aan observaties uit de praktijk van het leven en de beeldende taal van alledag. Maar hun betekenis gaat ver uit boven een epische verpakking van regionale Westkaapse bijzonderheden. In laatste instantie is de vertelster op zoek naar een zin, tenminste naar een verband in het geheel van oppervlakkig gezien losse menslijke ervaringen."

En Hennie Aucamp skryf in Die Vaderland van 28 Januarie 1983: "Ek ken min skrywers in Afrikaans wat die ding so volledig in sy dinglykheid aankyk as E Kotze in Halfkrone vir die nagmaal. In verhaal na verhaal, selfs die minder geslaagdes, is dít wat jou slaan: die byna mistieke vermoë om dinge te laat praat met die leser. [...] ’n Wonderlik en geseënde skryfster soos E Kotze mag nooit voel dat sy Literatuur moet maak nie. Wat sy skryf, is dit meesal – en oënskynlik spontaan."

Sussie se tweede bundel kortverhale, Silt van die aarde, verskyn in 1986 en weer word dit hoog aangeslaan. Fanie Olivier (Transvaler, 9 Desember 1986) skryf dat dit in hierdie verhale die gewone mense, die sout van die aarde, is wat op deernisvolle wyse voor ons kom staan. "Maar dit is ook die souterigheid van mens-wees, van die seelug en van die soutpanne self wat in die titel opgesluit lê. [...] Daar is min dinge in Silt van die aarde wat ’n mens by die lees nie ontroer nie. Dat dit gebeur sonder groot vertoon of letterkundige truuks, is ’n bewys dat haar eerste werk geen gelukskoot was nie."

Vir André Brink (Rapport, 14 Desember 1986) is dit die taal: "En hoe lees mens nie agter die taal aan nie. Want daar is bloedmin Afrikaanse skrywers wat ’n gewestelike taal só kan hanteer dat dit nie net jou tone laat opkrul van lekkerlees nie, maar dit ook in sin op sin in die diepste betekenis van die woord openbarend is. [...] Silt van die aarde [is] ’n stimulering en ’n verkwikking van die gees."

Met die verskyning van Halwe hemel in 1992, ses jaar na haar vorige bundel, bevestig Sussie haar statuur as een van die voorste kortverhaalskrywers in Afrikaans. Petra Müller skryf (Volksblad, 18 Augustus 1993) dat dit verhale van sweet en bloed is wat sy vertel, "van taai mense wat soveel geleef het dat hulle dit kan waag om soms met profetiese woorde te praat. Sussie tel die klank van daardie soort oerpraat op en sit haar sinne sekuur en helder langs mekaar neer – ’n kuns van gees en oorleg. Sussie vertel self dat die verhale gaan oor elke mens se verwagtinge en die teleurstellings en ontnugtering wat dikwels volg."

Ria Smuts (Skrywers en Boeke, 15 April 1993) meen dat Sussie se storiewêreld aards en realisties is. "Sy het dieselfde talent as die volkse vertellers van alle tye: hulle kyk goed, luister fyn en het soveel fantasie dat hul vertelsels egter as die werklikheid is. [...] E Kotze, moenie dat ons weer sewe jaar wag nie."

Tom Gouws (Beeld, 22 Maart 1993) beskou haar as een van die min geseënde vertellers van ons vasteland. "Dis ’n deurleefde hand wat hier die indelibelpotlood vashou en versigtige drukletters maak – rustig, lokaal en realisties sou jy miskien durf om te sê. Maar duidelik ’n hand wat weet dat onder die verhaallyne en ingekleurde detail van die smoet getekende wêreld daar oneindig veel is wat woel, wat ongesê bly, wat terg, wat diep ontstel én bevredig."

Waterwyfie en ander woestynverhale word vyf jaar na Halwe hemel gepubliseer en ook dié bundel word deur die kenners aangeprys. Louise Viljoen skryf in Volksblad van 1 Junie 1998: "Dit is nie ’n swaarmoedige bundel nie en humor, skalksheid en skunnigheid is deel van die realiteit. Dit is ’n heel besonderse bundel: suiwer, onsentimenteel, subtiel, en, soos daar van een van die karakters in die bundel gesê word, 'eindeloos wys'."

Vir Rykie van Reenen (Insig, Maart 1998) is die verhale met "groot mensekennis en nog groter erbarming, plus ’n lawende skeut lag, gebou uit die harde lewens en hartstogte van die vissermense en sukkelboere van die onherbergsame stuk wêreld tussen die mondings van die Breë- en Grootriviere".

LS Venter (Rapport, 8 Maart 1998) beskryf Waterwyfie as ’n "groot leeservaring", nie net as kontreiliteratuur nie, maar ook as ’n boek wat in die geheime van die menslike hart delf.

Wat vir Joan Hambidge (Die Burger, 21 Januarie 1998) van E Kotze se werk uitstaan, is haar "subtiele aanslag" en haar uitbeelding van ’n vroeëre wêreld wat die meeste hedendaagse lesers nie meer ken nie.

In April 1989 is Willie oorlede, en vir Sussie was dit ’n geweldige slag, veral toe dit saamval met haar ma se afsterwe na Alzheimer-siekte en haar suster se breinkanker.

Jare na Willie se dood kon Sussie uiteindelik oor haar verlies skryf en verskyn Die slag van die breekbrander in 2000. Hierin skryf sy haar storie oor die eensaamheid wat sy na Willie se dood ervaar het en haar aanpassing by die lewe sonder hom. In Beeld van 16 Oktober 2000 beskryf Gretel Wybenga Slag van die breekbrander as ’n "waardevolle toevoeging tot die Afrikaanse rouliteratuur, maar 'waardevol' is ’n te neutrale woord vir hierdie meesleurende boek oor lewe en dood, oor die fyn-fyn drade van menslike verhoudings, oor ons innige verbintenis aan dié aarde waarop ons blote bywoners is. Sussie maak van Willie se lewe ’n storie en wil daarmee sê dat die storie ons verskansing teen die tydelikheid is."

Hanlie Retief (Rapport, 24 Januarie 2001) sien dit as ’n liefdesverhaal op vele vlakke – dié tussen man en vrou, gesinne en families, vir die see en die grond, en liefde vir die genot wat geput kan word uit werk. "Dis ’n verhaal oor die lewe en al die onbeantwoorde vrae, oor die belewenisse van vreugde en hartseer – en dood – wat elkeen van ons, as mense, aanmekaar bind. Dis ’n boek wat ’n mens uiteindelik moeilik toemaak."

Op LitNet skryf Linda Rode: "Die slag van die breekbrander is nie net ’n uitsonderlike elegie vir ’n afgestorwe geliefde nie, maar ’n ode aan die lewe self, veral die lewe sáám; en dis ’n besondere milieubeeld van die son- en soutgebreide wêreld wat die basis van E Kotze se verhaalkuns uitmaak. Dis selde dat lesers so ’n eerlike blik in die lewe van ’n geliefde skrywer gegun word."

Soos alreeds gesien is, is Sussie nie ’n skrywer wat kort-kort ’n bundel publiseer nie. In 2007, tien jaar na die vorige een, word haar volgende bundel, Die wind staan oos, deur Tafelberg Uitgewers uitgegee. Die vyftien stories in die bundel bevat twee soorte verhale – die eerste is stories oor die Weskus en in die latere stories word verskillende soorte mense teenoor mekaar gestel: deftige stedelinge en gevoelige, goeie, kontreimense.

Susanne Harper (Beeld, 8 Mei 2007) beskryf E Kotze as "’n woordmeester" en sê dat Die wind staan oos ’n lekkerleesboek is waarvan die meeste lesers sal hou.

In Die Burger van 21 Mei 2007 skryf Jaybee Roux dat die boek "vibreer met sinne en frases wat lank in jou kop sal draal omdat dit so mooi en ráák is".

Nog iets wat Sussie na Willie se dood alleen moes doen, was om huis te koop, en hierdie keer vir net een. In Vrouekeur (12 Januarie 2001) vertel sy aan Maretha Maartens hoe moeilik dit was: "Ek het vier maal verhuis en dit is simbolies van die eensame swerftog van gees van elkeen wat ’n geliefde verloor het. In ’n huurhuis in Moorreesburg huil ek met ’n verdriet sonder perke, buite verlatenheid om; in ’n huis wat ek op Vredenburg laat bou het, baklei ek teen swak vakmanskap, die reën en die westewind. My volgende staanplek is ’n eenheid in ’n meenthuiskompleks, maar die geraas van musiek en honde is vir my net een te veel." En toe kom Velddrif en word die vissersdorpie aan die Bergrivier vir haar ’n tuiskomplek. Sy sê: "Hier op Velddrif het die vrede my oorval."

Petra Müller (Volksblad, 18 Augustus 1993) skryf dat daar in Sussie se skryfwerk twee verskillende landskappe duidelik te bespeur is: die see en die berg. Die see was nog altyd in haar bloed en die berg het sy van naderby leer ken toe sy en Willie na Piketberg verhuis het. Sy het met haar skryfwerk lank rondgetas, op haar oorwoë manier, en skaars die oorvloedige lof van kritici geglo. "Daar is mense wat Sussie se verhale kontreikuns noem: ek is een van die Kotze-lesers wat daaroor baie driftig word. Sy het haar lank gelede uit die kontrei in die universele ingeskryf. Dáár bestaan haar verhale, oop en stralend, ’n belangrike stuk van ons gesamentlike selwe wat sy teen vergetelheid bestendig het. ’n Mens moet daaroor nadink: sy’t geen formele letterkundige opleiding gehad nie, en sy hou haar ver van teorieë daaromtrent. Hoe’t sy so op haar eie so ’n goeie skrywer geword? vra mense my soms. Maar bekyk haar lewe. Hoe kon sy nie?"

Ná ’n stilswye van bykans 20 jaar op die gebied van romanskryf publiseer Kwela in 2009 Toring se baai, ’n storie oor ’n plek aan die Weskus: ’n baaitjie met ’n lamlendige kreeffabriek, ’n jettie en ’n klein nedersetting. Dit speel af tydens die Tweede Wêreldoorlog en die plattelandse tydsgees word uitstekend weergegee, skryf JB Roux op LitNet.

Dit is egter nie soseer die plek wat die hoofrol speel in die roman nie, maar die inwoners: Kerneels Koch, die winkelier; Sieber, die bestuurder van die inmaakfabriek; juffrou Dippenaar, die skooljuffrou; en die wasvrou Marija. "Kinders en grootmense en amper-grootmense; die bruin mense en wit mense en die klomp wat in die Gaat loop nesmaak het. Dit is ’n uiteenlopende spul wat saamgebind word deur hul afhanklikheid van die see en wat elkeen op sy eie manier swaarkry."

Roux gaan voort: Die mooi kant van die boek lê in Kotze se karakterisering en legendariese verbeeldingsvermoë. Maar daar is een swakheid in die boek en dit is dat daar geen struktuur is om van te praat nie. Veral in deel II is daar toenemend die gevoel dat die boek nêrens heen op pad is nie. Daar is nie veel intrige nie en al wat die leser laat aanhou lees, is Kotze se byna hipnotiese vermoë om lesers geïnteresseerd te hou in mense en hul dinge, al gebéúr daar nie veel in hul armsalige lewens nie. Die geheelindruk is dieselfde as met kortverhaalbundels soos Die wind staan oos: tegnies is die boek nie geslaag nie, maar ’n mens bly diep dankbaar vir die voorreg om dit te kon lees."

Vir Jeanne Goosen (Rapport, 22 Desember 2009) was Toring se baai haar Afrikaanse boek van 2009. "Kotze gee ’n intieme blik op die inwoners se lewe, hul taalgebruik en die eenvoud van die karige bestaan. Haar uitbeelding van die inwoners sleur mee en getuig van ’n intellektuele sowel as emosionele begrip van haar karakters.

"Die tyd is die hede, vandag, en twee susters wat hul grootwordjare aan hierdie Weskus-vissersdorpie deurgebring het, bring ’n besoek en kyk terug. Die meeste van die inwoners is dood of het weggetrek. Alles het verander. Die vissershuisies is gesloop en vervang deur glaspaleise en ander moderne bousels. In die naam van vooruitgang is alles gemoderniseer. Ironies vier misdaad ook nou hoogty.

"Die taal wat aan daardie deel van die Weskus gepraat word, is nie net in die kol en kleurvol nie, maar die argaïese taalgebruik verhoog ook die waarde van die roman. Dit op sigself is genoeg rede om die werk aan te skaf en kennis te neem van hoe Afrikaans in daardie jare gepraat is – en soms nou nog deur ouer inwoners aan die Weskus. Toring se baai dien dus ook as ’n soort argief van die taal. Ook is die streekkennis van hierdie skrywer en hoe sy met haar materiaal omgaan, verstommend. Lank nadat jy die roman klaar gelees het, bly dit jou by."

In Beeld van 28 September 2009 meen Leon Rousseau dat Toring se baai nie net ’n roman is nie, maar ook ’n stuk sosiale geskiedenis. "Die leser ervaar diegene wat in die oorlogsjare na die Afrikaanse uitsendings op die Duitse sender Zeesen luister, dié wat weens Duitsgesindheid geïnterneer word, dié wat met 'rooi lissies' in Noord-Afrika of Europa gaan veg, dié wat saam met die opbloei van die plaaslike visbedryf welvarender word nadat die toevoer van geblikte vis van Noorweë, Kanada en Japan weens die oorlogjare lank onderbreek word. Uiteindelik ook die waar word van ’n voorspelling dat die see nie sal kan byhou met die groot toename in beroepsvissers nie.

"Kotze kies selde kant. Haar karakters is mense, goeies en slegtes, OB’s en Sappe, verkragters en vromes, dronkes en nugteres, wittes en bruines. Toring se baai bied ’n besonderse leeservaring."

In 2011 verskyn Hoogty, ook by Kwela. Die skryf van Hoogty was ’n baie vinniger proses as met Toring se baai. Met die eerste een was een hele venster in haar blyplek beplak, "helemaal toegeplak, met papiere en insidente wat ek so een vir een moes afmerk. Hierdie een (Hoogty) was ... asof hy vir my ingegee is, asof hy net gevra het om neergeskrywe te word. Ek het presies geweet wat my te doen staan, nêrens gehuiwer nie ... Snaaks, nè, veral as jy dink ek het destyds partykeer drie maande aan ’n kortverhaal geskryf!" sê sy aan Johan van Zyl (Die Burger, 30 April 2011).

"Oor sekere dinge en veral die redenasies wat die karakters gehad het, moes ek partykeer bietjie dink, hier en daar ’n geleerde vra. Maar ek’s soos daai tannie wat, toe sy uitvind wat sielkunde is, gesê het: ‘Maar my magtie man, ek pas dit dan al my hele lewe lank toe.’"

Die saadjie vir Hoogty – of Sy-kant na die wind, die werktitel wat sy gebruik het – is al geplant toe sy in die jare sewentig, tagtig en negentig bekendheid verwerf het met haar kortverhaalbundels.

"Ek het daardie jare al sulke duine voor my gesien," sê sy aan Van Zyl. "Duine – dis ál wat ek destyds in my gedagtes gesien het, maar ek het toe reeds geweet dis ’n liefdesverhaal wat daar afspeel. Toe Toring klaar was, het ek besluit nóú gaan ek sit om hom neer te skryf."

Die meisie op die voorblad ken Sussie nie. "Ek hoop nie ek gaan in die moeilikheid beland nie ... dis vermoedelik een van die vele meisies wat Willie, my oorlede man, vóór my gehad het; dit is een van vier foto’s van haar wat ek in sy viskatrolboksie gekry het. Jy weet, destyds as Willie en sy vriende vir die dag saam met die klompe meisies af see toe is, het hulle ’n kerkpak aangetrek! Dis hy wat my geleer het jy maak nie ’n kerkpak skoon nie – die wit seesand doen dit vir jou!

"Willie het altyd gesê as hy sy voet op ’n skuit sit, is hy ’n ander man as die een wat ek ken. Ek onthou hoe een van die dronkies op die kaai eendag van hom gepraat het as ‘die lang, dun dônner met die rooi jersey’. Maar Willie het hom seker uitgewoed op see, want by die huis was hy die bedagsaamste, vreedsaamste man. Hy was verskriklik populêr onder die meisies. Hy was nie net ’n baie aantreklike man nie, maar ook ’n baie beminlike mens."

Ook met Hoogty, soos met ander stories, het Sussie gaan soek na die stories (onvergeetlike vertellings) wat Willie aan haar vertel het. Hoogty se motto – "When shall we set sail for happiness ..." – is aan Willie opgedra; hy "wat die ongelooflikste stories kon vertel van sy jeug, sy jare op en langs die see, sy jagtogte. Hy kon dit so onophoudelik, so absoluut onderhoudend, laat uitkom, amper soos rolprente en baie boeiend, sonder om ooit vervelig te raak."

Hoogty is ’n liefdesverhaal wat afspeel aan die Weskus in die 20ste eeu. Helena, of Hillie Burre, het probeer ontvlug van haar pa en die eenvoudige lewe van die vissersdorpie Vollemink. Sy was skaam vir haar pa wat haar ma onderdruk het, maar besluit tog om terug te keer na Vollemink om haar ma en boetie te gaan help. Terug op die dorpie besef sy dat sy nooit regtig die see en die wêreld met sy natuurskoon agtergelaat het nie. Die visser Auret kom in haar lewe en dit veroorsaak ’n tweespalt in Helena: Moet sy terugkeer na haar werk en Chris of moet sy in Vollemink agterbly?

 "Pragtige beskrywings van die see en die duine versier die roman. Tog word dit nooit soetsappig nie. Die gewoontes van die mense in ’n vissersgemeenskap, maar ook die gebruike van die veertiger- en vyftigerjare van die vorige eeu in Suid-Afrika word uitgebeeld (soos die geblomde rok, hoëhakskoene en haarstyl van die meisie op die sepia-voorblad reeds weerspieël)," volgens Susanne Harper (Beeld, 16 Mei 2011).

"Lesers met ’n geïdealiseerde weemoed oor hierdie tyd sal die boek baie geniet. Ook die taalgebruik, ’n lieflike Sandveldse Afrikaans eie aan die omgewing en helfte van die vorige eeu, is self ’n akademiese studie werd. Almal wat die skrywer se vorige werk geniet het, sal ook hierdie roman geniet en lekker daaraan kan lees."

Ampie Muller skryf in Die Burger van 16 Mei 2011: "Min mense kan die Weskus in al haar verskynings, deur al die ­seisoene en weersomstandighede, die land sowel as die see, so goed en indringend beskryf soos Sussie Kotze. Dit is opnuut duidelik dat sy elke faset van die lewe op die Weskus in die fynste besonder­hede self meegemaak het.

"Só is Frost die fabriekbestuurder van die visfabriek op ­Vollemink (oftewel Flaminke-baai) nie ’n vreemdeling vir haar nie, want haar pa was ’n senior ­figuur ­(ingenieur) by die kreef­fabriek in Doringbaai en jy kan doodseker wees dat sy ­figure soos die ­befoeterde ou Jasper (Jas) ­Burre (Burger) 'So dwars soos ’n ­donnerse deur' self geken het."

In aspekte van Auret en Helena se verhaal mag sommige getroude lesers hul eie huwelik weerspieël sien. Vir Stoffel Cilliers (Volksblad, 24 Mei 2011) skryf Sussie Kotze "met ’n lewenswysheid wat op wye ervaring berus en ’n universele kleur aan haar skryfwerk gee. Die rustigheid van die verteltrant gee ’n uitsonderlike bekoring aan die roman. Nêrens laat die skrywer haar aanjaag nie.

"Sy gebruik selfs nie tradisionele tegnieke soos naelbytslotparagrawe vir hoofstukke om die spanningslyn te versterk nie. Sy boei eerder voortdurend met fyn beskrywings, detail van tientalle situasies, karakters en voorwerpe. As ervare skrywer borduur sy rustig voort, bladsy ná bladsy. Só betrek sy die leser onwillekeurig by haar verhaal van liefde, swaarkry en bittere ontbering aan die onherbergsame Weskus. Die leser geniet die storie, omdat die skrywer dit kennelik geniet het om dit te skryf. Dit was asof sy nie van haar karakters wou afskeid neem nie. Enkele bladsye van die einde af flits sy nog terug na Helena se babadae.

"Taalkundiges kan die boek maar net vir sy seemansterminologie lees. Woordeboekmakers sal ure lank vrugbaar hierin kan ronddelf. Uit watter hoek hierdie veelkantige roman ook al gelees en geniet word, die skrywer moet bedank word. Sy vertel haar verhaal op haar eiesoortige, rustige wyse en bied só ’n verrykende, genotvolle leeservaring wat lank in die geheue van talle lesers sal voortleef."

Deesdae bly Sussie in ’n aftree-oord in die noordelike voorstede van Kaapstad, waar sy in die winter wanneer dit vroeg donker raak, "soos ’n pompdonkie al in die rondte stap op die terrein", vertel sy vir Johan van Zyl. "Ek is nie eintlik ’n rondloper nie, en in hierdie plek stap jy buitendien nie agter die mooi aan nie. Jy stap omdat stap stap is en omdat ’n mens darem moet uitkom en ’n bietjie oefening kry. Dis ’n hééltemal ander soort stap as langs die see of in die veld."

Tydens die Woordfees van 2013 is ’n profielaanbieding van Sussie Kotze aangebied, met Petra Müller en Nèlleke de Jager wat haar werk en lewe in oënskou geneem het.

In 2014 stel Suzette Kotzé-Myburgh ’n keur uit Sussie Kotze se kortverhale saam onder die titel Diepsee. Die verhale is saamgestel uit Halfkrone vir die nagmaal (1982), Silt van die aarde (1986), Halwe hemel (1992), Waterwyfie en ander verhale (1997) en Die wind staan oos (2007).

Hieroor skryf JB Roux in Die Burger van 30 Augustus 2014: "Die onaangename waarheid is dat Kotze se laaste drie bundels nie eens amper die verbluffende vernuf openbaar waarmee die verhale in haar eerste twee bundels geskryf is nie. Die skrywer wat so beïndruk het met haar instinktiewe begrip vir die kortverhaal as vorm en haar vermoë om lewe en swaarkry met min woorde omvattend weer te gee, het op enkele uitsonderings na verval in die skrywer van futlose, anekdotiese verhale.

"Die uitdaging aan Kotzé-Myburgh was om desondanks al vyf bundels te betrek in ’n samevatting wat Kotze se grootsheid bevestig en terselfdertyd haar vergeetbare verhale vergete laat bly. Die eindresultaat is ’n pragtige boek wat doeltreffend hulde bring aan ’n skrywer wie se beste werk dalk nooit oortref sal word nie."

In Vrouekeur (14 November 2014) skryf Willie Burger dat dit verblydend is dat Tafelberg-Uitgewers hulle weg oopgesien het om die versamelbundel uit te gee, aangesien die ouer bundels dikwels nie meer verkrygbaar is nie. "Kotze tel onder die subtielste vertellers in Afrikaans. Die verhale gaan oor arm mense wat swaarkry – meestal aan die Weskus. Hul wêreld is beperk en hulle voer ’n moeilike stryd teen die elemente. Baie mense het al stories oor die Weskus vertel en liedjies gemaak en dikwels steek dit maar in die lawwe, in vermaaklike taal of spottery of in die skooloperetteromantiek van huisies langs die blou see.

"Kotze se verhale oorstyg al die slaggate en clichés van Weskusvertellings. Telkens, in verhaal ná verhaal, gryp iets ’n mens aan die hart sonder dat daar in patos verval word, ’n oomblik waarin alles goed word of aangenaam gemaak word. Hierdie uitgesoekte verhale is ideaal vir proe-proe-lees in tussenintydjies."

Francois Verster is die resensent op LitNet. Vir hom is die stories wat in Diepsee opgeneem is "skitterstories wat so fyn bedraad is, waarvan die humor en tragiek (en die deernis wat die twee oorbrug) wel duidelik uitstaan, maar die boodskappe soos ’n vernuftige, byna onsigbare naat gevolg moet word om die geheime binnesak te vind." [...]

"Kotze volg altyd MER se raad en sê net wanneer sy iets het om te sê, en doen dit soos die ware kunstenaar kan: sy ken die kuns om komplekse gevoelens duidelik te stel. Daarom bly hierdie stories so vars soos die dag toe hulle aan wal gebring is. Kotze is dus geen blote kontreiverteller nie. Sy skets met ’n kennersoog die tonele wat sy intiem ken, bevolk die landskappe met lewendige karakters wat deur son en en wind en sand en swaarkry verweer is tot hulle so taai soos bokkoms is, en net so heilsaam. Daarom herinner haar werk aan die stelling: 'Om ’n werklik goeie kunstenaar te wees, moet jy jou kuns aan jou lewe koppel.' (Reality hunger, David Shields, 2010)

"Daar is geen oppervlakkige anekdotes nie, geen papierknipsel-karakters nie, geen taalmoord met die beginner se gunstelingwapen, die byvoeglike naamwoord, nie, en geen 'laat ons lig op die onderwerp gooi'-clichés nie. Tog is daar die plattelander se slag met kleurvolle, kolskoot-vergelyking." [...]

"Ek kan Diepsee beswaarlik té hoog aanskryf en té entoesiasties aanbeveel. [...] Die Weskus, en groter Namakwaland, het al talle uitstekende storievertellers opgelewer, maar min kan skryf om hulle verhale en kultuur só te bewaar."

In 2016 verskyn Sussie Kotze se volgende roman onder die titel Soetloop by Kwela. Sussie vertel vir Maryke Roberts (Vrouekeur, 23 September 2016) dat die manuskrip van Soetloop lank en uitgerek was. "Dit dek die tydperk van een mens se lewe. Ek het die stambome op ’n stuk karton geskryf en gereeld geraadpleeg."

Sy beeld die swaarkry van die 1920's en 1930's op ’n hartroerende wyse uit – hoe Ellen en haar kinders ver moet stap om vars water te kry en dan weer die lang pad terug huis toe. Sit gryp die leser aan die hart wanneer hulle uiteindelik ’n watertenk kry om reënwater op te vang, skryf Maryke Roberts. Sussie vertel dat dit as gevolg van armoede is wat die tenk nie eerder kon opgesit word nie, want "as daar nie geld is nie, is daar bloot nie ’n keuse, maar uit daardie bitter armoede het daar ook baie mooi en positiewe dinge gebeur."

"Dit gaan maar oral in die lewe so: party kinders aanvaar hul lot; ander se woede motiveer hulle tot groter hoogtes. Kattie (hoofkarakter in Soetloop) se woede het haar egter die verkeerde uitkoms laat kies. Ek het haar juis as donker kind geskep om die donker van haar lewensloop te skets."

"Ek het diep in my kinderherinneringe gaan grawe om die storie volledig te hou en ook baie bygeskryf. Nie een van die karakters is geskoei op iemand spesifiek nie; eerder ’n samesmelting van verskillende mense."

"Ek sien mense raak en bêre grepe in my agterkop. Ek sien later my karakters as mense wie se stories ek kan uitbou. Maar soms ontwikkel die karakter onder jou uit en moet jy die leisels intrek."

Die titel dui op water wat brak of sout kan wees, skryf Riette Rust (Rapport, 16 April 2017). "Die letterlike soetloop is ’n plek waar die vroue hul wasgoed was. 'Wanneer dit reën, dreineer ’n soetloop, vars soos neut, waarskynlik in ondergrondse are af see toe en slaan op die strand tussen die kalkklip en ronderug-granietrotse uit.'"

In Soetloop vertel Kotze die verhaal van Kattie wie se ouers op die plaas De Hoop in Agterbaai gewoon het. Maar hulle verloor die plaas en Kattie moet noodgedwonge vir die nuwe eienaars (die Laumbaarts) van De Hoop gaan werk. Sy besef algaande dat op De Hoop dinge nie is wat dit voorgee om te wees nie en beland so by die Van Aardes in die Swartland. Daar leer ken sy ’n wêreld van musiek, en boeke.

Sy trou later met Mike Laumbaart al is sy nie lief vir hom nie. Maar later besef Kattie hierdie huwelik is ook nie ideaal nie – Mike is nie baie standvastig nie en die gesin moet van een dorp na ’n ander swerf. Maar, skryf Rust, "Kattie is ’n doelgerigte, sterk vrou. Ook eiewillig. Sy kry dit reg om kop bo water te hou en haar huwelik op haar manier te laat werk. [...]

 "Soetloop se sukses lê in die beskrywing van die milieu, die treffende taalgebruik en in die geloofwaardigheid en ontwikkeling van die karakters. Dit is boonop ’n toeganklike lekkerleesroman. [...] Niemand kan Kotze se passie vir skryf miskyk nie. Dit borrel deur elke reël. Wanneer jy Soetloop toemaak, sal Kattie se verhaal jou bybly."

In Die Burger (14 November 2016) noem Johan van Zyl Kattie se verhaal "’n "tragiese verhaalgegewe". Hy gaan voort: "Sonder om ooit in soetlikheid te verval, sal Kotze sekerlik weer aanhangers se hart- en smartsnare tokkel, maar selfs chroniese galballies soos die uwe staan verwonderd oor hoe deurtastend goed die skrywer nie net haar milieu en tydvak ken nie, maar ook haar karakters op hul mees weerlose oomblikke wanneer hulle volkome uitgelewer is aan die elemente én hulself." [...]

"Soetloop het by tye gevoel soos ’n volronde, volkse Weskus-Downton Abbey met die fokus net veel stewiger op Klaas wat tot lewenslange knegskap en ’n vergeefse, nederige lewe gedoem is onder Baas."

Johan Anker sluit sy resensie oor Soetloop op LitNet as volg af: "Soos met haar vorige romans en kortverhale blink Kotze uit met die beskrywing van ’n ruimte en tydsgees en is haar woordgebruik uiters treffend in die herskep van daardie wêreld en sy mense." [...]

"Besonderhede oor die lewenswyse en aard van ruimte en bestaan is so uitgebreid soos die beskrywing van die pluk van die gansdonse en die verwerking daarvan tot donskomberse (p 167) en ’n wêreld waar perde nog beslaan word, die velling van ’n wa- of karwiel nouer getrek word, die ploeë uitmekaargehaal word en die skare skerp gemaak word (p 93)."

"Kotze skep lewensgetroue karakters met goed gemotiveerde handelinge binne ’n uiters realistiese konteks. Die deurlopende atmosfeer is egter dié van mense wat die vryheid na ’n ander lewensbestaan soek, na ’n ander kant van hul wêreld waar dit beter sal wees, waar hulle tog iets van die 'soetloop' sal ervaar. Die werklikheid is egter huwelike waarin daar stiltes heers, waar die stiltes harder spreek as die woorde en sommige van die familie hulle moet oorgee aan 'besluiteloosheid en die genade van ’n onseker toekoms' (p 120)."

"Die roman is weer eens bewys van Kotze se besondere vermoë om ’n spesifieke ruimte en karakters te skep wat die leser saamneem op die familiegeskiedenis van mense wat jy sal onthou lank na jy klaar gelees het."

Sussie Kotze vertel aan Maryke Roberts in Vrouekeur (23 September 2016) dat skryf vir haar nie maklik gebeur nie: "Ek gaan sit nie en woeps-waps is ek klaar nie. Dis ’n langsame proses. Ek het altyd op ’n elektriese tikmasjien gewerk, maar kon later nie meer linte kry nie. Nou werk ek op ’n rekenaar, maar is nie baie rekenaarvaardig nie. Ek het byvoorbeeld meer as ’n derde van hierdie manuskrip (Soetloop) verloor. Dit het gevoel of ek die rekenaar met ’n stomp voorwerp kon bydam." (Vrouekeur, 23 September 2016)

Sussie glo nie aan gelukkig eindes nie, want dit is te maklik om te skryf en "daar is baie oppervlakkige geluk ook." En oor opvolgstories staan sy net so vas: "Kattie en haar lewe is klaargeskryf. Sy het nooit die vrede gevind waarna sy só gesmag het nie en dis hoe die lewe baie keer is."

Publikasies

Publikasie

Die prys vir Vogelsang

Publikasiedatum

  • 1972
  • 1989 (grootdruk)
  • 2005 (grootdruk)

ISBN

  • 0798102411 (hb)
  • 0795918526 (hb)
  • 1415003564 (hb)

Uitgewers

  • Kaapstad: Human & Rousseau
  • Pretoria: Daan Retief
  • Parklands: Jacklin

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Oggendblom en bitterkalbas

Publikasiedatum

  • 1973
  • 1989 (grootdruk)
  • 2004 (grootdruk)

ISBN

  • 0798103329 (hb)
  • 0795916809 (hb)
  • 1415002371 (hb)

Uitgewers

  • Kaapstad: Human & Rousseau
  • Pretoria: Daan Retief
  • Parklands: Jacklin

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Kielwater

Publikasiedatum

1975

ISBN

0798106425 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die vroue van Kores: ’n spel oor die lot van mense

Publikasiedatum

  • 1978
  • 1989 (Grootdruk)
  • 2005 (Grootdruk)

ISBN

  • 0798108436 (hb)
  • 079591850X (hb)
  • 1415003181 (hb)

Uitgewers

  • Kaapstad: Human & Rousseau
  • Pretoria: Daan Retief
  • Parklands: Jacklin

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Halfkrone vir die nagmaal

Publikasiedatum

  • 1982
  • 1984
  • 1988

ISBN

  • 0624016749 (hb)
  • 0614021270 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Eugène Marais-prys 1983

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Boetie-Jan se skilpadnes

Publikasiedatum

1984

ISBN

062402024X (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kinderverhaal

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Tweeluik

Publikasiedatum

1984

ISBN

0798116323 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Silt van die aarde

Publikasiedatum

1986

ISBN

0624023982 (hb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Halwe hemel

Publikasiedatum

1992

ISBN

0624031853 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Waterwyfie en ander woestynverhale

Publikasiedatum

1997

ISBN

0624036103 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

E Kotze-omnibus

Publikasiedatum

1999

ISBN

0624037649 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Jasmyn

Literêre vorm

Romans

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die slag van die breekbrander: outobiografies

Publikasiedatum

2000

ISBN

0624038572 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Outobiografie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die wind staan oos

Publikasiedatum

2007

ISBN

978062404503X (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Toring se baai

Publikasiedatum

2009

ISBN

9780795702877 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Kwela

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Hoogty

Publikasiedatum

2011

ISBN

9780795703140 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Kwela

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Diepsee: ’n keur uit die verhale van E Kotze. Saamgestel deur Suzette Kotzé-Myburgh

Publikasiedatum

2014

ISBN

9780624069881 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Soetloop

Publikasiedatum

2016

ISBN

9780795707735 (sb)

Uitgewers

Kaapstad: Kwela

Literêre vorm

Roman

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Artikels oor Elizabeth Kotze beskikbaar op die internet

E (Sussie) Kotzé se ATKV LitNet-Skrywersalbum is oorspronklik op 2015-04-09 gepubliseer en is nou volledig bygewerk.

Bron:

  • Knipseldiens van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum

 

• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.

The post E (Sussie) Kotze (1933–) appeared first on LitNet.

Die volkspeler agter die Taalgenoot se sukses

$
0
0

Ná 90 jaar in druk gaan die Taalgenoot nou ook aanlyn gelees kan word. Wat het julle dié besluit laat neem?

Ons het besluit dis tyd dat meer mense moet weet wat die ATKV ten opsigte van projekte en werk in die gemeenskap doen. Almal is besig om te diversifiseer en die aanlyn paadjie te loop en aangesien Taalgenoot die mondstuk van die ATKV is, het ons gereken dis ’n goeie skuif.

Julle persverklaring maak dit egter duidelik dat die gedrukte tydskrif nie gaan verdwyn nie. Waarom albei behou in ’n tyd waarin die drukmedia ... wel,  onder druk is?

Ons het heelwat ouer lesers wat steeds die gedrukte weergawe verkies – en as ek moet bieg, ek verkies ook steeds die reuk van ink en papier. Baie moeite word gedoen tov illustreerders, fotograwe en uitleg en dit kom die beste na vore in die gedrukte weergawe.

Negentig jaar is ’n baie lang tyd. Hoe het die eerste Taalgenoot gelyk?

Hoe gereeld is die formaat oor die jare aangepas?

Die formaat het verander namate nuwe redakteurs oorgeneem het en hul stempel afgedruk het. Gedurende die eerste uitgawes was die tydskrif nog in wit-en-swart, met illustrasies van sigarette en veilings as advertensies. Ons het intussen wegbeweeg van ’n leefstyltydskrif-formaat en die klem word op die kunste, literatuur en kultuur geplaas. Ek verkies om stories te publiseer wat elders nie te sien is nie en ek probeer wegbly van sensasie.

Die afgelope aantal jaar het jy en jou (redelik klein) spannetjie, enorme pryse gewen vir die werk wat julle doen, en sommer baie van hulle. Spog so ’n bietjie?

Sedert 2017 het ons drie keer die Suid-Afrikaanse Publikasieforum se prys vir beste interne tydskrif, asook die gesogte toekenning vir beste korporatiewe publikasie, gewen. Die afgelope vier jaar het ons al weggestap met die pryse vir beste koppe (headlines), beste skryfwerk, beste kommunikasie, beste ontwerp, asook beste voorblad. Dis nog net die redakteur van die jaar wat kort …

Die pryse gaan onder meer vir die inhoud en die beeldskone manier waarop julle die tydskrif uitlê. Hoe lank werk julle aan elke uitgawe?

Die vryskutskrywers het ’n week om stories voor te stel en twee weke om dit te skryf, en die uitleg van die tydskrif neem ongeveer ’n maand, wat nog proeflees en redigering insluit. Daar is genoeg tyd om te verfyn. Vir my en van die redaksie wat by dagblaaie gewerk het, is dit hemels.

Vertel ons van die mense in jou span wat dit als moontlik maak?

Martie Swart is ons produksieredakteur en sosialemediaboffin; Marelise Scholtz doen die ontwerp en uitleg; en Reza Clifford proeflees vir ons en gooi ’n laaste oog. Ons almal besluit saam watter stories ons gaan plaas. Die vryskutte (skrywers en illustreerders) het egter ’n baie groot aandeel in die tydskrif se sukses.

Die Taalgenoot is ’n mondstuk van die ATKV. Maar dit is ook ’n tydskrif uit eie reg. Hoe bepaal julle die balans tussen korporatiewe stories en addisionele inhoud?

’n Spesifieke aantal blaaie word vir ATKV-nuus geoormerk. Dit sluit in stories oor vlagskipprojekte en die wonderlike werk wat die takke doen. Uit die aard van die saak sal ons plek maak vir ons eie nuus as dit moet. Dis ook belangrik om stories aan te bied wat met lesers sal resoneer.

Sedert jy beheer geneem het van die Taalgenoot is die inhoud beslis uitdagend, maar nie skokkend nie. Hoe bepaal jy die hitte van jou kooksel?

’n Mens leer maar deur die jare wat mense ongemaklik maak en waar om die streep te trek. Enige onderwerp is egter bruikbaar, solank jou redenasies, bronne en motivering net gebalanseerd is. Dis maklik om te skok, maar dis moeiliker om in te lig sonder om te skok. Soms moet ’n mens egter ’n bietjie die hok skud. Dit was egter nog nooit my doel nie – ’n goeie storie bly ’n goeie storie, ongeag die onderwerp.

Jy is bekend vir die puik voorblaaie wat jy laat skiet. Wat is jou gunsteling(e)?

Dit klink soos ’n cliché, maar elkeen is vir my besonders. As ek egter moet uitsonder: Die eerste een saam met Andre Badenhorst van Gérard Rudolf lê my aan die hart, asook die huidige een van Tarryn Wyngaard – dis wêreldklas.

André Badenhorst skiet gewoonlik jou voorblaaie. Waar kom hierdie samewerking van julle vandaan?

Ek het hom op Facebook ontdek, hom ontmoet vir ’n bier, en dit gaan steeds voor die wind. Ek hou van die idee dat iemand wat Jack Parow en Fokofpolisiekar se fotosessies doen, nou vir Taalgenoot foto’s neem. Dit was so reg in my kraal.

Daar was ook al voorblaaie wat die tonge los gehad het. Wil jy iets daaroor deel?

Onder my redakteurskap was die een van Bibi Slippers in haar Voortrekkergewaad nogal ’n teer puntjie. Lesers het laat weet ons sleep hul Voortrekkervoorouers se naam deur die modder (seker oor die tatoes op die foto). En dan die een van Mielie Senekal natuurlik – wat ons gedink het, is baie progressief! Wie het al gedurf om iemand met ’n “voller figuur” só te laat poseer? Ek het al geleer: Jy kan nie almal tevrede stel nie.

Jy is ’n joernalis, maar ook ’n romanskrywer, digter en rockster. By Oppikoppi was daar al ronde oë as die volkspele vreemd geraak het. Van waar kry jy jou kreatiewe idees?

Ek was maar altyd lief daarvoor om alternatiewe dinge die lig te laat sien. Afrikaans het so ’n dramatiese, donker kant – maar ook satiries. Ek dink in die beginjare was dit seker maar om ’n bietjie te skok – om ’n standpunt te maak, om te baklei teen die biertentmentaliteit, maar ek is deesdae meer verdraagsaam. Gun almal wat hulle toekom.

Deesdae is jy die pa van ’n pragtige knaap, en daar is ’n trousertifikaat in jou staalkabinet. Volkspeler is tans net die naam van jou Twitter-rekening. Hoe het die gesinslewe jou gehelp, of gestuit, in die rol van ’n praatbuis vir ’n gesinsorganisasie soos die ATKV?

Dit het my rustiger gemaak en meer bedees. Ek skree nie meer nie.

Taalgenoot het nou al soveel pryse gewen – wat motiveer jou om aan te hou nuwe idees uitdink en dit relevant, en mooi, te maak?

Ek wissel gereeld rubriekskrywers af – asook my illustreerders. Dit help om die inhoud vars te hou. Ek kyk ook wat is internasionale neigings en pas dit toe.

Waarna kan ons uitsien in komende uitgawes?

Die digitale formaat bied net soveel meer en maak dit meer interaktief vir lesers. Aan die ander kant wil ek vir Gary Busey aanhaal uit die rolprent Soldier: “My daddy use to say – If it ain’t broke, don’t fix it.”

Taalgenoot is vir jonk en oud; vir mense wat in Afrikaans leef, liefhet en werk. Besoek http://bit.ly/Taalgenoot2021 of https://atkv.org.za/taalgenoot en lees die tydskrif nou aanlyn of laai die PDF-weergawe af.

Lees ook:

Mediaverklaring: Taalgenoot nou vir ’n ieder en ’n elk

The post Die volkspeler agter die <em>Taalgenoot</em> se sukses appeared first on LitNet.

Viewing all 1436 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>